دسته: سلامت
عوارض منفی سقط جنین بر سلامتی مادر

به گفته رئیس پژوهشکده سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی تهران با افزایش سن حاملگی عوارض ناشی از سقط جنین افزایش پیدا میکند.
باشگاه خبرنگاران جوان؛ حمید جنیدیمقدم – صدیقه حنطوش زاده، رئیس پژوهشکده سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: سقط های بدون دلیل برای مادر خطرناک هستند و بار روانی منفی زیادی دارد. صدمات سقط های القایی برای مادر زیاد است و تا مدت ها گریبانگیر مادر خواهد بود.
صدیقه حنطوش زاده گفت:« سلامت مادر برای یک متخصص اولویت زیادی دارد. سقط جنین سبب بروز عفونت و خونریزی خواهد شد. با افزایش سن حاملگی عوارض ناشی از سقط جنین افزایش پیدا می کند.»
در ادامه مراسم، سودابه کاظمی، متخصص زنان و زایمان گفت:« آمار سقط جنین بالا است و در این خصوص باید فرهنگ سازی شود و مشاوره های لازم به مادران داده شود. جنین روح دارد و سقط جنین مشکلات زیادی را برای مادر ایجاد خواهد کرد. بچه ۱۲ هفته ای مانند یک انسان کامل بوده و دارای حیات است.»
سودابه کاظمی بیان کرد: در قانون جوانی جمعیت قوانین سختگیرانه ای برای فروشندگان غیر مجاز داروی سقط جنین در نظر گرفته شده است.
این متخصص زنان و زایمان تصریح کرد:« زنان جوان حاملگی را به دلیل مشغله شغلی و دیگر مسائل به تاخیر می اندازند. حاملگی در سنین جوانی بهتر از سنین بالاتر است. حاملگی در سن بالاتر عوارض احتمالی بیشتری خواهد داشت.»
آنفلوآنزا در راس ویروسهای در گردش کشور

نتایج ویروسهای تنفسی شناسایی شده (۲۱ پاتوژن تنفسی) تا آذر ماه حاکی از آن است که در ماه مذکور، ویرس آنفلوانزا با ۲۱ درصد در راس ویروسهای در گردش قرار داشته است.
بنابر اعلام مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، به منظور رصد و پایش ویروسهای در گردش بیماریهای حاد تنفسی، دیدهوری مولتی پلکس (۲۱ پاتوژن تنفسی) در دانشگاههای منتخب علوم پزشکی تهران، ایران، هرمزگان و شهید بهشتی از مرداد ماه سال ۱۴۰۲ شروع شده و در آذر ماه سال جاری، تعداد ۱۱۹ نمونه از نظر ۲۱ پاتوژن تنفسی، تحت آزمایش قرار گرفت.
نتایج نشان دهنده آن است که ویروسهای آنفلوانزا با ۲۱ درصد، رینو ویروسها با ۱۱.۸ درصدو SARS-CoV۲ با ۶.۷ درصد در راس ویروسهای در گردش قرار دارند.
۱۰ جملهای که به احساسات و عواطف کودک آسیب جدی میزند

کاش اصلا به دنیا نمیآمدی! گفتن این جمله بسیار آسیب زننده است و میتواند عمیقا بر حس ارزشمند بودن فرزند تاثیر بگذارد. آنها احساس خواهند کرد که مقبول نیستند و دوست داشته نمیشوند و جراحات عاطفی عمیق و ماندگاری به همراه خواهد داشت.
کلمات تاثیری قدرتمند بر کودکان دارند. گاه به عنوان والد زمانیکه استرس دارید یا ناامیدی میکنید ممکن است چیزی بیان کنید که به شدت به عواطف و احساسات فرزندتان صدمه بزند. مراقب حرفهایتان باشید تا فرزندتان از نظر عاطفی احساس امنیت کند.
همیشه به همه چیز گند میزنی!
استفاده از «همیشه» این را القا میکند که فرزندتان هرگز نمیتواند کاری را درست انجام دهد. این رفتار باعث میشود آنها از کارهای جدید یا ریسکپذیری گریزان شوند چون میترسند بخاطر اشتباهاتشان مواخذه شوند.
صد بار باید اینو بهت گوش زد کنم؟
این جمله سرخوردگی و ناامیدی را القا میکند. باعث میشود کودک احساس کند ناتوان است و چیزی برای تلاش کردن ندارد.
گریه نکن! خوب میشی!
اگر به بچه بگویید گریهاش را متوقف کند، احساسات و عواطفاش را نادیده گرفتهاید. این واکنش باعث میشود آنها برای باین احساسات و عواطفشان احساس شرم کنند و باعث می شود بجای ابراز احساسات، آنها را پنهان کنند.
برای من نمایش بازی نکن!
این جمله باعث تحقیر شدن بچه و عواطف و احساساتاش میشود. این عبارت القا کننده این است که احساسات تو بیارزش هستند و هیچ کسی هم نمیتواند مشکلاتت را درک کند. این واکنش باعث میشود کودک احساس تنهایی کند.
چرا نمیتونی مثل خواهر ـ برادرت باشی؟
این جمله بچهتان را با خواهر و برادرهایش به مقایسه میکشاند و احساس نقصان و ناکافی بودن در آنها ایجاد خواهد کرد. همچنین میتواند باعث ایجاد حس حسادت و دست کم گرفتن بچه شود چون فکر میکنند به اندازه خواهر برادرشان خوب نیستند.
همه کار برات کردم!
این جمله باعث میشود کودک احساس گناه و مدیون شدن کند و القا کننده این است که نیازهایشان یک بار مسولیت اضافی است و باعث ایجاد شرم و خجالت نسبت به خودشان و والدینشان خواهد شد.
کاش اصلا به دنیا نمیآمدی!
گفتن این جمله بسیار آسیب زننده است و میتواند عمیقا بر حس ارزشمند بودن فرزند تاثیر بگذارد. آنها احساس خواهند کرد که مقبول نیستند و دوست داشته نمیشوند و جراحات عاطفی عمیق و ماندگاری به همراه خواهد داشت.
اینو نخور چاق میشی!
این جمله باعث میشود بچه با تصویری از هویت و جسم خود احساس ناخوشایندی داشته باشد. باعث میشود بچه بیشتر از غذا بترسد تا از انتخابهای خوب در تغذیه و به اضطراب در خوردن منتهی خواهد شد.
خوبی اما میتونی بهتر باشی!
با این وجود که تشویق فرزند برای بهتر شدن خوب است اما این جمله به عنوان یک انتقاد تلقی میشود. باعث می شود فرزند احساس کند که تلاشهایش کافی نبوده و در طول زمان بر اعتماد به نفساش تاثیر منفی بگذارد.
تو خونه من زندگی میکنی پس باید قوانین من رو اجرا کنی!
با این که وجود قانون و مقررات در هر خانهای لازم است، اما این عبارت باعث می شود فرزندتان احساس بی قدرتی و کینهتوزی و لجبازی کند تا اینکه آن را به عنوان یک همکاری و فهم جمعی خانواده تلقی کند.
واکسنها را به زودی میتوان مانند کرِم روی پوست مالید

در آینده نزدیک دریافت واکسنها میتواند مانند مالیدن مقداری کرم روی پوست، به سادگی و بدون درد باشد.
اگر قرار به دریافت واکسن باشد، شما سوزن را ترجیح میدهید یا کرم پوستی؟ احتمالا همه راه دوم را گزینه مناسبی بدانند.
به نقل از نیواطلس، دانشمندان دانشگاه استنفورد از یک کرم موضعی برای واکسینه کردن قوی موشها علیه کزاز استفاده کردهاند.
کلید اصلی در یک باکتری به نام استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس(Staphylococcus epidermidis) نهفته است که تقریباً به طور قطع در حال حاضر روی پوست همه ما زندگی میکند.
تصور میشود که این باکتری بیضرر است، اما محققان در تحقیقات جدید دریافتند که یک واکنش ایمنی قوی در انسان ایجاد میکند و به نظر میرسد که این یک دفاع پیشگیرانه در برابر میکروبی است که از طریق بریدگیها، زخمها و خراشهای روزمره وارد جریان خون میشود.
مایکل فیشباخ(Michael Fischbach) نویسنده ارشد این مطالعه جدید گفت: ما از اهداکنندگان انسانی خون گرفتیم و متوجه شدیم که سطح آنتی بادیهای در گردش مرتبط با استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس آنها به اندازه وقتی که به طور معمول علیه آن واکسینه میشویم، بالاست.
آنها ابتدا آزمایشاتی را روی موشهایی انجام دادند که به طور معمول «استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس» روی پوستشان وجود ندارد. هنگامی که کرِم ابداعی خود را روی سر آنها مالیدند، سطح آنتیبادیهای ضد باکتری در شش هفته بعد به سطوحی بالاتر از واکسنهای معمولی رسید.
این تیم به این فکر افتاد که آیا میتوان این مکانیسم را به عنوان یک روش واکسیناسیون غیرتهاجمی علیه پاتوژنهای خطرناکتر اعمال کرد؟ محققان دریافتند که پروتئینی به نام Aap در سطح باکتری، مسئول تولید آنتیبادی است، بنابراین محققان آن را برای مقاومت در برابر کزاز تنظیم کردند.
آنها این آزمایش را تکرار کردند و به برخی از موشها نسخهای تقویتشده با کزاز از استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس و به برخی دیگر از نوع معمولی آن دادند. پس از چند دوز اعمال روی پوست در طول شش هفته، سطح آنتیبادی آنها مورد آزمایش قرار گرفت و موشهایی که باکتریهای زیستمهندسی شده را دریافت کرده بودند، سطوح بسیار بالایی از آنتیبادیهای هدفگیرنده کزاز را نشان دادند.
آزمایش نهایی شامل تزریق دوزهای کشنده کزاز به موشها بود که در نهایت مشاهده شد که تمام موشهایی که باکتریهای زیستمهندسی شده را دریافت کردند، بدون علامت ماندند. حتی زمانی که دوز کشنده کزاز به آنها شش برابر شد نیز زنده ماندند.
این در حالی است که تمام کسانی که نسخه طبیعی استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس را دریافت کردند، تسلیم عفونت شدند.
خبر بهتر اینکه به نظر میرسد این مکانیسم را میتوان برای طیف وسیعی از عوامل بیماریزا اعمال کرد.
محققان در آزمایش دیگری، عامل بیماریزای کزاز را با دیفتری تعویض کردند و دریافتند که این ماده همچنان یک پاسخ ایمنی قوی در موشها ایجاد میکند.
پژوهشگران میگویند، این میتواند یک روش کاملاً جدید تحویل برای بسیاری از انواع واکسنها باشد که ما را از درد سوزن نجات میدهد.
فیشباخ میگوید: ما فکر میکنیم این برای ویروسها، باکتریها، قارچها و انگلهای تکسلولی کارساز است. اغلب واکسنها دارای موادی هستند که واکنش التهابی را تحریک میکنند و کمی احساس بیماری ایجاد میکنند، اما این روش این کار را نمیکند. ما انتظار داریم که شما اصلاً هیچ التهابی را تجربه نکنید.
همانطور که این پژوهش جذاب به نظر میرسد، مهم است که توجه داشته باشید که هنوز روزهای اولیه آن است. این تیم پژوهشی میگوید گام بعدی آزمایش آن روی میمونها است و اگر جواب داد، آزمایشهای بالینی روی انسان تا دو یا سه سال دیگر آغاز میشود.
این پژوهش در مجله Nature منتشر شده است.
علائمی که نشان از افسردگی دارد!

افسردگی در کودکان ممکن است در سنین مختلف ایجاد شود که علائمی شبیه به علائم افسردگی در بزرگسالان را دارد اما با این تفاوت که کودکان افسرده به صورت رفتاری احساسات خود را نشان داده و رفتارهای ناسازگارانه، عصبی، گوشهگیر با تحریکپذیری بالا را از خود بروز میدهند.
پیشرفت علم و تکنولوژی و به هم ریختگی دنیای اقتصادی در همه کشورهای دنیا و فشارهای متعددی که در زمینههای متفاوت به افراد وارد میشود باعث شده که در زیر سایه آن فشارهای روانی، استرس و اضطراب بالا رفته و به طبع آن اختلالات روانی و خلقی به اوج خود برسند.
جهان امروز در پس گسترش و رشدش، افسردگی، پنیک(نوعی حمله اضطرابی)، اختلالات دو قطبی، اختلالات شخصیتی، هیستریونیک (شخصیت نمایشی)، خودشیفتگی و … را افزایش داده است. از طرف دیگر ژنتیک، سبک فرزندپروری، تجارب فرد در محیط همسالان، مدرسه و جامعه نیز در این زمینه دخیل هستند. در این بین، یکی از اختلالاتی که در هر قشری از جامعه بیداد میکند، افسردگی است. البته درصد زیادی از افرادی که به افسردگی دچار میشوند بنا به دلایل متعددی ممکن است حتی به کلینیکهای خدمات روانشناسی هم مراجعه نکنند. افسردگی به علت این که به صورت رجعت کننده و عودت کننده میباشد به عنوان اختلال ناتوانکننده در نظر گرفته شده است. چه علائمی نشان از افسردگی دارند؟ در در چه خانوادههایی بیشتر این اختلال دیده میشود. موضوعی است که به بهانه آن با مهناز یوسفی روانشناس و درمانگر به گفتوگو نشستیم که در ادامه بخش اول آن میخوانید:
علائم افسردگی چیست؟
از علائم اصلی و بالینی افسردگی، غمگینی زیاد و فقدان لذت را میتوان نام برد که البته امروزه غمگینی زیاد به صورت تحریکپذیری بالا و خشم بروز مییابد در کنار این علائم، دیگری نیز وجود دارند که عبارتند از :
-احساس پوچی، ناامیدی و بیمناکی
– کاهش علاقه به انجام فعالیتها در بخش عمده زندگی روزمره
– تغییر محسوس کاهش یا افزایش وزن(حداقل پنج درصد تغییر وزن درطول یک ماه)
– بیخوابی
– کاهش یا افزایش اشتها به اندازه پنج درصد در طول ماه
– کندی روانی حرکتی یا سراسیمگی
– خستگی روان و ضعف روانی (پیسکاستنی)
– احساس گناه، بیارزش بودن
– کاهش تمرکز و توانایی تفکر
– افکار مکدر در مورد مرگ، اندیشهپردازی در رابطه با خودکشی یا اقدام به آن.
این علائم و نشانهها در صورتی که اختلال قابل ملاحظهای را در عملکرد تحصیلی، اجتماعی ، شغلی، خانوادگی، روابط بین فردی و انطباقی فرد ایجاد کند و تحت تاثیر سوء مصرف یا ترک مواد یا دارو ایجاد نشود و با اختلالات روانی دیگر هم مثلا اختلال دو قطبی، اختلالات هذیانی، اسکیزوفرنی و … همراه نشود، افسردگی است.
آیا افسردگی در کودکان هم ایجاد میشود؟ نشانههای آن چیست؟
یکی از قشرهای آسیب پذیر در جامعه بدون شک کودکان و نوجوانان هستند. طبیعتا عواملی چون ژنتیک، سبک فرزندپروری، تجارب اولیه کودک، جامعه و تروماهایی مانند طلاق، دعوای والدین، تصادف و… برای کودکان زمینههای مسائل خلقی و روانی مثل افسردگی، بیش فعالی(ADHD)، اختلال خلق اخلال گرایانه (DMDD)، اختلال دو قطبی و غیره را ایجاد میکنند. بنابراین افسردگی مختص به سن نیست و ممکن است در هر سنی بروز کند.
افسردگی در کودکان ممکن است در سنین مختلف ایجاد شود که علائمی شبیه به علائم افسردگی در بزرگسالان را دارد اما با این تفاوت که کودکان افسرده به صورت رفتاری احساسات خود را نشان داده و رفتارهای ناسازگارانه، عصبی، گوشهگیر با تحریکپذیری بالا را از خود بروز میدهند.
در بزرگسالان معمولا افسردگی به صورت کلامی، احساس غمگینی و ناامیدی بسیار زیادی نمایش داده میشود. همچنین کودکان افسرده نسبت به بزرگسالان شکایتهای جسمانی مانند سردرد، دل درد را تجربه میکنند، در حالی که بزرگسالان خستگی مزمن، کاهش میل جنسی را بروز میدهند.
علل افسردگی در کودکان، تغییرات محیطی و رویدادهای زندگی مثل رویدادهایی در مدرسه، روابطه با همسالان، تغییرات خانوادگی مانند طلاق و غیره است و در بزرگسالی مسائل مالی، مشکلات کاری، روابط بین فردی علت اصلی افسردگی است.
افسردگی معمولا در چه رنج سنی دیده میشود؟ در چه خانوادههایی این اختلال بیشتر رشد میکند؟
بیشترین بازده افسردگی در ۱۸ تا ۴۴ سالگی و کمترین بازده آن بعد از ۶۰ سالگی است. بررسیهای انجام شده نشان داد که ۵۰ درصد کودکان و نوجوانان و ۲۰ درصد بزرگسالان علائم افسردگی را گزارش کردند. افسردگی در بانوان بیشتر از آقایان دیده میشود و اقدام به خودکشی در خانمها دو برابر آقایان است اما خودکشی واقعی بیشتر در آقایان رخ میدهد.
اضطراب و افسردگی محصول خانوادههایی هستند که در آن پدر و مادر کنترلگرا هستند. وقتی سلطه یکی از والدها حاکم باشد و فرد به خاطر هر چیزی مورد شماتت قرار میگیرد. مرتبا افراد خانواده مورد کنترل قرار گرفته و به نظرات افراد توجهی نمیشود، این باعث خشم پنهان فرد نسبت به والد کنترلگر میگردد. چون این خشم را نمیتواند بروز دهد و آن را سرکوب می کند یا حتی در صورت بروز احساس گناه در او ایجاد میشود، در نتیجه هموار شده، تبدیل به اضطراب، افسردگی، وسواس و غیره میگردد.
این خانواده است که باورهای زیربنایی فرد در آن شکل گرفته و هویت و شخصیت اولیه او در آن بنا میشود. والدین با برخورد مناسب خود حس با ارزش بودن، دوست داشتنی بودن، مفید بودن را به فرزندشان منتقل میکنند. خانوادهای که در آن کمالگرایی موج میزند، والدین فرزندشان را به سوی هدف آرمانی خود، یا به قولی زندگی نزیسته خود هل میدهند به این طریق فرزندشان را در مسیر افسردگی سوق میدهند.
تاثیر آلودگی هوا و تشعشعات خورشید بر پوست

به گفته یک متخصص پوست، آلودگی هوا و تشعشات خورشید میتوانند آسیبهای بلندمدت به پوست وارد کنند.
پروین منصوری، متخصص پوست، مو، زیبایی و استاد گروه پوست دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتوگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره عواملی که میتوانند بر سلامت پوست تأثیر بگذارند؛ گفت: عوامل محیطی اثرات بسیار زیادی بر روی پوست انسان دارند، هم از نظر صدمات و بیماریهایی که ممکن است ایجاد کنند و هم از بین بردن سلامت و شادابی پوست.
او ادامه داد: عوامل محیطی به ویژه آلودگیها، ذرات معلقی که در هوا هستند و عوامل نوری به ویژه اشعه ماوراء بنفش خورشید ۲ مشکل اصلی در پوست ایجاد میکنند. یکی از این مشکلات، پیری زودرس به ویژه پیری نوری است که در اثر اشعه ماوراء بنفش خورشید ایجاد میشود. به عنوان مثال، بسیاری از ما دوست داریم زمانی که با اتومبیل یا هواپیما سفر میکنیم، کنار پنجره باشیم تا بتوانیم از زیباییها و مناظر در طول سفر استفاده کنیم؛ غافل از این که به ویژه در هواپیما که ما به قسمت بالای جو نزدیکتر هستیم، اشعه زیان بار اولتراویوله، به اختصار UV یا ماوراء بنفش خورشید بیشتر است و این میتواند صدمات زیانباری به پوست بزند.
اشعه ماوراء بنفش خورشید چه صدماتی برای پوست ایجاد میکند؟
این متخصص پوست توضیح داد: یک نمونه از این آسیبها، ایجاد لکهای پوستی است که به صورت کک و مک یا لکههایی به نام ملاسما یا لکههای تکهای معمولا در نواحی در معرض تماس خورشید ایجاد میشوند و به دلیل تأثیر بر زیبایی، عده زیادی از بیماران برای درمان آن اقدام میکنند. اگرچه روشهای درمانی همچون استفاده از ترکیبات موضعی، روشهای لیزری، میکرونیدلینگ و تزریقات داخلی میتوانند موثر باشند؛ اما در کل درمان این صدمات پوستی بسیار سخت است.
دکتر منصوری ادامه داد: معضل دوم، بروز سرطانهای پوست است که امروزه نقش اشعه ماوراء بنفش خورشید در بروز این سرطانها صد درصد شناخته شده و پیشگیری از آنها بسیار مهم است. ما به جای این که سرطان را درمان کنیم، باید از آن پیشگیری کنیم. نکته اصلی درباره اشعه ماوراء بنفش خورشید، دوز تجمعی آن است؛ یعنی کسانی که از دوران کودکی بدون ملاحظه در معرض تماس با اشعه بودهاند، مانند کودکان کوچکی که کنار ساحل بدون پوشش مناسب بازی میکنند، آن تماس با نور اولتراویوله و انعکاس نور از آب به کودک تأثیرات منفی بر پوست میتواند داشته باشد که به صورت دوزهای تجمعی کم کم در دوره نوجوانی آثار آنها نمایان میشود.
چگونه میتوان در برابر اشعه خورشید از خود محافظت کرد؟
پروین منصوری، متخصص پوست، مو، زیبایی و استاد گروه پوست دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتوگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت: قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش بدون استفاده از پوششهای مناسب، مانند چتر، عینک، آستین بلند، شلوار بلند و همچنین عدم استفاده از کرمهای محافظتی باعث پیری زودرس پوست و پیری ناشی از نور میشود که میتواند ۲۰ سال زودتر از پیری بیولوژیکی رخ دهد. قرار گرفتن زیاد در معرض اشعه فرابنفش همچنین میتواند در سنین بالاتر منجر به ایجاد سرطانهای پوست شود.
استاد گروه پوست دانشگاه تهران مطرح کرد: مطالعات بسیار جدید نشان میدهند که اولین تماس یک نوزاد با اشعه ماوراء بنفش خورشید، یک سلول تغییر یافته را در پوست او ایجاد میکند و تماسهای بعدی تعداد این سلول را زیادتر میکنند و در نهایت در سنین بعد از چهل سالگی میتواند منجر به پیری، سرطان یا عوارض دیگر شود.
او در پایان گفت: توصیه میکنم همه افراد در برابر اشعه خورشید، پوشش فیزیکی کافی داشته باشند و از کلاههایی استفاده کنند که حداقل ۷ سانتی متر لبه یا نقاب دارند و همچنین گوشها را میپوشانند. آستین و شلوار بلند از موارد دیگری هستند که باید به آنها برای در امان ماندن از اشعه فرابنفش توجه کرد. همچنین استفاده از عینک آفتابی توصیه میشود؛ چرا که اشعه میتواند صدمات بسیار زیادی، چه عمقی و چه سطحی به چشم ما وارد کند و حتی پیری نوری و پیری چشمی ایجاد کند که میتواند منجر به اختلال دید شود. من امیدوارم که همه عزیزان پیر و جوان به این نکات توجه کنند تا جمعیتی سلامت با تعداد سرطان پوست کمتر داشته باشیم.
ردیابی سلولهای سرطانی پستان با استفاده از کوانتوم دات

محققان دانشگاه علوم پزشکی تبریز طی تحقیقاتی که با حمایت بنیاد ملی علم ایران انجام و به چاپ مقاله در انتشارات معتبر Nature منتهی شده، از کوانتوم داتهای متصل به اگزوزوم برای انتقال و ردیابی داروی متوتروکسات در سلولهای سرطانی پستان استفاده کردند.
تلاش برای به حداقل رساندن عوارض داروها بهویژه داروهای درمان بیماریهای صعبالعلاج نظیر سرطان یکی از موضوعات مهم و مدنظر محققان و بنیاد ملی علم ایران بوده است.
دانشآموخته دکتری تخصصی شیمی آلی از دانشگاه تبریز و پژوهشگر دانشگاه علوم پزشکی تبریز که در طرح پسادکتری خود با راهنمایی محمد نوری، استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تبریز به این دستاورد رسیده در توضیح این طرح گفت: سرطان یکی از مهمترین بیماریهایی است که در اقصی نقاط جهان سلامت بشر را تهدید میکند و شیمیدرمانی یکی از راههای رایج درمان سرطان محسوب میشود.
فهیمه کاظمی نوا خاطرنشان کرد: یکی از معایب بزرگ این روش، اختصاصی نبودن داروی ضدسرطان است؛ به این معنی که دارو علاوه بر اینکه موجب مرگ سلول سرطانی میشود بر سلولهای سالم نیز اثر گذاشته و آنها را از بین خواهد برد. از اینرو سیستمهای دارورسانی نوین جهت غلبه بر این مشکلات مورد توجه قرار گرفتهاند.
وی افزود: اگرچه نانوذرات پلیمری یا معدنی اغلب به عنوان نانوحامل استفاده میشوند اما اخیراً از نانومواد جدیدی به نام کوانتوم داتها بهعنوان جایگزینی ارزشمند استفاده میشود. مواد پایه کربنی که با نام نقاط کوانتومی کربنی یا کربن داتها نیز شناخته میشوند، به دلیل خواص منحصربهفردی نظیر زیستسازگاری بالا، عدم سمیت و حلالیت بالا در محیطهای آبی قابلیت این را دارند که بدون هیچ نگرانی برای کاربردهای داروسازی و همچنین تصویربرداری زیستپزشکی مورد استفاده قرار گیرند.
این پژوهشگر بیان کرد: اگرچه نانوذرات مصنوعی هم بهعنوان حامل فعالیت میکنند اما اگزوزومها نانوذرات طبیعی هستند؛ بنابراین قابلیت سازگاری بیشتری دارند و در محیط زیست تجزیه میشوند و دارای سمیت و ایمنیزایی کمی هستند. وزیکولهای خارج سلولی دیگر مثل لیپیدها، پروتئینها، گیرندهها و مولکولهای اثرگذار نیز بیولوژیک هستند، اما آنها نسبت به اگزوزومها بزرگتر و ناهمگنتر هستند، بنابراین کاربرد آنها برای بارگذاری و تحویل دارو محدود است.
وی ادامه داد: هدف این طرح پژوهشی، سنتز و بررسی نوعی سامانه دارویی جدید است که شامل نقاط کوانتومی بر پایه مواد طبیعی برای ردیابی و تصویربرداری است و داروی متوتروکسات که بهعنوان یک داروی مؤثر در درمان بعضی از سرطانها از جمله سرطان پستان کاربرد دارد در این سامانه بارگذاری میشود.
کاظمی نوا خاطرنشان کرد: با پیشرفت سریع علم و فناوری، تمرکز فزایندهای روی عوامل درمانی چند منظوره وجود دارد که میتوانند سرطان را در داخل بدن تشخیص دهند و درمان کنند. تلاش برای ایجاد روشهای انتقال دارو همچون استفاده از نانوذرات برای انتقال کنترل شده دارو به سلولهای سرطانی بهمنظور به حداقل رساندن عوارض جانبی و بهبود کارآیی درمانی امری ضروری است.
بر اساس نتایج حاصل در مطالعات برونتنی(in vitro)، نانوحامل سنتز شده با قابلیت دارورسانی هدفمند از اثرات جانبی و مخرب داروهای ضدسرطان بر روی بافتهای سالم اطراف تومور کاسته و اثربخشی دارو را نیز افزایش داده است. نتایج این طرح میتواند گامی بزرگ در جهت درمان مؤثر سرطان و به حداقل رساندن عوارض جانبی داروهای شیمیدرمانی باشد.
چرا برخی مادران دچار افسردگی میشوند؟

برای برخی از زنان تجربه مادری میتواند همراه با افسردگی باشد. این احساس اغلب منجر به ضعف نسبت به شرایط جدید و مواجهه با کودک میشود. اینکه چه میزان از این مسائل زودگذر و پایدار است یا چه میزان منشا و دلیلی جسمی یا روحی دارد میتواند جزء دغدغههای آنها باشد.
گاهی تشخیص بین افسردگی، اضطراب و خستگی معمولِ تازهمادران میتواند سخت باشد، از طرفی تولد نوزاد از جنبههای زیادی مثل تغییرات هورمونی، فیزیکی، عاطفی، روانشناختی و شیمیایی ممکن است فرد را به چالش بکشد. موضوعی که اهمیت دارد این است که مادران چگونه میتوانند بدانند تا چه حد این موضوع طبیعی و دارای علل جسمی است و از چه حدی میتواند نگران کننده باشد. کارشناسان معتقدند تشخیص عوامل جسمی از روانی بخش ابتدایی درمان زنان و بهبود تجربه مادری در آنها است. از سویی بین شیوع افسردگی پس از زایمان و عواملی مانند سن مادر، بارداری ناخواسته، میزان تحصیلات، سابقه قبلی افسردگی مادر، ارتباط ضعیف زناشویی و مسائل اقتصادی ارتباطی معنادار وجود دارد.
این پرسش که تشخیص افسردگی چگونه صورت میگیرد؟ و افراد چگونه میتوانند این ایام را سپری کنند؟ و آیا راه حل پیشگیرانه در این زمینه وجود دارد؟ همگی پرسشهایی است که دغدغه مادران است. به همین منظور سراغ فاطمه مرادی مدرس دانشگاه و روانشناس بالینی رفتیم تا با جنبههای پیرامون این مسئله آگاه شویم، که در ادامه میخوانید.
برای برخی از زنان تجربه مادری همراه با اندوهی است که اغلب نمیتوانند به درستی آن را درک کنند، آیا این احساس همان افسردگی بعد از زایمان است؟
افسردگی چیزی شبیه به سرماخوردگی است که میتواند برای هر کسی اتفاق بیفتد اما افسردگی بعد از زایمان تجربهای است که با توجه به آمارها ۱۵ در صد از افراد بعد از به دنیا آمدن فرزندشان آن را تجربه میکنند، هر چند درصد پنهانی هم میتواند وجود داشته باشد که فرد مراجعه نمیکند.
من پیش از ورود به بحث میخواهم توجه شما را به این مسئله معطوف کنم که اگر فرد سبک زندگی سالمی داشته باشد توانسته است تا حد قابل توجهی از ابتلا به افسردگی جلوگیری کند. یکی از مهمترین مسائلی که در سبک زندگی سالم باید به آن توجه شود بهداشت خواب و تحرک لازم است . پرخوابی یا بیخوابی، زمان نامناسب خواب، کاهش میل به فعالیت و کم تحرکی همه این موارد میتواند زمینه را برای افسرگی فرد مهیا کند.
افسردگی چه علامتهایی دارد؟
ما در مراجعات معمولا از خواب و خوراک فرد پرسش میکنیم چرا که اینها برای ما نشانه هستند که بر اساس آن میتوانیم به افسردگی فرد پی ببریم. بی اشتها شدن، کاهش میل به فعالیتهای روزانه، افزایش یا کاهش وزن، نوسانات خلقی و… میتواند از نشانههای افسردگی در زنان باشد. این مسئله در کشورهای دیگر هم مورد توجه قرار گرفته که ما به جای اینکه در بحث درمان افراد کار کنیم به اهمیت سبک زندگی توجه کنیم که در این زمینه مسئله بهداشت خواب از مهمترین آنها است.
معمولا چه علامتهایی افسردگی جدی نامیده میشود و باید به متخصص مراجعه کرد؟
احساس غم شدید، برانگیختگی خشم، احساس گناه یا بی ارزشی، احساس عدم مدیریت در زندگی، وسواس یا حواس پرتی، بی علاقگی و میل آسیب زدن به کودک که به صورت نادر دیده شده، این نشانهها اگر بیش از دو هفته استمرار پیدا کند میتوانیم بگوییم که فرد به کمک و مراجعه به متخصص نیاز دارد. فرد در چنین شرایطی از لحاظ جسمی یک خستگی و رخوت شدید را تجربه کرده و مادام احساس میکند نمیتواند از کودکش مراقبت کند و وضع زندگی از مدیریت خارج شده است.
پایگاه اول ما برای کمک به مادر، روان درمانی است و بعد مراجعه به پزشک . ما ترجیح به مصرف دارو نداریم اما افسردگی وقتی شدت پیدا میکند، به فرد توصیه میکنیم درمان دارویی را دنبال کند. اغلب مادران از این موضوع احساس نگرانی میکنند اما داروهایی وجود دارد که با جذب سروتونین در خون باعث میشود که آسیبی به کودک وارد نشود، داروهایی که ملاحظه شیردهی مادر در تجویز آنها صورت گرفته است.
چگونه افسردگی بعد از زایمان را پشت سر بگذاریم؟
به افراد میگوییم در این شرایط دو نوع کمک میتواند وجود داشته باشد. کمکی که خود فرد میتواند به خودش داشته باشد مثل بهداشت خواب و استراحت کافی بعد از زایمان و همچنین مصرف ویتامینهایی که ضعف جسمی او را تا حدی جبران کند و دیگری گرفتن حمایت از اطرافیان تا بتواند این ایام را سپری کند. مورد دوم کمک گرفتن از متخصص است، در شرایطی که دیگر خود فرد قادر نیست به مشکلاتش غلبه کند.
آیا خود مراقبتی میتواند از احساس منفی در افسردگی جلوگیری کند؟
بله تا حد قابل توجهی میتواند موثر باشد. یکی از نشانههای افسردگی تنهایی است. وقتی فرد میتواند از حمایتهایی بهرهمند شود این مسئله در کاهش احساس اندوه و تنهایی که دارد موثر است. بهبود وضع جسمی با مراقبت کردن از تغذیه و استراحت کافی نوعی خود مراقبتی است. در شرایطی که فرد به متخصص مراجعه کند، احساس استیصالی که دارد با گفتگو از بین میرود.
بچههایی که با شرایط خاص و سخت به دنیا میآیند چقدر در تشدید افسردگی مادر موثرند؟
نوزادان اغلب ممکن است با شرایط خاصی به دنیا بیایند مثل زردی مثل مشکلاتی که در نحوه شیر خوردن نوزاد وجود دارد اما این مسائل میتواند موثر در افسردگی مادر باشند اما علت افسردگی نیستند. وقتی مادر از قبل ضعیف شده و از طرفی تغییرات هورمونی، عمل زایمان و خونریزیهای شدید باشد، اینها باعث احساس ضعف بیشتر در مادر میشود اما مهارتهایی در این زمینه وجود دارد که افراد با کمک به مادر میتوانند او را در سپری کردن این ایام کمک کنند.
یک نکته که شاید کمتر به آن توجه میشود این است که افرادی که فرزندان خود را خارج کشور و یا در محلی غیر از محل زندگی خود به دنیا میآورند تا ۵۰ درصد بیشتر از سایرین امکان افسرگی دارند چرا که فرهنگ محل جدید متفاوت از محل زیست افراد است و از طرفی مادر نمیتواند افراد حمایتگر را در کنار خود داشته باشد و این مسئله میتواند به حس تنهایی فرد بیانجامد و زمینهساز افسردگی مادر باشد.
آیا افسردگی بعد از زایمان یک پدیده به یکباره است یا میتواند زمینههایی درگذشته داشته باشد؟
برای برخی از افراد این افسردگی تجربهای است که آنها بعد از زایمان تجربهاش میکنند اما افرادی هم هستند که به نحوی در گذشته آن را تجربه کردهاند و این موقعیت جدید در واقع زمینه برای فعال شدن افسردگی گذشته آنها خواهد شد. در بیماریهای جسمی وقتی فرد به پزشک مراجعه میکند اشاره به جسم میکند اما در آلام روحی فرد به بخشهایی از روان اشاره میکند و آن را با دکتر در میان میگذارد. مراجعه کننده یک بخش از صحبتهایش در خصوص مشکلات فکری اوست، یک بخش از احساسات یا هیجانهای خود صحبت میکند و بخش سوم اشاره به رفتارهایی میکند که او را آزار میدهد. این سه حیطه به هم مرتبط هستند اما یک چیزی وجود داری که به این سه حیطه غلبه دارد و آن هم جسم است.
یک بخش مهم از مسئله افسردگی بعد از زایمان به علل جسمی و به هم ریختن هورمونهای استروژن و پروژسترون در بدن باز میگردد. مادر در دوره بارداری به میزان زیادی در بدن ترشح این هورومون را دارد و وقتی نوزاد به دنیا میآید با کاهش سطح پروژسترون و استروژن در بدن مواجه است و بحث دیگر، در خصوص تیروئید است که آن هم میتواند در کیفیت زندگی فرد موثر باشد.
آیا افسردگی در احساس گناه و عذاب وجدان در تجربه مادری نقش دارد؟
بله بدون تاثیر نیست. اعتماد به نفس پایین و احساس خود تحقیری میتواند زمینههایی برای افسردگی فرد باشند، چرا که او مادام فکر میکند که مادر خوبی نیست یا برای تجربه مادری به اندازه لازم آماده نیست. افزون بر این، اگر فرد سابقه افسردگی داشته باشد، حالا یا در دوران بارداری یا در گذشته و یا مادر سن پایینی داشته باشد و یا حتی تجرد طولانی را تجربه کرده باشد همه اینها میتواند برای فرد فاکتور خطر باشد.
اطرافیان چگونه میتوانند در این وضعیت به مادر کمک کنند؟
اطرافیان میتوانند نقش تعیین کنندهای داشته باشند. آنها در مواقعی با طرح همدلانه از این تجربه که آنها هم، چنین شرایطی را سپری کردهاند میتواند تا حدی از فشارهایی که مادر تجربه میکند کم کنند. یک بخش از این کلام میتواند کمک کننده باشد مخصوصا زمانی که مادر در نگهداری کودکش دچار وسواس شده اما اگر نحوه گفتن اطرافیان ناارزنده شدن مادر باشد میتواند آسیب زا باشد مثلا به او بگویند که تو مهارت نداری و چیزهایی شبیه به این. کلام ما در برخورد با دیگران همان اندازه که میتواند حمایتگر و همدلانه باشد میتواند در مواردی آسیبزا هم باشد و عمق افسردگی فرد را بیشتر کند. مادران اگر اطلاعات کافی در زمینه تغییرات جسمی و خلقی داشته باشند نحوه مواجه آنها با شرایطشان متفاوت خواهد بود.
تاثیر رژیم غذایی مادر باردار بر سلامت کودک

یک مطالعه جدید نشان می دهد مادرانی که در دوران بارداری درست غذا می خورند، فرزندان خود را برای سلامتی بهتر آماده می کنند.
هلث دی نیوز اعلام کرد، محققان دریافتند مادران بارداری که از رژیم غذایی باکیفیت استفاده میکردند بچههایی با وزن سالم هنگام تولد، الگوهای رشد ثابتتر و کاهش بالقوه خطر چاقی در دوران کودکی داشتند.
“مونیک هدرسون”، محقق ارشد از بخش تحقیقات کالیفرنیای شمالی، در بیانیهای گفت: «یافتهها نقش یک رژیم غذایی متعادل قبل از تولد را که با دستورالعملهای غذایی در ارتقای وزنهای سالم هنگام تولد و رشد متعادل در اوایل دوران کودکی هماهنگ است، حمایت میکند.
برای این مطالعه، محققان بیش از ۲۸۰۰ جفت مادر-کودک را در سراسر ایالات متحده انتخاب کردند. این تیم از پرسشنامههایی برای سنجش کیفیت رژیم غذایی زنان باردار استفاده کردند و سپس رشد نوزادشان را ردیابی کردند.
به گفته محققان، نتایج نشان میدهد که رژیم غذایی سالم در دوران بارداری اثرات مثبتی بر رشد نوزاد تا ۲ سالگی دارد.
هدرسون گفت: برای مثال، داشتن یک رژیم غذایی سالم در دوران بارداری با احتمال کمتر رشد بسیار سریع نوزاد مرتبط است.
وی توضیح داد: رشد سریع از زمان تولد تا ۲۴ ماهگی یک پیش بینی کننده قوی برای چاقی در ادامه عمر است.
این مطالعه نشان داد که نمرات کیفیت رژیم غذایی بالاتر با کاهش ۱۲ درصدی احتمال تولد نوزادان بزرگتر از حد معمول و همچنین نرخ پایینتر رشد سریع تا سن ۲ سالگی مرتبط است.
به گفته محققان، در مجموع، یافتهها نشان میدهد که تغذیه خوب مادر باردار میتواند به مقابله با چاقی کودکان کمک کند.
هدرسون گفت: «این نشان دهنده نیاز به برنامههایی برای کمک به بهبود دسترسی زنان باردار به غذای سالم و مداخلاتی برای حمایت از تغذیه سالم در دوران بارداری است.»
چگونگی رفتار با کودکان بیش فعال

نادیده گرفتن و درمان نکردن این اختلال در کودکان میتواند در حوزههای مختلف مانند تحصیل، روابط اجتماعی، شغل و سلامت روان، پیامدهای منفی بلند مدتی داشته باشد.
بیش فعالی از جمله اختلالاتی است که ممکن است در بسیاری از کودکان وجود داشته باشد، اما والدین متوجه آن نشوند یا آن را به بازیگوشی و شیطنت کودک ربط دهند. برخی از این خانوادهها برای آرام کردن کودکشان، روشهایی مانند تنبیه یا فشار را به کار میگیرند که میتواند به جای بهبود، باعث تشدید رفتارهای هیجانی کودک شود. بنابراین برخورد نامناسب والدین در مواجهه با کودک بیش فعال میتواند عواض جبران ناپذیری برای او داشته باشد. به این بهانه با سحر حیاتلو روانشناس و مدرس دانشگاه به گفتوگو نشستیم تا خانوادهها بیشتر با نشانههای این اختلال و چگونگی مواجهه با آن آشنا شوند که در ادامه میخوانید:
چه عواملی باعث بیش فعالی میشود؟
اختلال بیش فعالی(ADHD), ناشی از یک عامل منفرد نیست، بلکه یک اختلال پیچیده است. تحقیقات نشان میدهد که این اختلال به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، زیستی ومحیطی (عوامل خانوادگی ،اجتماعی و روانی) ایجاد میشوند.
بررسی عوامل ژنتیکی نشان میدهد، برخی ژنها که بر انتقال دهندههای عصبی مانند دوپامین تاثیر میگذارند، میتوانند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند. اگر یکی از والدین یا خواهر و برادرها مبتلا به بیش فعالی باشند، احتمال بروز آن در کودک افزایش مییابد.
عدم درمان و مدیریت اختلال بیش فعالی بر توانایی فرد برای حفظ شغل در آینده و ارتباط موثر با همکاران و مدیریت مالی او تاثیر منفی میگذارد. در نتیجه مداخله زود هنگام، از طریق مراجعه به متخصص روانشناس، رفتار درمانی، بازی درمانی، آموزش والدین و در صورت نیاز دارودرمانی میتواند به مدیریت علائم و جلوگیری از این مشکلات کمک کند
بررسی عوامل زیستی یا بیولوژیکی نیز نشان میدهد که آسیب مغزی و صدمات وارده به سر به ویژه در نواحی مرتبط با کنترل تکانهها میتواند منجر به علائم ADHD شود. همچنین عوامل دوران بارداری مادر، مثل مصرف سیگار، الکل و یا مواد مخدر توسط مادر در این دوران و تولد زودرس یا وزن کم هنگام تولد و مواجهه جنین با سموم و استرسهای شدید، احتمال بروز این اختلال در کودک را افزایش میدهد.
همچنین بررسی عوامل محیطی نیز گویای این است که قرار گرفتن در معرض سموم محیطی مانند سرب در کودکی، استرس یا محرومیت عاطفی، تغذیه نامناسب، تاثیر عوامل اجتماعی و روانی مثل تعاملات ضعیف در خانواده یا مدرسه و با گروه همسالان و فشارهای روانی ممکن است باعث تشدید علائم شوند.به طور کلی شناسایی این عوامل در هر فرد، میتواند به مدیریت بهتر و درمان این اختلال کمک کند.
والدین باید در مقابل کودک بیش فعال چه واکنش یا رفتارهایی داشته باشند؟
والدین درک کنند که اختلال ADHD، یک اختلال عصبی _ رشدی است و رفتارهای کودک عمدی نیست، پس صبور باشند. برخورد مناسب پدر و مادر و حمایت آنها از یک کودک بیش فعال میتواند تاثیر زیادی در بهبود علائم، افزایش اعتماد به نفس و مدیریت بهتر رفتارهای کودک داشته باشد.
از جمله این واکنشها تعیین قوانین واضح و ایجاد یک برنامهریزی منظم برای فعالیتهای روزمره مثل بیدار شدن، غذا خوردن، درس خواندن و خوابیدن است. زمانبندی منظم به کودک کمک میکند که بداند چه چیزی را انجام دهد و از بینظمی و سردرگمی دور بماند. ثبات در اجرای قوانین بسیار مهم است.
واکنش دیگر تشویق و رفتارهای محبت آمیز به خاطر تلاشها و موفقیتهای هر چند کوچک و پرهیز کردن از تحقیر ، مقایسه و تنبیههای بدنی است. به صورتی که به جای تمرکز بر اشتباهات، بر نکات مثبت رفتار کودک تاکید شود.
همچنین زمانی که کودک رفتار غیر قابل قبولی دارد، والدین آرام بمانند و واکنش هیجانی نشان ندهند و به جای انتقاد مستقیم، توجه کودک را به فعالیت یا موضوع دیگری جلب کرده و در صورت نیاز به متخصصان روانشناسی یا روانپزشکی کودک مراجعه شود.
واکنش بعدی تقویت فعالیتهای بدنی، کاهش استرس و ایجاد محیطی آرام و بدون حواس پرتی است. به صورتی که محیط خانه برای انجام تکالیف یا فعالیتهای دیگر(مدیریت زمان تماشای تلویزیون و استفاده از تبلت و گوشی) به شکلی طراحی شود که عدم تمرکز کودک به حداقل برسد.
اهمیت ندادن و نادیده گرفتن بیش فعالی در کودکان باعث چه مشکلاتی در آینده آنها میشود؟
نادیده گرفتن و درمان نکردن این اختلال در کودکان میتواند در حوزههای مختلف مانند تحصیل، روابط اجتماعی، شغل و سلامت روان، پیامدهای منفی بلند مدتی داشته باشد. کودکان مبتلا به بیش فعالی اغلب در تمرکز، تکمیل تکالیف و وظایف و مدیریت زمان مشکل دارند. ناکامی مکرر در مدرسه و ادامه تحصیل، میتواند اعتماد به نفس او را کاهش دهد و باعث شود کودک، خود را بیارزش بداند. این احساسات و هیجانات میتواند منجر به اضطراب و افسردگی در آینده شود.
این کودکان اغلب در برقراری و حفظ دوستی مشکل دارند زیرا بیتوجهی، رفتارهای تکانشی و بیش فعالی آنها منجر به ناراحتی دیگران میشود و این مشکلات باعث انزوای اجتماعی یا طرد شدن توسط گروه همسالان میشود.
رفتارهای تکانشی درمان نشده میتواند منجر به بروز رفتارهای پرخطر مثل پرخاشگری، تخلف و سوء مصرف مواد در دوران نوجوانی و بزرگسالی شوند و احتمال بیشتری وجود دارد که این کودکان درگیر رفتارهای غیرقانونی شوند. همچنین در نهایت عدم درمان و مدیریت اختلال بیش فعالی بر توانایی فرد برای حفظ شغل در آینده و ارتباط موثر با همکاران و مدیریت مالی او تاثیر منفی میگذارد. در نتیجه مداخله زود هنگام، از طریق مراجعه به متخصص روانشناس، رفتار درمانی، بازی درمانی، آموزش والدین و در صورت نیاز دارودرمانی میتواند به مدیریت علائم و جلوگیری از این مشکلات کمک کند.
این موضوع تا چه اندازه در یادگیری و تمرکز کودک تاثیرگذار است؟
این کودکان به سختی میتوانند توجه خود را روی وظایف طولانی مدت یا خسته کننده مثل خواندن کتاب یا مشق نوشتن و رنگ آمیزی نگه دارند. زیرا ممکن است تمرکز آنها به سرعت توسط محرکهای خارجی یا افکار خودشان منحرف شود. توانایی نگه داشتن و استفاده از اطلاعات در زمان کوتاه (حافظه کاری) اغلب در کودکان ADHD ضعیف است و این مشکل میتواند منجر به فراموش کردن دستورالعملها، گم کردن وسایل یا عدم تکمیل تکالیف شود. این کودکان قبل از شنیدن کامل سوال، جواب میدهند و اشتباهات ناشی از بیدقتی انجام میدهند.
در نتیجه شکستهای مکرر یا سختی در یادگیری، ممکن است باعث کاهش انگیزه کودک شود و احساس کند که توانایی یادگیری ندارد و به مرور از تلاش دست بکشد و از نظر عاطفی، درگیر احساس ناامیدی یا خشم شود.