دسته: سلامت
آنچه که لازم است درباره واکسیناسیون کودکان بدانیم
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با تأکید بر اهمیت واکسیناسیون به موقع کودکان و شیرخواران، نکات کاربردی و علمی مراقبت قبل و بعد از تزریق واکسن را تشریح کرد.
یک عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز بر ضرورت واکسن‌زدن به‌موقع کودکان تأکید کرد و گفت عوارض واکسن‌ها معمولاً خفیف و طبیعی است و نگرانی والدین نباید باعث تأخیر در واکسیناسیون شود.
او توضیح داد که برخی واکسن‌ها مانند ب‌ث‌ژ ممکن است باعث جوش یا زخم خفیف شوند و واکسن‌های پنج‌گانه و سه‌گانه نیز می‌توانند تب و درد ایجاد کنند که با استامینوفن بعد از تزریق و مراقبت‌های ساده قابل کنترل است. کمپرس سرد نیز در ۲۴ ساعت اول توصیه می‌شود.
ویزشفر اشاره کرد والدین فقط در صورت تب طولانی، ورم شدید یا ترشحات چرکی باید به مرکز بهداشت مراجعه کنند.
در مورد کودکان دارای شرایط ویژه مثل نقص ایمنی یا بیماری قلبی، واکسیناسیون معمولاً قابل انجام است اما باید با پزشک مشورت شود.
او تأکید کرد بیشتر بیماری‌های خفیف یا مصرف آنتی‌بیوتیک مانع واکسیناسیون نیست و اگر واکسن به تعویق افتاد، مرکز بهداشت برنامه را اصلاح می‌کند.
از باورهای غلط مثل منع حمام پس از واکسن نیز یاد کرد و گفت این موضوع هیچ پایه علمی ندارد.
در نهایت، بهترین مراقبت پس از واکسن شامل آرام کردن کودک، تماس پوستی، تغذیه و آرام‌سازی است و گریه پس از تزریق واکنشی طبیعی محسوب می‌شود.
شیوع گسترده سرخک صحت ندارد
معاون بهداشت وزارت بهداشت، با رد شایعات مربوط به «شیوع گسترده سرخک و سرخجه» و با اعلام اینکه ایران همچنان در مرحله حذف این بیماری‌ها قرار دارد و موارد گزارش‌شده در حد انتظار و ناشی از ورود بیماری از کشورهای همسایه است، تاکید کرد: واکسیناسیون همچنان مؤثرترین ابزار کنترل بیماری‌های واگیر است.
دکتر علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت، در واکنش به اظهاراتی درباره شیوع سرخک و سرخجه در پی نادیده گرفتن واکسیناسیون از سوی برخی‌ها، با بیان اینکه واکسیناسیون از موضوع‌های روز دنیا محسوب می‌شود، اظهار کرد: نتایج مطالعات مختلف در سطح جهان و توصیه اکید سازمان جهانی بهداشت از اهمیت واکسیناسیون سخن می‌گوید؛ به نحوی که واکسیناسیون مهم‌ترین روش کنترل بیماری‌های واگیر به حساب می‌آید. این در حالی است که گروه‌ها، دسته‌ها و فرقه‌های مختلفی در سطح دنیا حضور دارند که مسائل شبه‌علم و ضدواکسن را مطرح می‌کنند. به طور مثال، تحت تاثیر همین فعالیت‌های ضد واکسن، میزان پوشش واکسیناسیون بیماری‌های سرخک و سرخجه در ایالات‌متحده کمتر از ۶۰ درصد است.
او ادامه داد: تفاوت‌های فرهنگی و تعداد زیاد مهاجران در ایالات‌متحده از دلایل پوشش پایین واکسیناسیون در این کشور محسوب می‌شود. خوشبختانه، فرهنگ واکسیناسیون در کشور ما بسیار خوب است اما همچنان شاهد حضور افراد ضدعلم و طرفداران شبه‌علم در جامعه هستیم. افرادی که با عناوین عجیب و غریبی که برای خود برگزیده‌اند، مواردی را به جامعه توصیه می‌کنند. خوشبختانه، فرهنگ غنی و سواد سلامت مردم هنوز به نحوی است که پوشش واکسیناسیون را تحت تاثیر قرار نداده است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره علل بروز سرخک و سرخجه توضیح داد: ایران در مرحله حذف سرخک و سرخجه قرار گرفته اما حذف این بیماری‌ها به این معنی نیست که هیچ موردی از سرخک و سرخجه گزارش نشود. منظور از حذف سرخک و سرخجه این است که کمتر از ۶ در هزار مورد در گروه هدف اتفاق افتد؛ بنابراین این احتمال وجود دارد که ۶ مورد ابتلا به این بیماری‌ها اتفاق افتد.
رئیسی گفت: پرسش «چرا احتمال ابتلا به سرخک و سرخجه وجود دارد؟» را مطرح می‌کنم و در پاسخ باید گفت که این بیماری‌ها یک بیماری وارده به کشور است. کشورهای همسایه شرقی، بالاترین میزان شیوع و بروز سرخک را دارند و این در حالی است که برخی از ساکنان این کشورها به ایران رفت و آمد دارند. شروع واکسیناسیون این بیماری در کشور ما از ۱۵ ماهگی است و افرادی که کمتر از ۱۵ ماه دارند جزو اطفال محسوب می‌شوند و احتمال ابتلا به بیماری از گروه‌های وارده در آنها وجود دارد؛ چرا که هنوز واکسن دریافت نکرده‌اند.
معاون وزیر بهداشت درباره علت دیگر بروز سرخک و سرخجه گفت: این احتمال وجود دارد که سطح آنتی‌بادی برخی افراد با توجه به سطح ایمنی آنها، کاهش یابد. بنابراین این افراد می‌توانند مستعد ابتلا به بیماری شوند؛ اگرچه ابتلا به بیماری برای آنها چندان خطرناک نیست اما می‌توانند ناقل بیماری باشند.
او توضیح داد: برخی بیمارستان‌هایی که در مراکز استان‌ها مستقر هستند و بیمارستان ارجاعی محسوب می‌شوند، افراد مبتلا به سرخک و سرخجه به آنها مراجعه می‌کنند و به همین دلیل، گاهی‌اوقات تعداد مبتلایان زیاد به نظر می‌رسد. به طور قطع، هر موضوع علمی به شواهد، پیمایش و مطالعه نیاز دارد. سیستم بهداشتی و درمانی کشور به طور پیوسته در حال رصد است. موارد این بیماری تا به این لحظه در محدوده‌ای که می‌بایست قرار داشته باشد، خیلی بالاتر نرفته است و تلورانس‌هایی دارد اما در محدوده قابل پیش‌بینی است.
رئیسی در پاسخ به پرسش «با توجه به توضیحاتی که ارائه دادید، می‌توان گفت که با شرایط خطرناک مواجه نیستیم؟» گفت: باید بگوییم که ابتلا را داشته‌ایم اما به مرحله خطرناک نرسیده‌ایم.
تشکیل بیش از ۱۵ هزار پرونده الکترونیکی سلامت بیماران دیابتی در هرمزگان
معاون خدمات درمانی مدیریت درمان تأمین اجتماعی هرمزگان گفت: بیش از ۱۵ هزار پرونده الکترونیکی سلامت بیماران دیابتی در هرمزگان تشکیل شده است.
خدیجه زمانی با تشریح اقدامات این مدیریت در حوزه پیشگیری و کنترل دیابت گفت: بر اساس اطلاعات ثبت‌شده در سامانه پرونده الکترونیک سلامت، از سال ۱۳۹۶ تا پایان شهریور ۱۴۰۴ بیش از ۱۵ هزار نفر از بیماران مبتلا به دیابت در مراکز درمانی تأمین اجتماعی هرمزگان شناسایی و تحت مراقبت قرار گرفته‌اند.
وی با بیان اینکه این آمار شامل ۷۹۸ بیمار دیابت نوع یک، ۱۴ هزار و ۷۲۱ بیمار دیابت نوع دو و ۱۶۸ مورد دیابت بارداری است، افزود: این حجم از اطلاعات ثبت‌شده نشان‌دهنده نقش فعال مراکز ملکی در رصد و مدیریت بیماری‌های مزمن در استان است
معاون خدمات درمانی مدیریت درمان تأمین اجتماعی هرمزگان با اشاره به فعالیت کلینیک‌های تخصصی دیابت و فشار خون در مراکز ملکی گفت: در این کلینیک‌ها خدماتی همچون پایش قند خون، معاینه عوارض چشمی و پای دیابتی، تنظیم روند درمان، مشاوره تغذیه و آموزش سبک زندگی سالم ارائه می‌شود و بیماران با پرونده الکترونیک سلامت به‌صورت مستمر پیگیری می‌شوند.
وی افزود: کلینیک فشار خون نیز در کنار کلینیک دیابت فعال است و خدمات غربالگری و مراقبت برای بیماران مبتلا و افراد در معرض خطر با هدف پیشگیری از عوارض قلبی و عروقی انجام می‌شود.
زمانی با اشاره به برنامه‌های مراکز درمانی استان به مناسبت روز جهانی دیابت گفت: «در این ایام خدماتی نظیر پایش رایگان قند و فشار خون، ارائه مشاوره تغذیه، برگزاری کلاس‌های آموزشی و جلسات پرسش و پاسخ با پزشکان متخصص و همچنین توزیع بروشورهای آموزشی برای بیمه‌شدگان انجام می‌شود.
وی با تأکید بر اهمیت پیشگیری، اظهار داشت: دیابت بیماری قابل کنترل است اما نیازمند آگاهی، آموزش صحیح و مراقبت مداوم است و مدیریت درمان هرمزگان با توسعه برنامه‌های غربالگری و تقویت کلینیک‌های تخصصی تلاش می‌کند تا کیفیت زندگی بیماران بهبود یابد.
معاون خدمات درمانی در پایان با اشاره به پایش مستمر عملکرد مراکز درمانی بیان کرد: با بررسی شاخص‌هایی همچون میزان ویزیت، ارجاعات و بازخورد بیمه‌شدگان، برنامه‌های ارتقای کیفیت خدمات در مراکز درمانی به‌طور دقیق دنبال می‌شود و هدف اصلی ما ارائه خدمات درمانی استاندارد، قابل دسترس و باکیفیت برای بیمه‌شدگان و بازنشستگان استان است.
دیابت نوع یک کودکان و حتی شیرخواران را هم درگیر می‌کند
رئیس مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی کودکان بندرعباس با اشاره به شعار جهانی «دیابت در تمام مراحل زندگی» گفت: دیابت نوع یک تنها مختص بزرگسالان نیست و می‌تواند کودکان، نوجوانان و حتی شیرخواران را نیز درگیر کند؛ بیماری‌ای که با مراقبت صحیح، مانعی برای رشد و زندگی طبیعی کودک نخواهد بود.
امیر حسابی با اشاره به شعار روز جهانی دیابت با عنوان «دیابت در تمام مراحل زندگی» گفت: برخلاف تصور رایج، دیابت نوع یک تنها مختص بزرگسالان نیست و می‌تواند در کودکان و نوجوانان و حتی شیرخواران بروز کند.
حسابی با بیان اینکه ماهیت این بیماری در کودکان خودایمنی است، افزود: اگرچه درمان قطعی برای دیابت نوع یک وجود ندارد، اما با رعایت اصولی همچون مصرف منظم انسولین، رژیم غذایی مناسب، فعالیت بدنی کافی و توجه به سلامت روان، می‌توان قند خون کودک را در محدوده هدف کنترل کرد.
وی تأکید کرد: در صورت مدیریت صحیح، رشد و تکامل کودک دچار اختلال نشده و او می‌تواند مانند سایر همسالان خود به فعالیت‌های روزمره ادامه دهد.
رئیس مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی کودکان بندرعباس با اشاره به خدمات این مرکز برای مدیریت دیابت کودکان اظهار کرد: از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۷۱ مورد بستری مرتبط با دیابت در این مرکز ثبت شده است.
او افزود: سه پزشک فوق‌تخصص غدد و متابولیسم کودکان در بخش بستری و کلینیک سرپایی، خدمات جامع درمانی به بیماران ارائه می‌دهند.
به گفته حسابی، کنترل دقیق قند خون، انجام آزمایش‌های تخصصی، ارائه مشاوره تغذیه و روان‌شناسی، آموزش کامل تزریق انسولین و خودمراقبتی به والدین و بیماران و همچنین هماهنگی برای دریافت مشاوره‌های تخصصی دیگر از جمله خدمات این مرکز است.
وی در ادامه با اشاره به پیگیری‌های پس از ترخیص بیماران گفت: بیماران پس از اتمام دوره بستری، به کلینیک دیابت معرفی می‌شوند و برای دریافت مشاوره سریع‌تر، در گروه مجازی کلینیک در پیام‌رسان بله عضو خواهند شد. همچنین پرستار پیگیر با تماس‌های تلفنی دوره‌ای وضعیت بیماران را بررسی کرده و در صورت نیاز آنها را به پزشک ارجاع می‌دهد.
حسابی افزود: شماره مستقیم بخش دیابت (اطفال ۴) نیز در اختیار والدین قرار دارد تا در تمام ساعات شبانه‌روز بتوانند اطلاعات مورد نیاز را از کادر پرستاری دریافت کنند.
خطر ابتلا به کووید طولانی مدت در کودکان پس از ابتلای دوم دو برابر می‌شود
محققان گزارش می‌دهند که کودکان و نوجوانان پس از دومین عفونت کووید-۱۹، دو برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به کووید طولانی‌مدت هستند.
علاوه بر این، محققان گزارش می‌دهند که کووید طولانی مدت به طور چشمگیری خطر ابتلاء به میوکاردیت، لخته شدن خون، آسیب به کلیه‌ها، ضربان غیرطبیعی قلب و سایر مشکلات سلامتی را در کودکان افزایش می‌دهد.
دکتر «راوی جاوری»، محقق و رئیس بخش بیماری‌های عفونی کودکان در بیمارستان کودکان رابرت اچ. لوری شیکاگو، در یک بیانیه خبری گفت: «نتایج این مطالعه یکی از قوی‌ترین دلایلی را که من برای واکسیناسیون به بیماران، خانواده‌ها و پزشکان ارائه می‌دهم، بیشتر تأیید می‌کند: تزریق بیشتر واکسن‌ها باید منجر به عفونت‌های کمتر شوند که این امر باید منجر به کووید طولانی مدت کمتر شود.»
برای این مطالعه، محققان سوابق سلامتی بیش از ۴۶۵۰۰۰ کودک و نوجوان را از ۱ ژانویه ۲۰۲۲ تا ۱۲ اکتبر ۲۰۲۳، در طول موج همه گیری سویه اومیکرون، تجزیه و تحلیل کردند.
محققان گفتند که همه این کودکان به عفونت اولیه کووید مبتلا بودند و بیش از ۵۸۴۰۰ نفر به عفونت دوم مبتلا شدند.
نتایج نشان داد که عفونت مجدد، خطر تشخیص بعدی کووید طولانی مدت را در کودک دو برابر می‌کند. محققان گفتند، متعاقباً، کودکانی که به کووید طولانی‌مدت مبتلا شدند، سه برابر بیشتر در معرض خطر ابتلاء به میوکاردیت، تورم عضله قلب که می‌تواند قلب را تضعیف کند، قرار داشتند.
این مطالعه می‌گوید کودکان مبتلا به کووید طولانی‌مدت همچنین بیش از دو برابر بیشتر احتمال لخته شدن خون داشتند و در معرض خطر بیشتر ابتلاء به بسیاری از مشکلات سلامتی دیگر مرتبط با این سندرم بودند.
محققان گفتند که این نتایج با تصورات رایج مبنی بر خفیف بودن کووید در کودکان و اینکه عفونت‌های مجدد خطر کووید طولانی‌مدت را که عفونت‌های اولیه دارند، ندارند، مغایرت دارد.
محققان قصد دارند در ادامه، داده‌های مربوط به کودکان و نوجوانان را در دوره‌های طولانی‌تر پیگیری کنند. آنها همچنین می‌خواهند بررسی کنند که آیا انواع جدیدتر کووید، الگوهای خطر کووید طولانی‌مدت را تغییر می‌دهند یا خیر و استراتژی‌های خاصی را که ممکن است از مشکلات سلامتی طولانی‌مدت جلوگیری کند، بررسی کنند.
افزایش چشمگیر بیماری‌های تنفسی در کودکان
رئیس انجمن ریه کودکان با بیان اینکه بیماری‌های تنفسی در کودکان هم‌زمان با تشدید آلودگی هوا افزایش چشمگیر دارد، هشدار داد که مصرف دخانیات در میان نوجوانان نگران‌کننده است.
قمرتاج خان‌بابایی، فوق‌تخصص آسم و آلرژی کودکان، رئیس انجمن علمی ریه کودکان ایران و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به برگزاری کنگره دو روزه بیماری‌های ریه کودکان گفت: تازه‌ترین مقالات و دستاوردهای علمی حوزه بیماری‌های تنفسی در این رویداد ارائه شده و در اختیار فوق‌تخصصان ریه، متخصصان کودکان و پزشکان عمومی قرار گرفته است.
وی افزود: بیماری‌های ریوی از شایع‌ترین دلایل مراجعه کودکان به اورژانس‌ها محسوب می‌شود؛ ازاین‌رو ارائه به‌روزترین دستاوردهای علمی در کنار برگزاری پنل‌های تخصصی با حضور اساتید شاخص، به ارتقای دانش بالینی و بهبود کیفیت درمان کمک می‌کند.
افزایش روند بیماری‌های تنفسی با صنعتی‌شدن شهرها
خان‌بابایی با اشاره به روند روبه افزایش بیماری‌های ریوی کودکان در سال‌های اخیر اظهار کرد: افزایش بیماری‌های تنفسی موضوعی جهانی است و کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست. صنعتی‌شدن شهرها، افزایش آلاینده‌ها و مصرف مواد افزودنی، زمینه‌ساز بروز و تشدید بیماری‌های ریوی و آلرژیک در کودکان شده است.
وی تأکید کرد: اگرچه پس از پاندمی کووید -۱۹، آگاهی عمومی درباره پیشگیری از بیماری‌ها افزایش یافته، اما رشد آلایندگی‌ها موجب تقویت بیماری‌های مزمن التهابی ریه می‌شود.
تأثیر آلودگی هوا و ریزگردها بر تشدید بیماری‌های تنفسی
رئیس انجمن علمی ریه کودکان ایران با اشاره به نقش مستقیم آلودگی هوا و ریزگردها در تشدید علائم تنفسی کودکان، بیان کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد در روزهایی که آلودگی هوا یا ریزگردها افزایش می‌یابد، آمار مراجعه به اورژانس‌ها و میزان بستری کودکان به‌طور قابل‌توجهی افزایش دارد. حتی بیماران کنترل‌شده نیز دچار تشدید علائم شده و نیازمند افزایش دوز دارو می‌شوند.
هشدار درباره مصرف فزاینده دخانیات در میان کودکان و نوجوانان
خان‌بابایی با ابراز نگرانی نسبت به افزایش مصرف دخانیات و قلیان در میان کودکان و نوجوانان تصریح کرد: متأسفانه امروز مصرف قلیان در فضای عمومی بسیار گسترده شده و حتی برخی خانواده‌ها قلیان را مانند غذا به منازل سفارش می‌دهند. مشاهده مصرف دخانیات در میان دانش‌آموزان دبستانی و نوجوانان بسیار نگران‌کننده است.
وی همچنین نسبت به استفاده از ماری‌جوانا و مواد مشابه در بین نوجوانان هشدار داد و افزود: مصرف مواد دخانی و روان‌گردان سبب بروز رفتارهای پرخطر شده و آسیب‌های آن به‌مراتب بیش از سیگار است. نخستین گام پیشگیری، محدودسازی مصرف دخانیات در اماکن عمومی و افزایش کنترل بر محیط‌های پذیرایی است.
قربانیان کوچک فناوری/ استفاده زیاد از تلفن همراه کودکان را به طیف اوتیسم نزدیک می‌کند
فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و نوجوانان از افزایش موارد «تاخیر تکلم» و حتی «پسرفت تکلم» در کودکان به ویژه پس از شیوع کرونا خبر داد و استفاده بی‌رویه از تلفن همراه را یکی از عوامل اصلی برشمرد و گفت: استفاده زیاد از تلفن همراه کودکان را به طیف اوتیسم نزدیک می‌کند.
محمودرضا اشرفی ، اظهار کرد: اخیرا با کودکانی مواجه هستیم که به علت تاخیر تکلم یا حتی پسرفت تکلم به پزشک مراجعه می‌کنند و این موضوع به خصوص بعد از شیوع کرونا شایع‌تر شده است.
هشدار درباره قرار گرفتن در طیف اوتیسم
وی با بیان اینکه کودکانی هستند که به علت استفاده بیش از حد از تلفن همراه و تماشای زیاد کارتون‌ها به خصوص به زبان‌های غیر فارسی در طیف اوتیسم قرار می‌گیرند، گفت: برای کودکان محدودیت استفاده از برنامه‌های تلویزیون و تلفن همراه داریم، به عنوان مثال یک کودک ۳ ساله نباید بیش از یک ساعت در روز از این سیستم‌های وابسته به دیدن، مانند تلفن همراه، لپ‌تاپ و تلویزیون استفاده کند.
تلفن همراه؛ آرامش کاذب برای کودک و خانواده
اشرفی در توضیح دلیل این عارضه ادامه داد: بعضی اوقات کودکان بی‌قرار هستند، خانواده‌ها متوجه می شوند که با استفاده از این وسایل کودک ساکت است، مادر می‌تواند کار خودش را انجام دهد، ظاهراً همه چیز خوب است، اما بعد کم‌کم خودش را نشان می‌دهد و این کودک در ارتباط و در تکلم دچار اشکال می‌شود.
این فوق‌تخصص مغز و اعصاب کودکان با بیان اینکه توصیه من این است که واقعاً برای آرام کردن بچه‌ها سراغ تلفن همراه دادن دست کودک نروند؛ گفت: برخی مادران احساس می کنند چون فرزندشان با استفاده از تلفن همراه ساکت است و آنها به کارشان می رسند، اتفاق خوبی است اما توجه ندارند که با ادامه این روند ممکن است کودک وارد طیف اوتیسم شود؛ این محدودیت در استفاده از رسانه‌ها و موارد مختلف که تلفن همراه هم شامل آن می‌شود، حتماً باید رعایت شود.
تاثیر محتوای غیرفارسی و کارتون‌های پشت سر هم
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به موضوع ارتباط اشعه تلفن همراه با بیماری‌ها گفت: ارتباط اشعه تلفن همراه و چیزهای دیگر با بیماری‌ها، اینها چیزی است که سال‌ها مورد بحث است و هنوز اثبات‌شده نیست، اما به خصوص ارتباطات و تاخیر تکلم، ارتباط قوی بین این دو قضیه می‌بینیم.
اشرفی افزود: افزایش یک درصد عمده‌ای از بیماران ما بعد از تشنج و صرع و تب و تشنج، بیمارانی هستند که علامت تاخیر در تکلم و پسرفت تکلم را دارند که می تواند شروع علامت برای اوتیسم و طیف اوتیسم باشد، اکنون خانواده‌ها یک مقداری آگاه شده‌اند؛ البته ژنتیک، متابولیک و این گونه مسائل هم وجود دارد، یعنی فقط نمی‌شود به یک چیز نسبت داد، اما واقعاً بعد از کرونا که خانواده‌ها در منزل زمین‌گیر شدند، ارتباطات و مراودات کم شد و کودک به سمت آموزش‌های مجازی رفت، این مساله چه در سراسر جهان چه در کشور ما شایع تر شد.
وی تصریح کرد: کودک مقابل تلویزیون می‌نشیند و از صبح تا شب بدون وفقه کارتون تماشا می‌کند و کاملاً ساکت است، ولی بعد از آن، مشکل تاخیر تکلم و پسرفت تکلم خودش را نشان می‌دهد.
هشدار درباره تغذیه نامناسب و فست‌فود
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه به موضوع تغذیه اشاره کرد و گفت: در حوزه کودکان، خانواده‌ها باید به تغذیه توجه کنند. تغذیه ناسالم، می‌تواند باعث شیوع چاقی شود که ما در کودکانمان این موضوع را داریم؛ استفاده بیش از حد از غذاهای آماده و فست‌فود برای خانواده‌ها واقعاً می‌تواند معضل باشد، استفاده بیش از حد از تلفن همراه و برنامه‌هایی که می‌تواند بچه را آرام کند، اما کودک را از فعالیت های فیزیکی دور کند، که هم باعث چاق شدن بچه می‌شود، هم میزان سردرد را در کودک افزایش دهد.
وی افزود: کودکانی که بیش از حد از تکنولوژی و غذای فست فودی استفاده می‌کنند، در معرض سردرد و بروز زودتر از سن تظاهرات میگرنی (سردرد میگرنی) هستند.
اشرفی در بخش دیگری از سخنانش به موضوع واکسیناسیون اشاره کرد و گفت: کم و بیش جوی ایجاد شده که فکر می‌کنند واکسن‌ها نه تنها مفید نیستند بلکه مضر هم هستند؛ اما والدین باید بدانند که واکسیناسیون را طبق برنامه روتین کشوری باید انجام دهند، اگر تغییری در برنامه واکسیناسیون قرار داده شود، بر اساس نوع بیماری است.
وی توضیح داد: برای مثال کودکی که صرع مقاوم به درمان دارد و دارو استفاده می کند، بعضی واکسن‌ها را نباید تزریق کند، مثلاً واکسن سیاه سرفه باید حذف شود، نظر پزشک است اما نباید سهل‌انگاری شود که حالا واکسن نزدیم، هم اتفاقی نمی افتد، این بعداً عوارض خودش را نشان می‌دهد، یعنی توصیه بر واکسیناسیون بسیار مهم است.
تغذیه با شیر مادر و فواید روانی آن
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران بر اهمیت تغذیه با شیر مادر تاکید کرد و گفت: مادرها حتماً باید این جزو برنامه‌هایشان باشد که اگر بچه به دنیا آمده، باید با شیر مادر تغذیه شود، سراغ شیرهای خشک و چیزهای دیگر نروند که بتوانند از شیر مادر و خواصش در آن دو سال – که جزو دستورات پزشکی و دستورات دینی ما است – بچه از شیر مادر استفاده کند.
وی تاکید کرد: شیردادن به نوزاد غیر از تغذیه، ارتباطی با مادر ایجاد می‌کند که کودک را از نظر روانی و ذهنی برای مقابله با مشکلات بعدی بیشتر آماده می‌کند، این نکات عمده‌ای است که باید خانواده‌ها بدانند.
کشف یک ماده در جانور دریایی، امیدی تازه برای مقابله با اثرات پیری
پژوهشگران دریافتند که ماده طبیعی پلاسمالوژن، که از نوعی جانور دریایی استخراج می‌شود، می‌تواند برخی اثرات پیری را در موش‌ها معکوس کند.
وبگاه سای‌تِک‌دِیلی در گزارشی آورده است:
مطالعه پژوهشگران چینی نشان داد ماده‌ای فعال به نام پلاسمالوژن، که از نوعی جانور دریایی به نام فواره دریایی (sea squirt) استخراج شده، می‌تواند برخی اثرات مرتبط با پیری را در موش‌ها معکوس کند. این جانور دریایی هنگامی که احساس خطر می‌کند آب می‌پاشد به همین دلیل، به این نام خوانده می‌شود.
پلاسمالوژن: ماده‌ای کلیدی برای سلامت سلولی
پلاسمالوژن نوعی لیپید (چربی) است که در غشای سلول‌های مغز، کلیه‌ها، ماهیچه‌ها و ریه‌ها یافت می‌شود. این ماده به ارتباط بین سلول‌ها کمک و از دی‌اِن‌اِی در برابر آسیب محافظت می‌کند و التهاب را کاهش می‌دهد. مطالعات نشان می‌دهد سطح پلاسمالوژن با افزایش سن کاهش می‌یابد و در افراد مبتلا به آلزایمر، شایع‌ترین نوع زوال عقل، این کاهش بسیار چشمگیرتر است.
آزمایش روی موش‌های میانسال
در این مطالعه، پژوهشگران به موش‌های میانسال ماده، دوزهای غلیظی از پلاسمالوژن دادند؛ این میزان حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ برابر بیشتر از مقداری است که در یک وعده معمولی مرغ یا صدف اسکالوپ یافت می‌شود. پس از دو ماه درمان، نتایج چشمگیری مشاهده شد:
افزایش تعداد سلول‌های بنیادی عصبی؛
تقویت اتصالات سیناپسی بین نورون‌ها (سلول‌های عصبی)؛
کاهش شدید التهاب؛
بهبود عملکرد حافظه در آزمون‌های استاندارد.
این نتایج امیدوارکننده هستند، اما پژوهشگران هشدار می‌دهند که بهبود ظاهری حافظه ممکن است تا حدی ناشی از بازگشت عملکرد حسی (مانند بینایی) باشد و برای تأیید نتایج، مطالعات بیشتری لازم است.
شواهد انسانی
در مطالعه‌ای روی افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف، مصرف پلاسمالوژن به مدت ۲۴ هفته باعث بهبود حافظه شد؛ اما این اثر فقط در زنان زیر ۷۷ سال مشاهده شد.
آینده پژوهشی
پلاسمالوژن ممکن است در دسته ژروپروتکتورها (geroprotectors) قرار گیرد؛ این داروها پیری سلولی را کُند می‌کنند و خطر بیماری‌های مرتبط با سن را کاهش می‌دهند. آزمایش چنین داروهایی در انسان پیچیده و نیازمند مطالعات طولانی‌مدت و پرهزینه است؛ ضمن اینکه ممکن است زمانی مؤثرتر باشند که قبل از بروز بیماری استفاده شوند.
این پژوهش امیدهای تازه‌ای ایجاد کرده، اما پرسش‌های مهمی درباره مقرون‌به‌صرفه‌بودن و ایمنی استفاده بلندمدت از این ترکیبات باقی مانده است. همچنین ممکن است انتخاب سبک زندگی سالم مانند رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، فوایدی مشابه یا حتی بیشتر برای سالمندی سالم داشته باشند.
این کشف می‌تواند راه را برای توسعه درمان‌های جدید برای مقابله با اثرات پیری و بیماری‌های مرتبط با سن هموار کند.
آغوش مادر؛ نخستین واکسن نوزاد
یک بررسی علمی ثابت کرده که تماس پوستی نوزاد با مادر بلافاصله پس از تولد، نه‌تنها عملکردهای حیاتی نوزاد مانند تنفس و ضربان قلب را بهبود می‌بخشد، بلکه احتمال تغذیه انحصاری او تنها با شیر مادر در ماه‌های آینده را نیز به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
وبگاه مِدیکال اِکسپرس در گزارشی آورده است:
بر اساس یک مرور نظام‌مند که در پایگاه کاکرین (معتبرترین منبع برای جمع‌بندی بی‌طرفانه شواهد علمی در جهان) منتشر شده، نوزدانی که در اولین ساعت پس از تولد با مادر خود تماس پوست‌باپوست دارند، با مزایای متعددی روبه‌رو می‌شوند. این روش ساده که شامل قرار دادن نوزاد برهنه روی سینه مادر است، به سازگارشدن نوزاد با زندگی خارج از رحم کمک می‌کند، او را گرم نگه می‌دارد، استرس و گریه را کاهش می‌دهد و عملکردهای حیاتی مانند تنفس و ضربان قلب را تنظیم می‌کند.
شواهد قاطع برای نوزادان
این بررسی که بر اساس ۶۹ مطالعه با حضور بیش از ۷ هزار زوج مادر و نوزاد انجام شده، نشان می‌دهد حدود ۷۵ درصد از نوزادانی که تماس پوستی فوری با مادر خود داشتند، در مقایسه با ۵۵ درصد از نوزادانی که چنین تماسی از آنها دریغ شده بود، در یک‌ماهگی به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه می‌شوند. همچنین این نوزادان از سطوح قند خون، دمای بدن، تنفس و ضربان قلب بهینه‌تری برخوردار بودند.
پایان یک عادت غلط؛ جدایی مادر و نوزاد غیر اخلاقی اعلام شد
اگر چه دستورالعمل‌های جهانی (از جمله سازمان جهانی بهداشت) انجام تماس پوستی فوری و بدون وقفه را توصیه می‌کنند، بسیاری از سیستم‌های بهداشتی هنوز مادر و نوزاد را در این دوره طلایی از هم جدا می‌کنند.
الیزابت مور (Elizabeth Moore)، نویسنده اصلی این مطالعه از دانشگاه وندربیلت، می‌گوید: در گذشته، رویه رایج در بسیاری از بیمارستان‌ها این بوده که نوزادان بلافاصله پس از تولد برای انجام اقدامات معمول مانند معاینه فیزیکی، وزن‌کشی و حمام‌کردن از مادر جدا می‌شدند که این امر مانع از تماس پوستی فوری می‌شود. حتی در کشورهای با سیستم مراقبتی پیشرفته نیز این روش ساده و کم‌هزینه، یک عمل رایج نیست.
نکته بسیار مهم و کلیدی این پژوهش این است که به دلیل وجود شواهد قطعی، انجام هرگونه تحقیق آتی که در آن نوزادانی که از روی عمد از تماس پوستی با مادر محروم شوند، غیر اخلاقی محسوب می‌شود.
کارین کادوِل(Karin Cadwell)، نویسنده ارشد این مطالعه، تأکید می‌کند: اکنون، خودداری از تماس پوستی غیر اخلاقی محسوب می‌شود، زیرا شواهد کافی وجود دارد که نشان می‌دهد این عمل، سلامت و بقای نوزاد را بهبود می‌بخشد.
جهشی به سوی آینده
با وجود قاطعیت شواهد، این مطالعه نشان می‌دهد که تمرکز آینده باید روی چگونگی اجرای جهانی این استاندارد ساده و نجات‌بخش باشد. از این پس، جدایی مادر و نوزاد در ساعات اولیه تولد، نه یک رویه پزشکی، که یک اشتباه بزرگ است.
مدیریت آلرژی‌های پاییزی دانش‌آموزان با روش‌های طب سنتی
با آغاز فصل پاییز و بازگشایی مدارس، حساسیت‌های فصلی مانند عطسه و آبریزش بینی که گاهی اوقات با سرماخوردگی اشتباه گرفته می‌شوند، می‌توانند تمرکز دانش‌آموزان را تحت تأثیر قرار دهند. خوشبختانه، این علائم را می‌توان با استفاده از راهکارهای ساده‌ای که در طب سنتی وجود دارد، کنترل کرد.
با شروع فصل پاییز، بسیاری از افراد بخصوص دانش آموزان با علائمی مانند عطسه‌های مکرر، آبریزش بینی، خارش چشم و حتی تنگی نفس مواجه می‌شوند؛ علائمی که معمولاً با عنوان «آلرژی پاییزی» شناخته می‌شوند. اما چرا این واکنش‌ها بیشتر در پاییز و بهار رخ می‌دهند و چه راهکارهایی برای پیشگیری و کنترل آنها وجود دارد؟
دکتر فاطمه اکبری، دکترای تخصصی طب سنتی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنازندگی توضیح داده‌اند که چگونه با تغییرات ساده در سبک زندگی و استفاده از مواد غذایی و ترکیبات طبیعی می‌توان شدت علائم آلرژی را کاهش داد.
آلرژی چیست و چرا در پاییز بیشتر می‌شود؟
به گفته دکتر اکبری، سیستم دفاعی بدن زمانی وارد عمل می‌شود که یک ویروس یا باکتری وارد بدن شود و با ایجاد علائمی مثل تب با آن مبارزه کند. اما در آلرژی، واکنش سیستم ایمنی نسبت به مواد بی‌ضرر مانند گرده گل یا ذرات خاک رخ می‌دهد. این مواد باعث فعال شدن سیستم دفاعی بدن می‌شوند و علائمی شبیه سرماخوردگی، از جمله عطسه و آبریزش بینی، بروز پیدا می‌کنند. در طب سنتی، این واکنش «نزله» نامیده می‌شود.
پاییز و بهار، با تغییرات دمایی و افزایش گرده‌ها، شرایط ایده‌آلی برای شیوع آلرژی‌های فصلی ایجاد می‌کنند
فصل‌هایی مانند پاییز و بهار به دلیل تغییرات دمایی از گرم به سرد و افزایش گرده‌ها، شرایطی ایجاد می‌کنند که آلرژی در این زمان‌ها بیشتر بروز کند. دکتر اکبری توضیح می‌دهد: «این حساسیت‌ها بخشی از واکنش طبیعی بدن هستند و نشان می‌دهند سیستم دفاعی فعال است.»
ارتباط آلرژی با مزاج افراد
این دکتر تخصصی طب سنتی تأکید می‌کند که مزاج افراد نقش مهمی در شدت علائم آلرژی دارد. افرادی که مزاج سرد دارند، بیشتر مستعد ابتلا به آلرژی هستند، به‌ویژه در پاییز و زمستان که هم‌مزاج با این فصل‌ها هستند. ضعف سیستم ایمنی یا ویژگی‌های مزاجی این افراد باعث می‌شود علائم آلرژی را شدیدتر تجربه کنند
افرادی که مزاج سرد دارند، بیشتر مستعد ابتلا به آلرژی هستند، به‌ویژه در پاییز و زمستان که هم‌مزاج با این فصل‌ها هستند
در مقابل، افرادی که مزاج گرم‌تری دارند، مانند صفراوی‌ها، کمتر دچار آلرژی می‌شوند، هرچند که در آنها هم شدت و ضعف علائم متفاوت است. وی یادآور می‌شود که با رعایت رژیم غذایی مناسب، حتی افراد سردمزاج نیز می‌توانند شدت آلرژی را کاهش دهند.
تغذیه و ترکیبات مفید برای کنترل آلرژی
اکبری اولین توصیه خود را مصرف عسل طبیعی می‌داند. عسل در طب سنتی هم به عنوان غذا و هم دارو شناخته می‌شود و مقاومت بدن را در برابر عوامل حساسیت‌زا افزایش می‌دهد. برای مثال، مصرف عسل همراه با دم‌کرده بابونه برای افراد سردمزاج اثر بسیار خوبی دارد. علاوه بر عسل، مصرف ادویه‌جات گرم مانند دارچین در فصل پاییز و زنجبیل در زمستان توصیه می‌شود. این ادویه‌ها دارای خاصیت ضدالتهابی قوی هستند و به بهبود عملکرد سینوس‌ها و مجاری تنفسی کمک می‌کنند.
در فصول سرد سال مصرف ادویه‌ها را افزایش دهید تا بدن در برابر آلرژی مقاومت بیشتری پیدا کند.
تفاوت بین آلرژی و سرماخوردگی
یکی از دغدغه‌های والدین این است که چگونه تشخیص دهند عطسه و آبریزش بینی کودکانشان ناشی از آلرژی است یا سرماخوردگی. دکتر اکبری توضیح می‌دهد: بیماری‌های ویروسی معمولاً با تب و ترشحات غلیظ و رنگی بینی همراه هستند، اما آلرژی چنین نیست. در آلرژی بیشتر عطسه‌های صبحگاهی، آبریزش شفاف بینی و سرفه‌های خفیف دیده می‌شود.
بیماری‌های ویروسی معمولاً با تب و ترشحات غلیظ و رنگی بینی همراه هستند، اما آلرژی چنین نیست
وی افزود: «راهکار ساده‌ای که برای هر دو حالت مفید است شست‌وشوی گلو با آب نمک در صبح‌هاست. این کار به کاهش چشمگیر علائم آلرژی و حتی پیشگیری از عفونت‌ها کمک می‌کند. برای کودکان نیز می‌توان صبح‌ها دمنوش نعنا همراه با کمی عسل آماده کرد تا هم خوش‌طعم باشد و هم بدن را در طول روز مقاوم کند.
نقش حجامت و مراقبت‌های ویژه
دکتر اکبری در پاسخ به سوال درباره رابطه آلرژی و حجامت گفت: حجامت در زمان درست و تحت نظر پزشک متخصص می‌تواند بسیار مفید باشد. بهترین زمان انجام آن زمانی است که فصل گرما به سمت سرما می‌رود، یعنی پایان تابستان و آغاز پاییز. این روش به دفع سموم بدن کمک می‌کند.
با این حال، او تأکید می‌کند که حجامت نباید توسط افراد غیرمتخصص انجام شود، زیرا انجام نادرست می‌تواند عوارضی جدی مانند بی‌هوشی یا مشکلات شدید ایجاد کند. بنابراین انجام حجامت در مراکز معتبر و زیر نظر متخصص ضروری است.
آبریزش بینی؛ مضر یا مفید؟
دکتر اکبری معتقد است که آبریزش بینی ناشی از آلرژی واکنشی طبیعی و مفید است و به دفع سموم کمک می‌کند. عطسه‌های صبحگاهی و آبریزش شفاف بینی نه‌تنها مضر نیستند، بلکه مفید هم هستند. البته اگر کودک خیلی اذیت شود، می‌توان از ترکیبات ساده‌ای مثل شربت آب و عسل یا دم‌کرده آویشن همراه با عسل استفاده کرد. این روش‌ها شدت علائم را کاهش می‌دهند و اجازه می‌دهند آبریزش بینی روند طبیعی خود را داشته باشد.
دمنوش‌ها و بخورها برای کاهش آلرژی
در طب سنتی، استفاده از بخور و دمنوش‌های گیاهی برای کاهش علائم آلرژی توصیه می‌شود. دکتر اکبری توضیح می‌دهد که بخور و دمنوش بابونه بهترین گزینه برای فصل پاییز و زمستان است. این گیاه هم به صورت استنشاقی و هم خوراکی اثرات بسیار خوبی دارد. در فصول گرم‌تر، بخور نعنا توصیه می‌شود. همچنین ترکیب‌هایی مانند اسطوخودوس همراه با بابونه نیز مفید بوده و منع خاصی ندارند. اما بخورهایی مانند جوش شیرین توصیه نمی‌شوند، زیرا می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند.
پیشگیری و سبک زندگی
برای پیشگیری از آلرژی پاییزی، این دکتر طب سنتی چند توصیه مهم دارد:
شست‌وشوی گلو با آب نمک را فراموش نکنید، زیرا باعث ضدعفونی کردن و تمیز شدن مجاری تنفسی می‌شود.
افرادی که حیوان خانگی دارند، در فصل پاییز و زمستان باید مراقبت بیشتری از نظافت آنها داشته باشند، زیرا مو و پوست حیوانات می‌تواند علائم آلرژی را تشدید کند.
در مکان‌های عمومی از ماسک استفاده کنید و ماسک‌ها را مرتب تعویض کنید.
تغذیه سالم داشته باشید و از مصرف منظم عسل، ادویه‌های گرم و دمنوش‌های گیاهی غافل نشوید.
این اقدامات ساده اما مؤثر به افراد کمک می‌کنند تا بدن خود را در برابر آلرژی پاییزی مقاوم کنند و علائم آن را کاهش دهند.
جمع‌بندی
آلرژی پاییزی، اگرچه می‌تواند آزاردهنده باشد، اما با رعایت اصول ساده طب سنتی و تغییرات سبک زندگی قابل کنترل است. شست‌وشوی گلو با آب نمک، مصرف عسل و دمنوش‌های گیاهی، ادویه‌های گرم، رعایت نظافت حیوانات خانگی و استفاده از ماسک در مکان‌های عمومی همگی به کاهش شدت علائم کمک می‌کنند. با این روش‌ها می‌توان پاییز را با آرامش و سلامتی بیشتری سپری کرد و از تجربه روزهای آلرژی‌زده رها شد.