دسته: سلامت
قربانیان کوچک فناوری/ استفاده زیاد از تلفن همراه کودکان را به طیف اوتیسم نزدیک می‌کند
فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و نوجوانان از افزایش موارد «تاخیر تکلم» و حتی «پسرفت تکلم» در کودکان به ویژه پس از شیوع کرونا خبر داد و استفاده بی‌رویه از تلفن همراه را یکی از عوامل اصلی برشمرد و گفت: استفاده زیاد از تلفن همراه کودکان را به طیف اوتیسم نزدیک می‌کند.
محمودرضا اشرفی ، اظهار کرد: اخیرا با کودکانی مواجه هستیم که به علت تاخیر تکلم یا حتی پسرفت تکلم به پزشک مراجعه می‌کنند و این موضوع به خصوص بعد از شیوع کرونا شایع‌تر شده است.
هشدار درباره قرار گرفتن در طیف اوتیسم
وی با بیان اینکه کودکانی هستند که به علت استفاده بیش از حد از تلفن همراه و تماشای زیاد کارتون‌ها به خصوص به زبان‌های غیر فارسی در طیف اوتیسم قرار می‌گیرند، گفت: برای کودکان محدودیت استفاده از برنامه‌های تلویزیون و تلفن همراه داریم، به عنوان مثال یک کودک ۳ ساله نباید بیش از یک ساعت در روز از این سیستم‌های وابسته به دیدن، مانند تلفن همراه، لپ‌تاپ و تلویزیون استفاده کند.
تلفن همراه؛ آرامش کاذب برای کودک و خانواده
اشرفی در توضیح دلیل این عارضه ادامه داد: بعضی اوقات کودکان بی‌قرار هستند، خانواده‌ها متوجه می شوند که با استفاده از این وسایل کودک ساکت است، مادر می‌تواند کار خودش را انجام دهد، ظاهراً همه چیز خوب است، اما بعد کم‌کم خودش را نشان می‌دهد و این کودک در ارتباط و در تکلم دچار اشکال میشود.
این فوق‌تخصص مغز و اعصاب کودکان با بیان اینکه توصیه من این است که واقعاً برای آرام کردن بچه‌ها سراغ تلفن همراه دادن دست کودک نروند؛ گفت: برخی مادران احساس می کنند چون فرزندشان با استفاده از تلفن همراه ساکت است و آنها به کارشان می رسند، اتفاق خوبی است اما توجه ندارند که با ادامه این روند ممکن است کودک وارد طیف اوتیسم شود؛ این محدودیت در استفاده از رسانه‌ها و موارد مختلف که تلفن همراه هم شامل آن میشود، حتماً باید رعایت شود.
تاثیر محتوای غیرفارسی و کارتون‌های پشت سر هم
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به موضوع ارتباط اشعه تلفن همراه با بیماری‌ها گفت: ارتباط اشعه تلفن همراه و چیزهای دیگر با بیماری‌ها، اینها چیزی است که سال‌ها مورد بحث است و هنوز اثبات‌شده نیست، اما به خصوص ارتباطات و تاخیر تکلم، ارتباط قوی بین این دو قضیه می‌بینیم.
اشرفی افزود: افزایش یک درصد عمده‌ای از بیماران ما بعد از تشنج و صرع و تب و تشنج، بیمارانی هستند که علامت تاخیر در تکلم و پسرفت تکلم را دارند که می تواند شروع علامت برای اوتیسم و طیف اوتیسم باشد، اکنون خانواده‌ها یک مقداری آگاه شده‌اند؛ البته ژنتیک، متابولیک و این گونه مسائل هم وجود دارد، یعنی فقط نمی‌شود به یک چیز نسبت داد، اما واقعاً بعد از کرونا که خانواده‌ها در منزل زمین‌گیر شدند، ارتباطات و مراودات کم شد و کودک به سمت آموزش‌های مجازی رفت، این مساله چه در سراسر جهان چه در کشور ما شایع تر شد.
وی تصریح کرد: کودک مقابل تلویزیون می‌نشیند و از صبح تا شب بدون وفقه کارتون تماشا می‌کند و کاملاً ساکت است، ولی بعد از آن، مشکل تاخیر تکلم و پسرفت تکلم خودش را نشان می‌دهد.
هشدار درباره تغذیه نامناسب و فست‌فود
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه به موضوع تغذیه اشاره کرد و گفت: در حوزه کودکان، خانواده‌ها باید به تغذیه توجه کنند. تغذیه ناسالم، می‌تواند باعث شیوع چاقی شود که ما در کودکانمان این موضوع را داریم؛ استفاده بیش از حد از غذاهای آماده و فست‌فود برای خانواده‌ها واقعاً می‌تواند معضل باشد، استفاده بیش از حد از تلفن همراه و برنامه‌هایی که می‌تواند بچه را آرام کند، اما کودک را از فعالیت های فیزیکی دور کند، که هم باعث چاق شدن بچه میشود، هم میزان سردرد را در کودک افزایش دهد.
وی افزود: کودکانی که بیش از حد از تکنولوژی و غذای فست فودی استفاده می‌کنند، در معرض سردرد و بروز زودتر از سن تظاهرات میگرنی (سردرد میگرنی) هستند.
اشرفی در بخش دیگری از سخنانش به موضوع واکسیناسیون اشاره کرد و گفت: کم و بیش جوی ایجاد شده که فکر می‌کنند واکسن‌ها نه تنها مفید نیستند بلکه مضر هم هستند؛ اما والدین باید بدانند که واکسیناسیون را طبق برنامه روتین کشوری باید انجام دهند، اگر تغییری در برنامه واکسیناسیون قرار داده شود، بر اساس نوع بیماری است.
وی توضیح داد: برای مثال کودکی که صرع مقاوم به درمان دارد و دارو استفاده می کند، بعضی واکسن‌ها را نباید تزریق کند، مثلاً واکسن سیاه سرفه باید حذف شود، نظر پزشک است اما نباید سهل‌انگاری شود که حالا واکسن نزدیم، هم اتفاقی نمی افتد، این بعداً عوارض خودش را نشان می‌دهد، یعنی توصیه بر واکسیناسیون بسیار مهم است.
تغذیه با شیر مادر و فواید روانی آن
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران بر اهمیت تغذیه با شیر مادر تاکید کرد و گفت: مادرها حتماً باید این جزو برنامه‌هایشان باشد که اگر بچه به دنیا آمده، باید با شیر مادر تغذیه شود، سراغ شیرهای خشک و چیزهای دیگر نروند که بتوانند از شیر مادر و خواصش در آن دو سال – که جزو دستورات پزشکی و دستورات دینی ما است – بچه از شیر مادر استفاده کند.
وی تاکید کرد: شیردادن به نوزاد غیر از تغذیه، ارتباطی با مادر ایجاد می‌کند که کودک را از نظر روانی و ذهنی برای مقابله با مشکلات بعدی بیشتر آماده می‌کند، این نکات عمده‌ای است که باید خانواده‌ها بدانند.
کشف یک ماده در جانور دریایی، امیدی تازه برای مقابله با اثرات پیری
پژوهشگران دریافتند که ماده طبیعی پلاسمالوژن، که از نوعی جانور دریایی استخراج میشود، می‌تواند برخی اثرات پیری را در موش‌ها معکوس کند.
وبگاه سای‌تِک‌دِیلی در گزارشی آورده است:
مطالعه پژوهشگران چینی نشان داد ماده‌ای فعال به نام پلاسمالوژن، که از نوعی جانور دریایی به نام فواره دریایی (sea squirt) استخراج شده، می‌تواند برخی اثرات مرتبط با پیری را در موش‌ها معکوس کند. این جانور دریایی هنگامی که احساس خطر می‌کند آب می‌پاشد به همین دلیل، به این نام خوانده میشود.
پلاسمالوژن: ماده‌ای کلیدی برای سلامت سلولی
پلاسمالوژن نوعی لیپید (چربی) است که در غشای سلول‌های مغز، کلیه‌ها، ماهیچه‌ها و ریه‌ها یافت میشود. این ماده به ارتباط بین سلول‌ها کمک و از دی‌اِن‌اِی در برابر آسیب محافظت می‌کند و التهاب را کاهش می‌دهد. مطالعات نشان می‌دهد سطح پلاسمالوژن با افزایش سن کاهش می‌یابد و در افراد مبتلا به آلزایمر، شایع‌ترین نوع زوال عقل، این کاهش بسیار چشمگیرتر است.
آزمایش روی موش‌های میانسال
در این مطالعه، پژوهشگران به موش‌های میانسال ماده، دوزهای غلیظی از پلاسمالوژن دادند؛ این میزان حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ برابر بیشتر از مقداری است که در یک وعده معمولی مرغ یا صدف اسکالوپ یافت میشود. پس از دو ماه درمان، نتایج چشمگیری مشاهده شد:
افزایش تعداد سلول‌های بنیادی عصبی؛
تقویت اتصالات سیناپسی بین نورون‌ها (سلول‌های عصبی)؛
کاهش شدید التهاب؛
بهبود عملکرد حافظه در آزمون‌های استاندارد.
این نتایج امیدوارکننده هستند، اما پژوهشگران هشدار می‌دهند که بهبود ظاهری حافظه ممکن است تا حدی ناشی از بازگشت عملکرد حسی (مانند بینایی) باشد و برای تأیید نتایج، مطالعات بیشتری لازم است.
شواهد انسانی
در مطالعه‌ای روی افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف، مصرف پلاسمالوژن به مدت ۲۴ هفته باعث بهبود حافظه شد؛ اما این اثر فقط در زنان زیر ۷۷ سال مشاهده شد.
آینده پژوهشی
پلاسمالوژن ممکن است در دسته ژروپروتکتورها (geroprotectors) قرار گیرد؛ این داروها پیری سلولی را کُند می‌کنند و خطر بیماری‌های مرتبط با سن را کاهش می‌دهند. آزمایش چنین داروهایی در انسان پیچیده و نیازمند مطالعات طولانی‌مدت و پرهزینه است؛ ضمن اینکه ممکن است زمانی مؤثرتر باشند که قبل از بروز بیماری استفاده شوند.
این پژوهش امیدهای تازه‌ای ایجاد کرده، اما پرسش‌های مهمی درباره مقرون‌به‌صرفه‌بودن و ایمنی استفاده بلندمدت از این ترکیبات باقی مانده است. همچنین ممکن است انتخاب سبک زندگی سالم مانند رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، فوایدی مشابه یا حتی بیشتر برای سالمندی سالم داشته باشند.
این کشف می‌تواند راه را برای توسعه درمان‌های جدید برای مقابله با اثرات پیری و بیماری‌های مرتبط با سن هموار کند.
آغوش مادر؛ نخستین واکسن نوزاد
یک بررسی علمی ثابت کرده که تماس پوستی نوزاد با مادر بلافاصله پس از تولد، نه‌تنها عملکردهای حیاتی نوزاد مانند تنفس و ضربان قلب را بهبود می‌بخشد، بلکه احتمال تغذیه انحصاری او تنها با شیر مادر در ماه‌های آینده را نیز به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
وبگاه مِدیکال اِکسپرس در گزارشی آورده است:
بر اساس یک مرور نظام‌مند که در پایگاه کاکرین (معتبرترین منبع برای جمع‌بندی بی‌طرفانه شواهد علمی در جهان) منتشر شده، نوزدانی که در اولین ساعت پس از تولد با مادر خود تماس پوست‌باپوست دارند، با مزایای متعددی روبه‌رو می‌شوند. این روش ساده که شامل قرار دادن نوزاد برهنه روی سینه مادر است، به سازگارشدن نوزاد با زندگی خارج از رحم کمک می‌کند، او را گرم نگه می‌دارد، استرس و گریه را کاهش می‌دهد و عملکردهای حیاتی مانند تنفس و ضربان قلب را تنظیم می‌کند.
شواهد قاطع برای نوزادان
این بررسی که بر اساس ۶۹ مطالعه با حضور بیش از ۷ هزار زوج مادر و نوزاد انجام شده، نشان می‌دهد حدود ۷۵ درصد از نوزادانی که تماس پوستی فوری با مادر خود داشتند، در مقایسه با ۵۵ درصد از نوزادانی که چنین تماسی از آنها دریغ شده بود، در یک‌ماهگی به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه می‌شوند. همچنین این نوزادان از سطوح قند خون، دمای بدن، تنفس و ضربان قلب بهینه‌تری برخوردار بودند.
پایان یک عادت غلط؛ جدایی مادر و نوزاد غیر اخلاقی اعلام شد
اگر چه دستورالعمل‌های جهانی (از جمله سازمان جهانی بهداشت) انجام تماس پوستی فوری و بدون وقفه را توصیه می‌کنند، بسیاری از سیستم‌های بهداشتی هنوز مادر و نوزاد را در این دوره طلایی از هم جدا می‌کنند.
الیزابت مور (Elizabeth Moore)، نویسنده اصلی این مطالعه از دانشگاه وندربیلت، می‌گوید: در گذشته، رویه رایج در بسیاری از بیمارستان‌ها این بوده که نوزادان بلافاصله پس از تولد برای انجام اقدامات معمول مانند معاینه فیزیکی، وزن‌کشی و حمام‌کردن از مادر جدا می‌شدند که این امر مانع از تماس پوستی فوری میشود. حتی در کشورهای با سیستم مراقبتی پیشرفته نیز این روش ساده و کم‌هزینه، یک عمل رایج نیست.
نکته بسیار مهم و کلیدی این پژوهش این است که به دلیل وجود شواهد قطعی، انجام هرگونه تحقیق آتی که در آن نوزادانی که از روی عمد از تماس پوستی با مادر محروم شوند، غیر اخلاقی محسوب میشود.
کارین کادوِل(Karin Cadwell)، نویسنده ارشد این مطالعه، تأکید می‌کند: اکنون، خودداری از تماس پوستی غیر اخلاقی محسوب میشود، زیرا شواهد کافی وجود دارد که نشان می‌دهد این عمل، سلامت و بقای نوزاد را بهبود می‌بخشد.
جهشی به سوی آینده
با وجود قاطعیت شواهد، این مطالعه نشان می‌دهد که تمرکز آینده باید روی چگونگی اجرای جهانی این استاندارد ساده و نجات‌بخش باشد. از این پس، جدایی مادر و نوزاد در ساعات اولیه تولد، نه یک رویه پزشکی، که یک اشتباه بزرگ است.
مدیریت آلرژی‌های پاییزی دانش‌آموزان با روش‌های طب سنتی
با آغاز فصل پاییز و بازگشایی مدارس، حساسیت‌های فصلی مانند عطسه و آبریزش بینی که گاهی اوقات با سرماخوردگی اشتباه گرفته می‌شوند، می‌توانند تمرکز دانش‌آموزان را تحت تأثیر قرار دهند. خوشبختانه، این علائم را میتوان با استفاده از راهکارهای ساده‌ای که در طب سنتی وجود دارد، کنترل کرد.
با شروع فصل پاییز، بسیاری از افراد بخصوص دانش آموزان با علائمی مانند عطسه‌های مکرر، آبریزش بینی، خارش چشم و حتی تنگی نفس مواجه می‌شوند؛ علائمی که معمولاً با عنوان «آلرژی پاییزی» شناخته می‌شوند. اما چرا این واکنش‌ها بیشتر در پاییز و بهار رخ می‌دهند و چه راهکارهایی برای پیشگیری و کنترل آنها وجود دارد؟
دکتر فاطمه اکبری، دکترای تخصصی طب سنتی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنازندگی توضیح داده‌اند که چگونه با تغییرات ساده در سبک زندگی و استفاده از مواد غذایی و ترکیبات طبیعی میتوان شدت علائم آلرژی را کاهش داد.
آلرژی چیست و چرا در پاییز بیشتر میشود؟
به گفته دکتر اکبری، سیستم دفاعی بدن زمانی وارد عمل میشود که یک ویروس یا باکتری وارد بدن شود و با ایجاد علائمی مثل تب با آن مبارزه کند. اما در آلرژی، واکنش سیستم ایمنی نسبت به مواد بی‌ضرر مانند گرده گل یا ذرات خاک رخ می‌دهد. این مواد باعث فعال شدن سیستم دفاعی بدن می‌شوند و علائمی شبیه سرماخوردگی، از جمله عطسه و آبریزش بینی، بروز پیدا می‌کنند. در طب سنتی، این واکنش «نزله» نامیده میشود.
پاییز و بهار، با تغییرات دمایی و افزایش گرده‌ها، شرایط ایده‌آلی برای شیوع آلرژی‌های فصلی ایجاد می‌کنند
فصل‌هایی مانند پاییز و بهار به دلیل تغییرات دمایی از گرم به سرد و افزایش گرده‌ها، شرایطی ایجاد می‌کنند که آلرژی در این زمان‌ها بیشتر بروز کند. دکتر اکبری توضیح می‌دهد: «این حساسیت‌ها بخشی از واکنش طبیعی بدن هستند و نشان می‌دهند سیستم دفاعی فعال است.»
ارتباط آلرژی با مزاج افراد
این دکتر تخصصی طب سنتی تأکید می‌کند که مزاج افراد نقش مهمی در شدت علائم آلرژی دارد. افرادی که مزاج سرد دارند، بیشتر مستعد ابتلا به آلرژی هستند، به‌ویژه در پاییز و زمستان که هم‌مزاج با این فصل‌ها هستند. ضعف سیستم ایمنی یا ویژگی‌های مزاجی این افراد باعث میشود علائم آلرژی را شدیدتر تجربه کنند
افرادی که مزاج سرد دارند، بیشتر مستعد ابتلا به آلرژی هستند، به‌ویژه در پاییز و زمستان که هم‌مزاج با این فصل‌ها هستند
در مقابل، افرادی که مزاج گرم‌تری دارند، مانند صفراوی‌ها، کمتر دچار آلرژی می‌شوند، هرچند که در آنها هم شدت و ضعف علائم متفاوت است. وی یادآور میشود که با رعایت رژیم غذایی مناسب، حتی افراد سردمزاج نیز می‌توانند شدت آلرژی را کاهش دهند.
تغذیه و ترکیبات مفید برای کنترل آلرژی
اکبری اولین توصیه خود را مصرف عسل طبیعی می‌داند. عسل در طب سنتی هم به عنوان غذا و هم دارو شناخته میشود و مقاومت بدن را در برابر عوامل حساسیت‌زا افزایش می‌دهد. برای مثال، مصرف عسل همراه با دم‌کرده بابونه برای افراد سردمزاج اثر بسیار خوبی دارد. علاوه بر عسل، مصرف ادویه‌جات گرم مانند دارچین در فصل پاییز و زنجبیل در زمستان توصیه میشود. این ادویه‌ها دارای خاصیت ضدالتهابی قوی هستند و به بهبود عملکرد سینوس‌ها و مجاری تنفسی کمک می‌کنند.
در فصول سرد سال مصرف ادویه‌ها را افزایش دهید تا بدن در برابر آلرژی مقاومت بیشتری پیدا کند.
تفاوت بین آلرژی و سرماخوردگی
یکی از دغدغه‌های والدین این است که چگونه تشخیص دهند عطسه و آبریزش بینی کودکانشان ناشی از آلرژی است یا سرماخوردگی. دکتر اکبری توضیح می‌دهد: بیماری‌های ویروسی معمولاً با تب و ترشحات غلیظ و رنگی بینی همراه هستند، اما آلرژی چنین نیست. در آلرژی بیشتر عطسه‌های صبحگاهی، آبریزش شفاف بینی و سرفه‌های خفیف دیده میشود.
بیماری‌های ویروسی معمولاً با تب و ترشحات غلیظ و رنگی بینی همراه هستند، اما آلرژی چنین نیست
وی افزود: «راهکار ساده‌ای که برای هر دو حالت مفید است شست‌وشوی گلو با آب نمک در صبح‌هاست. این کار به کاهش چشمگیر علائم آلرژی و حتی پیشگیری از عفونت‌ها کمک می‌کند. برای کودکان نیز میتوان صبح‌ها دمنوش نعنا همراه با کمی عسل آماده کرد تا هم خوش‌طعم باشد و هم بدن را در طول روز مقاوم کند.
نقش حجامت و مراقبت‌های ویژه
دکتر اکبری در پاسخ به سوال درباره رابطه آلرژی و حجامت گفت: حجامت در زمان درست و تحت نظر پزشک متخصص می‌تواند بسیار مفید باشد. بهترین زمان انجام آن زمانی است که فصل گرما به سمت سرما می‌رود، یعنی پایان تابستان و آغاز پاییز. این روش به دفع سموم بدن کمک می‌کند.
با این حال، او تأکید می‌کند که حجامت نباید توسط افراد غیرمتخصص انجام شود، زیرا انجام نادرست می‌تواند عوارضی جدی مانند بی‌هوشی یا مشکلات شدید ایجاد کند. بنابراین انجام حجامت در مراکز معتبر و زیر نظر متخصص ضروری است.
آبریزش بینی؛ مضر یا مفید؟
دکتر اکبری معتقد است که آبریزش بینی ناشی از آلرژی واکنشی طبیعی و مفید است و به دفع سموم کمک می‌کند. عطسه‌های صبحگاهی و آبریزش شفاف بینی نه‌تنها مضر نیستند، بلکه مفید هم هستند. البته اگر کودک خیلی اذیت شود، میتوان از ترکیبات ساده‌ای مثل شربت آب و عسل یا دم‌کرده آویشن همراه با عسل استفاده کرد. این روش‌ها شدت علائم را کاهش می‌دهند و اجازه می‌دهند آبریزش بینی روند طبیعی خود را داشته باشد.
دمنوش‌ها و بخورها برای کاهش آلرژی
در طب سنتی، استفاده از بخور و دمنوش‌های گیاهی برای کاهش علائم آلرژی توصیه میشود. دکتر اکبری توضیح می‌دهد که بخور و دمنوش بابونه بهترین گزینه برای فصل پاییز و زمستان است. این گیاه هم به صورت استنشاقی و هم خوراکی اثرات بسیار خوبی دارد. در فصول گرم‌تر، بخور نعنا توصیه میشود. همچنین ترکیب‌هایی مانند اسطوخودوس همراه با بابونه نیز مفید بوده و منع خاصی ندارند. اما بخورهایی مانند جوش شیرین توصیه نمی‌شوند، زیرا می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند.
پیشگیری و سبک زندگی
برای پیشگیری از آلرژی پاییزی، این دکتر طب سنتی چند توصیه مهم دارد:
شست‌وشوی گلو با آب نمک را فراموش نکنید، زیرا باعث ضدعفونی کردن و تمیز شدن مجاری تنفسی میشود.
افرادی که حیوان خانگی دارند، در فصل پاییز و زمستان باید مراقبت بیشتری از نظافت آنها داشته باشند، زیرا مو و پوست حیوانات می‌تواند علائم آلرژی را تشدید کند.
در مکان‌های عمومی از ماسک استفاده کنید و ماسک‌ها را مرتب تعویض کنید.
تغذیه سالم داشته باشید و از مصرف منظم عسل، ادویه‌های گرم و دمنوش‌های گیاهی غافل نشوید.
این اقدامات ساده اما مؤثر به افراد کمک می‌کنند تا بدن خود را در برابر آلرژی پاییزی مقاوم کنند و علائم آن را کاهش دهند.
جمع‌بندی
آلرژی پاییزی، اگرچه می‌تواند آزاردهنده باشد، اما با رعایت اصول ساده طب سنتی و تغییرات سبک زندگی قابل کنترل است. شست‌وشوی گلو با آب نمک، مصرف عسل و دمنوش‌های گیاهی، ادویه‌های گرم، رعایت نظافت حیوانات خانگی و استفاده از ماسک در مکان‌های عمومی همگی به کاهش شدت علائم کمک می‌کنند. با این روش‌ها میتوان پاییز را با آرامش و سلامتی بیشتری سپری کرد و از تجربه روزهای آلرژی‌زده رها شد.
زنگ خطر کاهش ید در سبد مصرف ایرانیان
متخصص تغذیه پژوهشگاه رویان با هشدار نسبت به کاهش مصرف ید در کشور، درباره دلایل این پدیده گفت: در چند سال اخیر به دلیل برخی آموزه‌های طب سنتی، تبلیغات فضای مجازی برای استفاده از نمک دریا و نمک‌های رنگی، تحریم‌ها و افزایش فشار اقتصادی باعث کاهش مصرف ید در جامعه شده است.
رضا همایون‌فر بیان کرد: سال ۱۳۸۶، برنامه ملی غنی‌سازی نمک در ایران آغاز شد اما پیش از آن آمار گواتر در کشور بسیار نگران‌کننده بود و حدود ۶۸ درصد شیوع گواتر داشتیم.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: برنامه ملی غنی‌سازی نمک یکی از همکاری‌های موفق بین‌بخشی دانشگاه و صنعت بوده است. در این راستا ارائه نمک یددار الزامی شد و آمار شیوع گواتر از ۶۸ درصد به کمتر از ۸ درصد رسید. اوضاع همانطور باقی ماند تا چند سال اخیر که برخی آموزه‌های طب سنتی، تبلیغات فضای مجازی برای استفاده از نمک دریا و نمک‌های رنگی و همچنین تحریم‌ها و افزایش فشار اقتصادی باعث کاهش آمار مصرف ید در جامعه شد، که تداوم این وضعیت، زنگ خطری است که باید جدی گرفته شود.
متخصص تغذیه مرکز دیابت پژوهشگاه رویان با اشاره به اقدامات لازم برای جلوگیری از کاهش ید در کشور، گفت: جامعه نیاز به آموزش دارد و سه نکته اجرای پایدار، پایش دقیق، انطباق با الگوهای نوین غذایی باید در نظر گرفته شود؛ به دلیل اینکه غذاهای نوین از ید فاصله گرفته و معمولا غذاهایی که در منزل پخت نمی‌شود، ید کافی ندارند بنابراین نیاز است تغییراتی در الگو غذایی انجام شود.
همایون‌فر ادامه داد: بسیاری از خانواده‌ها ارزش نمک یددار را نمی‌دانند و اینکه ید در چه حالتی نگهداری میشود و در چه حالتی از غذا خارج میشود، نکاتی است که باعث استفاده نادرست از ید و یا دریافت ناقص خواص آن در بدن میشود.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره نحوه جذب ید در غذا، بیان کرد: وقتی نمکی طولانی‌مدت در معرض هوا، گرما و نور آفتاب قرار بگیرد و گرما و نور آفتاب بخورد، یدی که به نمک اضافه شده، ممکن است تبخیر و از آن جدا شود. برای دریافت و جذب ید، باید نمک را در مرحله آخر پختن غذا اضافه کنیم و نمکی که سر سفره به غذا اضافه میشود هم باید یددار باشد.
وی افزود: البته نباید آموزش‌ها به سمتی برود که مردم تصور کنند باید نمک زیادی مصرف کنند بلکه نیاز است تعادل ظریفی رعایت شود. نیاز است مردم متوجه مقدار و نحوه مصرف صحیح نمک یددار شوند.
عوارض کاهش ید در بدن
همایون‌فر در پاسخ به این سوال که کاهش ید چه عوارضی برای بدن دارد، تصریح کرد: کاهش ید بیشتر متوجه دوره کودکی و جنینی افراد میشود زیرا وضعیت بهره هوشی کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. فرزند مادرانی که در بارداری به اندازه کافی ید دریافت نمی‌کنند یا افرادی که در دوران شیرخواری و کودکی، ید کافی دریافت نمی‌کنند معمولاً توسعه بهره هوشی کافی ندارند
به گفته وی، کمبود ید در بزرگسالی نیز متابولیسم را تحت تاثیر قرار می‌دهد زیرا غده تیروئید که موتور محرک بدن است، به ید نیاز دارد و زمانی که ید به اندازه کافی دریافت نکند، این غده، بزرگ میشود و عملکرد نادرست آن متابولیسم کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
متخصص تغذیه مرکز دیابت پژوهشگاه رویان بیان کرد: اگر نمک یددار به اندازه کافی دریافت شود، با مقدار معمول (روزانه یک تا سه گرم) آن نیاز بدن تامین خواهد شد.
قانون اجباری استفاده از نمک یددار در ۱۲۶ کشور
وی با اشاره به آمار و اطلاعات میزان مصرف ید در دنیا گفت: در همه دنیا همین شرایط است. یعنی از دهه ۱۹۲۰ که این آگاهی به وجود آمد، یددار کردن نمک‌ها آغاز شده و از این راهکار استفاده شده است. استفاده از نمک یددار در ۱۲۶ کشور به صورت قانون اجباری است و ۲۱ کشور قانون اختیاری است و الان حدود ۱۴۵ کشور به سراغ استفاده از نمک یددار رفته‌اند و تعداد کشورهایی که تا سال ۲۰۲۲ دریافت ید کافی دارند به حدود ۱۱۷ کشور رسیده است.
به گزارش ایرنا، ۲۱ اکتبر برابر با ۲۹ مهرماه در تقویم جهانی به عنوان روز پیشگیری از اختلالات کمبود ید نامگذاری شده است.
ید در شکل طبیعی خود در آب دریاها، گیاهان آبزی، برخی مواد معدنی و خاک وجود دارد و به عنوان یک ریز مغذی نقش حیاتی در بقای انسان، بازی می‌کند. این عنصر کمیاب برای رشد انسان، به خصوص رشد و تکامل عصبی – روانی جنین و تا دو سال بعد از تولد، مورد نیاز است.
دریافت ناکافی ید در زمان بارداری ممکن است سبب بروز عوارض در مادر و اختلال تکاملی سیستم عصبی جنین و نوزاد شود، نقش ید در تکامل سیستم عصبی در دوران زندگی جنینی و نوزادی با مطالعات انجام شده در زمینه کمبود ید در زمان بارداری و بروز تاخیر رشد فیزیکی – عصبی، شناختی – رفتاری و همچنین بروز کرتینیسم (عقب‌ماندگی ذهنی بارز توام با درجات مختلفی از کوتاهی قد، کری و لالی و سفت و سخت شدن عضلات) در موارد کمبود شدید آن به اثبات رسیده است.
از آنجا که جنین تا قبل از سه ماهگی، توان هورمون سازی را ندارد، نیازمند دریافت ید از طریق مادر است و این نیاز پس از سه ماهگی و حتی پس از تولد نیز ادامه دارد، بنابراین زنان در دوران بارداری و شیردهی به منظور حفظ سوخت و ساز طبیعی و همچنین انتقال هورمون تیروئید و ید به جنین و نوزاد به ید بیشتری نیاز دارند.
مطالعات انجام شده در مناطق مختلف دنیا نشان داده‌اند که بسیاری از زنان در دوران بارداری نه تنها در مناطق دچار کمبود ید بلکه در مناطق با دریافت ید کافی نیز دچار کمبود ید هستند.
نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که حتی در مناطقی که بیش از یک دهه از کفایت ید رسانی جمعیت عمومی آنها گذشته، زنان باردار این جوامع ید کافی دریافت نمی‌کنند. زیرا به طور ایده‌آل، ذخیره ید داخل غده تیروئید زنان قبل از باردار شدن باید با مصرف نمک یددار به حد کافی برسد، از همین رو سازمان بهداشت جهانی و سازمان یونیسف توصیه می‌کنند تمام زنانی که در سن باروری بوده و تمایل به بارداری داشته باشند، نه تنها در مناطق دچار کمبود ید، بلکه در مناطق با دریافت ید کافی نیز باید روزانه ید کافی دریافت کنند. بنابراین مصرف ید باید علاوه بر دوران جنینی و کودکی، در نوجوانی نیز برای دانش‌آموزان جدی گرفته شود.
هشدار؛ ابتلای نیمی از زنان بالای ۵۰ سال به پوکی استخوان
مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت گفت: ۵۰ درصد از زنان بالای ۵۰ سال به پوکی استخوان مبتلا هستند.
جعفر جندقی، مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر درباره وضعیت شیوع پوکی استخوان در کشور گفت: آمارهای ما مربوط به افراد بالای ۵۰ سال است. بر اساس داده‌های ملی، در مجموع حدود ۵۰ درصد زنان بالای ۵۰ سال دچار پوکی استخوان هستند. همچنین درصد قابل توجهی از مردان در سنین بالای ۵۰ تا ۷۰ سالگی نیز در معرض این بیماری قرار دارند. به‌طور کلی پوکی استخوان در زنان شایع‌تر و زودتر بروز می‌کند که علت آن تغییرات هورمونی دوران یائسگی است.
اصلاح سبک زندگی؛ راه مؤثر در کنترل پوکی استخوان
وی افزود: اگرچه بخشی از عوامل پوکی استخوان مانند ژنتیک، نژاد و جنس قابل تغییر نیست، اما با اصلاح سبک زندگی میتوان تا حد زیادی روند بیماری را به تأخیر انداخت. سیگار، الکل، کم‌تحرکی و تغذیه نامناسب از مهم‌ترین عوامل قابل پیشگیری هستند.
تغذیه و ویتامین D؛ پایه سلامت استخوان‌ها
مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت با تأکید بر نقش تغذیه در سلامت استخوان‌ها اظهار داشت: بدن برای ساخت و حفظ استخوان به مقادیر کافی کلسیم و ویتامین D نیاز دارد. دریافت این دو ماده از طریق تغذیه متعادل و قرار گرفتن در معرض نور خورشید ضروری است. علاوه بر آن، فعالیت‌های بدنی نظیر پیاده‌روی تند، نشستن و برخاستن از صندلی، یا تمرینات ساده فشار به دیوار از جمله ورزش‌هایی هستند که با وارد کردن فشار ملایم به استخوان، موجب تقویت و بازسازی آن می‌شوند.
وی ادامه داد: در کنار این فعالیت‌ها، انجام تمرینات تعادلی نیز اهمیت دارد. تمرین‌هایی مانند راه رفتن به عقب، تغییر جهت‌های کنترل‌شده یا حرکات ساده دست و پا، باعث تقویت عضلات تعادلی و کاهش خطر زمین‌خوردگی میشود.
جندقی در پایان با تأکید بر نقش دوران کودکی و جوانی در سلامت استخوان‌ها خاطرنشان کرد: حداکثر توده استخوانی بدن تا حدود ۳۰ سالگی شکل می‌گیرد؛ بنابراین تغذیه صحیح در کودکی و نوجوانی، به‌ویژه مصرف کافی لبنیات، منابع کلسیم و ویتامین D، در سلامت استخوان‌ها در سال‌های بعدی زندگی نقش اساسی دارد. با آموزش و آگاهی‌رسانی به‌موقع می‌توانیم پوکی استخوان را دیرتر و خفیف‌تر تجربه کنیم و کیفیت زندگی سالمندان را ارتقا دهیم.
راهکارهای طلایی برای شادابی و غلبه بر افسردگی در پاییز
با کوتاه شدن روزها و کاهش نور خورشید در پاییز، بسیاری از افراد با احساس غمگینی و بی‌انرژی بودن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. افسردگی پاییزی می‌تواند زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد، اما نگران نباشید. با راهکارهای ساده می‌توانید این فصل رنگارنگ را با روحیه‌ای شاد و پرانرژی سپری کنید.
افسردگی پاییزی، که به طور علمی به عنوان اختلال عاطفی فصلی شناخته میشود، نوعی افسردگی است که با تغییرات فصلی، به‌ویژه در ماه‌های پاییز و زمستان، مرتبط است. این اختلال معمولاً با کاهش نور خورشید، کوتاه شدن روزها و تغییرات آب‌وهوایی تشدید میشود. در این مطلب، به بررسی علل، علائم، تأثیرات افسردگی پاییزی و راهکارهای مؤثر برای پیشگیری و مدیریت آن خواهیم پرداخت.
علل افسردگی پاییزی
افسردگی پاییزی عمدتاً به کاهش نور خورشید مرتبط است که بر ریتم‌های زیستی بدن (ساعت بیولوژیکی) تأثیر می‌گذارد. نور خورشید نقش مهمی در تنظیم هورمون‌هایی مانند سروتونین و ملاتونین دارد که بر خلق‌وخو و خواب اثر می‌گذارند. در پاییز و زمستان، کاهش نور خورشید می‌تواند باعث کاهش سطح سروتونین (هورمون شادی) و افزایش تولید ملاتونین (هورمون خواب) شود، که منجر به احساس خستگی، بی‌انگیزگی و افسردگی میشود.
عوامل دیگری نیز در بروز افسردگی پاییزی نقش دارند، از جمله:
تغییرات آب‌وهوایی: روزهای سرد و ابری پاییز می‌توانند احساس انزوا و کاهش انرژی را تقویت کنند.
عوامل ژنتیکی: افرادی که سابقه خانوادگی افسردگی یا اختلالات خلقی دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
استرس فصلی: تغییر برنامه‌های روزمره، مانند شروع سال تحصیلی یا افزایش فشار کاری، می‌تواند به تشدید علائم کمک کند.
کمبود ویتامین : D کاهش قرار گرفتن در معرض نور خورشید باعث کاهش سطح ویتامین D در بدن میشود، که با خلق‌وخوی پایین مرتبط است.
علائم افسردگی پاییزی
علائم افسردگی پاییزی مشابه علائم افسردگی بالینی است، اما معمولاً به صورت فصلی ظاهر میشود. این علائم شامل احساس غمگینی مداوم یا خلق‌وخوی پایین، احساس خستگی بیش از حد، افزایش نیاز به خواب، افزایش اشتها، کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره، مشکل در تمرکز و تصمیم‌گیری، احساس ناامیدی و انزوای اجتماعی و کاهش تعاملات اجتماعی است. این علائم معمولاً در اواخر پاییز یا اوایل زمستان ظاهر می‌شوند و با آمدن بهار و افزایش نور خورشید کاهش می‌یابند.
تأثیرات افسردگی پاییزی
افسردگی پاییزی می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی فردی و اجتماعی داشته باشد. از نظر شخصی، افراد مبتلا ممکن است در انجام وظایف روزمره، حفظ روابط و دستیابی به اهداف خود دچار مشکل شوند. کاهش انرژی و انگیزه می‌تواند بهره‌وری کاری یا تحصیلی را کاهش دهد. همچنین، انزوای اجتماعی ناشی از این اختلال می‌تواند روابط خانوادگی و دوستانه را تحت تأثیر قرار دهد.
راه‌های پیشگیری و مدیریت افسردگی پاییزی
برای پیشگیری و مدیریت افسردگی پاییزی، ترکیبی از رویکردهای پزشکی، روان‌شناختی و تغییر سبک زندگی توصیه میشود. در ادامه، راهکارهای مؤثر برای مقابله با این اختلال ارائه شده است:
۱. نوردرمانی (فتوتراپی)
نوردرمانی یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان افسردگی پاییزی است. این روش شامل استفاده از لامپ‌های مخصوصی است که نور مشابه نور خورشید تولید می‌کنند. قرار گرفتن در معرض این نور به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در روز، به‌ویژه صبح‌ها، می‌تواند به تنظیم ریتم زیستی و افزایش سطح سروتونین کمک کند.
۲. افزایش فعالیت بدنی
ورزش منظم یکی از بهترین روش‌ها برای بهبود خلق‌وخو و کاهش علائم افسردگی است. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، یوگا، دویدن یا تمرینات مقاومتی می‌توانند سطح اندورفین (هورمون شادی) را افزایش دهند. توصیه میشود:
۳. تغذیه سالم
رژیم غذایی متعادل می‌تواند به بهبود علائم افسردگی کمک کند. مصرف غذاهای غنی از ویتامین D، مانند ماهی‌های چرب (سالمون، ساردین)، زرده تخم‌مرغ و محصولات غنی‌شده، گردو و کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده و قندهای ساده از جمله رژیم‌های غذایی در این فصل است.
۴. مدیریت خواب
خواب منظم و کافی برای مدیریت افسردگی پاییزی ضروری است. برای بهبود کیفیت خواب برنامه خواب منظمی تنظیم کنید و هر روز در ساعت مشخصی بخوابید و بیدار شوید. همچنین از قرار گرفتن در معرض نور آبی (مانند نور صفحه نمایش گوشی) قبل از خواب خودداری کنید و تلاش کنید محیط خواب را آرام و تاریک نگه دارید.
۵. روان‌درمانی
روان‌درمانی می‌تواند به افراد کمک کند تا الگوهای فکری منفی را شناسایی و تغییر دهند. جلسات منظم با یک روان‌شناس یا مشاور می‌تواند ابزارهای لازم برای مقابله با افسردگی را فراهم کند.
۶. مصرف مکمل‌ها
در برخی موارد، مصرف مکمل‌های ویتامین D یا مکمل‌های گیاهی مانند زعفران یا گیاه سنت‌جونز (با مشورت پزشک) می‌تواند به بهبود خلق‌وخو کمک کند. کمبود ویتامین D در پاییز شایع است و مکمل‌ها می‌توانند این کمبود را جبران کنند
۷. حفظ ارتباطات اجتماعی
انزوای اجتماعی می‌تواند علائم افسردگی را تشدید کند. برقراری ارتباط با دوستان، خانواده یا شرکت در فعالیت‌های گروهی می‌تواند احساس حمایت و تعلق را تقویت کند.
۸. مدیریت استرس
تکنیک‌های کاهش استرس، مانند مدیتیشن، تنفس عمیق و تمرینات ذهن‌آگاهی می‌توانند به کاهش اضطراب و بهبود خلق‌وخو کمک کنند.
۹. مشاوره پزشکی
در مواردی که علائم افسردگی شدید است، مشاوره با پزشک یا روان‌پزشک ضروری است. گاهی اوقات، تجویز داروهای ضدافسردگی (مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین) برای مدیریت علائم توصیه میشود. هرگز بدون مشورت پزشک دارو مصرف نکنید.
نتیجه‌گیری
افسردگی پاییزی یک چالش قابل‌مدیریت است که با آگاهی و اقدامات پیشگیرانه میتوان تأثیرات آن را به حداقل رساند. ترکیبی از نوردرمانی، ورزش، تغذیه سالم، روان‌درمانی و حمایت اجتماعی می‌تواند به افراد کمک کند تا این فصل را با انرژی و روحیه مثبت‌تری سپری کنند. آگاهی از علائم و اقدام به‌موقع برای دریافت کمک حرفه‌ای نیز نقش کلیدی در مدیریت این اختلال دارد. با توجه به تأثیرات گسترده افسردگی پاییزی، توجه به سلامت روان در این فصل نه‌تنها به بهبود کیفیت زندگی فردی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند تأثیرات مثبتی بر جامعه داشته باشد.
تغییرات هورمونی دوره یائسگی؛ محرک افکار خودکشی در زنان
یافته‌های جدید از ارتباط هشداردهنده بین تغییرات هورمونی دوره یائسگی و بروز افکار خودکشی در زنان پرده برداشته است. با وجود افزایش میزان خودکشی در زنان میانسال، نظام‌های سلامت جهانی هنوز این بحران را به‌طور جدی شناسایی نکرده‌اند و در بسیاری موارد، با تجویز داروهای ضدافسردگی به جای هورمون‌درمانی، مسیر درمان را منحرف می‌کنند.
وبگاه کانوِرسِیشِن در گزارشی آورده است:
بر اساس یک مطالعه جدید، تغییرات هورمونی در دوران یائسگی می‌تواند به شکل‌گیری افکار خودکشی در زنان منجر شود؛ اما نظام سلامت در شناسایی و رسیدگی به این بحران ناکام مانده است. پژوهشگران دانشگاه جان مورز لیورپول در انگلیس با ۴۲ زن که در دوران پیش‌یائسگی یا یائسگی تجربه افکار خودکشی داشتند، مصاحبه کردند و دریافتند برای بسیاری از این زنان به جای هورمون‌درمانی، داروهای ضدافسردگی تجویز شده است؛ این در حالی است که دستورالعمل‌های رسمی درمان یائسگی، ضدافسردگی‌ها را به‌عنوان درمان خط اول برای افسردگی مرتبط با یائسگی معرفی نمی‌کنند.
شکاف خطرناک در دانش پزشکی
یکی از شرکت‌کنندگان در این پژوهش درباره پزشک عمومی خود می‌گوید: آنها هیچ دانشی درباره هورمون‌ها نداشتند و پرسش درباره چرخه قاعدگی زنان در ارزیابی‌های استاندارد آنها جایی ندارد. این گزارش از تأخیرهای طولانی در تشخیص صحیح و دریافت درمان مناسب حکایت دارد.
از کارافتادگی در اوج میانسالی
زنان شرکت‌کننده از احساس ناامیدی عمیق و بی‌ارزشی سخن می‌گفتند. افسردگی مرتبط با یائسگی فراتر از خلق پایین و احساس غم معمولی است و با خستگی فلج‌کننده و احساس سرباربودن برای عزیزان همراه است.
هم‌زمانی فشارهای زندگی با طوفان هورمونی
بحران یائسگی در خلأ رخ نمی‌دهد. زنان در میانسالی هم‌زمان با تغییرات هورمونی، با مسئولیت‌های مراقبتی، فشارهای شغلی و وظایف خانوادگی نیز دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این فشارهای چندگانه، ترکیب شدیدی از فشار جسمی و روانی ایجاد می‌کند.
تاریخچه بی‌توجهی به دردهای زنانه
ریشه‌های این بی‌توجهی به قرن‌ها قبل بازمی‌گردد. تشخیص هیستری که زمانی برای بیمارگونه جلوه‌دادن احساسات زنان استفاده می‌شد، امروز در قالب کم‌اهمیت جلوه‌دادن رنج هورمونی آنان ادامه یافته است.
بازگشت به زندگی با درمان درست
با این همه، نشانه‌های امیدبخشی نیز وجود دارد. بسیاری از زنان گزارش داده‌اند که پس از دریافت به‌موقع هورمون‌درمانی و حمایت حرفه‌ای، بهبود چشمگیری در به‌زیستی روانی خود تجربه کرده‌اند. برخی از آنان می‌گویند پس از سال‌ها رنج، زندگی برایشان تحمل‌پذیر شده است.
کارشناسان تأکید می‌کنند: همه زنان از هورمون‌درمانی سود نمی‌برند، اما همه آنان سزاوار بررسی وضعیت هورمونی و دریافت درمان مناسب هستند. سکوت درباره سلامت روان در دوره یائسگی طولانی شده و وقت آن رسیده که این بحران به‌عنوان یک مسئله مرگ و زندگی به رسمیت شناخته شود.
نشاط پاییزی با صبحانه‌ای سالم و دلپذیر
پاییز فقط فصل برگ‌های رنگارنگ و هوای خنک نیست؛ این فصل فرصتی تازه برای تغییر ذائقه و لذت بردن از صبحانه‌هایی است که هم انرژی‌بخش باشند و هم حال‌وهوای پاییز را به خانه بیاورند. درست انتخاب کردن وعده صبحانه در این روزها، نه تنها نشاط روزانه را افزایش می‌دهد، بلکه بخشی از سبک زندگی سالم و پرانرژی را شکل می‌دهد.
با شروع فصل پاییز، طعم‌ها و عطرهای تازه‌ای مهمان سفره‌های صبحگاهی می‌شوند، از دارچین و کدوحلوایی گرفته تا مربای سیب و انجیر و ارده شیره. سایت معتبر The Pioneer Woman در گزارشی جامع، ایده ها و دستورهایی برای صبحانه‌های پاییزی معرفی کرده که می‌تواند هر روز این فصل را به تجربه‌ای خوش‌طعم و متفاوت تبدیل کند.
پاییز؛ فصل صبحانه‌های گرم و دلنشین
پاییز، فصل پوشیدن لباس‌های پشمی و نوشیدن قهوه‌ی داغ است؛ فصلی که عطر دارچین، سیب کاراملی و کدوحلوایی در خانه‌ها می‌پیچد. چه روز خود را با تماشای برگ‌ریزان آغاز کنید و چه در مسیر مدرسه یا کار باشید، یک صبحانه گرم می‌تواند انرژی و نشاطی دوچندان به شما بدهد. شیرینی کدوحلوایی؛ ستاره صبحانه‌های پاییزی.
کدوحلوایی در این فصل به‌قدری محبوب است که تقریبا در هر گوشه‌ای از فهرست حضور دارد. «کیک قهوه کدو» با لایه‌ای از عسل شیرین و دارچین، صبحانه‌ای فوق‌العاده برای روزهای خنک است. مافین‌های کدو و شکلات چیپسی، رول‌های دارچینی کدو و حتی «نان کدو» با مغز تخمه کدو یا شکلات، نمونه‌هایی هستند که هم برای میز صبحانه و هم برای میان‌وعده بعدازظهر جذاب‌اند.
علاقه‌مندان به غذاهای سریع هم می‌توانند «پنکیک کدو» یا «اوتمیل شبانه با طعم لاته کدو» را امتحان کنند؛ دستورهایی ساده که در کمترین زمان آماده می‌شوند و حس پاییز را در هر لقمه منتقل می‌کنند.
سیب و دارچین؛ ترکیب کلاسیک فصل پاییز
سیب در پاییز نمادی از تازگی و طراوت است. «پنکیک سیب و دارچین» با طعم ترش‌وشیرین سیب سبز و عطر گرم ادویه دارچین، انتخابی عالی برای صبح‌های خانوادگی است. همین ترکیب در قالب «اوتمیل سیب و دارچین» تنها در ۱۵ دقیقه آماده میشود و صبحانه‌ای سالم و مغذی فراهم می‌کند.
علاوه بر این، «رول‌های شیرین کاراملی با سیب» و «دونات‌های سیب با روکش دارچینی» دستورهایی‌اند که بیشتر به دسر شبیه‌اند اما در برانچ‌های پاییزی به‌شدت محبوب‌اند. حتی اگر فرصت پخت ندارید، کافی است چند سیب تازه را به بلغور جو یا ماست صبحانه اضافه کنید تا حس پاییز در سفره‌تان جاری شود.
ایده‌های نمکی و مقوی برای روزهای شلوغ
صبحانه همیشه شیرین نیست؛ بسیاری ترجیح می‌دهند روز خود را با یک غذای نمکی و پروتئینی آغاز کنند. در این میان، «کروسان ژامبون و پنیر» یکی از سریع‌ترین و خوش‌طعم‌ترین گزینه‌هاست، همچنین «تاکوی صبحانه» با تخم‌مرغ، بیکن، آووکادو و پنیر، وعده‌ای پرانرژی است که می‌تواند حتی جایگزین شام در شب‌های پرهیاهوی فوتبالی باشد.
برای خانواده‌های پرجمعیت، خوراک‌های لایه‌ای انتخابی ایده‌آل‌اند. «خوراک لایه‌ای صبحانه با بیسکویت و سس سوسیس» یا «خوراک ترکیبی که در فر یا آرام‌پز آماده میشود با ترکیب تخم‌مرغ، سوسیس و سیب‌زمینی، غذاهایی هستند که از شب قبل آماده می‌شوند و صبح تنها کافی است آنها را گرم کنید.
صبحانه‌های قابل‌حمل و مناسب مدرسه
یکی از دغدغه‌های خانواده‌ها در فصل مدرسه، آماده کردن صبحانه‌ای سریع است. در این گزارش چند دستور ساده و کاربردی معرفی شده است:
مافین نان میمونی که از خمیر آماده بیسکویت تهیه میشود و به‌صورت تک‌نفره مناسب بچه‌هاست.
اوتمیل شبانه که شب قبل آماده میشود و صبح تنها کافی است از یخچال بیرون آورده شود.
شیرینی بیکن، تخم‌مرغ و پنیر که با خمیر پفکی درست میشود و به‌راحتی در مسیر مدرسه یا محل کار میتوان آن را خورد.
این دستورها نه‌تنها سریع‌اند بلکه تنوع طعمشان باعث میشود کودکان هم از صبحانه خسته نشوند.
دسرهای صبحگاهی برای جشن‌ها و مهمانی‌ها
پاییز فصل مهمانی‌های کوچک خانوادگی و دورهمی‌های دوستانه است. به همین دلیل برخی صبحانه‌ها بیشتر به دسر شباهت دارند و مناسب میزهای برانچ هستند. «اسکون کرنبری با روکش براق» با رنگ و طعم ترش‌وشیرین، جلوه‌ای خاص به میز صبحانه می‌دهد. دونات با سس کارامل شور یا رول‌های شیرین کاراملی نیز گزینه‌هایی‌اند که به‌خوبی در مهمانی‌ها بدرخشند.
این نوع دستورها هرچند کمی زمان‌برتر هستند، اما برای روزهای خاص ارزش امتحان کردن دارند و می‌توانند به سنتی دلپذیر در خانواده تبدیل شوند.
سلامت در کنار لذت
هرچند بسیاری از این دستورها پرکالری و شیرین‌اند، اما در میانشان انتخاب‌های سالم هم وجود دارد. مافین مورنینگ گلوری با ترکیب هویج، سیب، کشمش، مغزها و آرد کامل، یکی از مغذی‌ترین گزینه‌هاست. همچنین استفاده از سیب‌زمینی شیرین در «خوراک پاییزی» نه‌تنها رنگ زیباتری به بشقاب می‌دهد بلکه ارزش غذایی بیشتری هم دارد.
این تعادل میان غذاهای سالم و دسرهای خوش‌طعم به شما اجازه می‌دهد بدون عذاب وجدان از پاییز لذت ببرید.
نوشیدنی‌های مخصوص صبح‌های پاییزی
هیچ گزارشی درباره صبحانه‌های پاییزی بدون اشاره به «لاته کدو» کامل نیست. در این فهرست، دستور تهیه نسخه خانگی این نوشیدنی هم قرار دارد. ترکیب قهوه داغ با پوره کدو، دارچین و خامه زده شده، تجربه‌ای است که در هر جرعه حال‌وهوای پاییز را زنده می‌کند. علاوه بر آن، میتوان اسموتی‌های میوه‌ای یا چای‌های ادویه‌دار را نیز به فهرست نوشیدنی‌های گرم این فصل اضافه کرد.
با این تفاسیر میتوان گفت پاییز، فصلی است که هر صبح آن می‌تواند با یک تجربه جدید آغاز شود. از پنکیک‌های ساده تا خوراک های لایه ای پرملات، از دونات‌های شیرین تا مافین‌های مغذی. این دستورها نه‌تنها طعم پاییز را به خانه می‌آورند، بلکه فرصتی برای دورهمی، آرامش و آغاز روزی پرانرژی فراهم می‌کنند. مهم نیست روزتان چقدر شلوغ باشد؛ کافی است یکی از این ایده‌ها را انتخاب کنید تا پاییز را در هر لقمه بچشید.
ورزش از خانه؛ آیا اپلیکیشن‌ها می‌توانند جای مربی را بگیرند؟
در روزگاری که باشگاه رفتن سخت‌تر از همیشه شده، اپلیکیشن‌های ورزشی به یار خانگی تناسب اندام تبدیل شده‌اند. اما آیا می‌توانند جای مربی واقعی را بگیرند؟
سال‌ها پیش اگر کسی تصمیم می‌گرفت در خانه ورزش کند، باید سراغ نوارهای ویدئویی و دی‌وی‌دی‌های قدیمی می‌رفت؛ مربی‌ای که از تلویزیون لبخند می‌زد و شما را تشویق می‌کرد به «پشتکار بیشتر». اما امروز، تنها با چند لمس روی صفحه گوشی، هزاران برنامه تمرینی، مربی شخصی، برنامه تغذیه و حتی تحلیل حرکات در اختیارتان است.
به نظر می‌رسد دنیای فناوری در حوزه تناسب اندام کاری کرده که دیگر «نداشتن وقت برای باشگاه رفتن» بهانه قابل قبولی نباشد. اما آیا واقعاً این اپلیکیشن‌ها می‌توانند جایگزین باشگاه، مربی و حس واقعی ورزش شوند؟
باشگاه در خانه؛ دنیای پرامکانات اپ‌های ورزشی
بازار اپلیکیشن‌های ورزشی در ایران و جهان رشد خیره‌کننده‌ای داشته است. از نمونه‌های جهانی مثل Nike Training Club و FitOn گرفته تا نسخه‌های ایرانی مانند فیت‌استار، فیتامین و فیتاپ، همه تلاش کرده‌اند تجربه ورزش شخصی‌سازی‌شده‌ای ارائه دهند.
کاربر تنها کافی است هدف خود را انتخاب کند: کاهش وزن، افزایش حجم عضلات یا حتی اصلاح فرم بدن در اثر نشستن طولانی پشت میز. اپلیکیشن با چند پرسش ساده (سن، وزن، سطح آمادگی) برنامه‌ای اختصاصی طراحی می‌کند. برخی از آنها حتی با استفاده از هوش مصنوعی، حرکات را با دوربین گوشی بررسی کرده و خطاهای بدنی را هشدار می‌دهند.
نرگس رستگار، کاربر یکی از این اپ‌ها می‌گوید:«من دو ساله از اپ تمرینی استفاده می‌کنم. اوایل به خاطر کرونا مجبور شدم از خانه ورزش کنم، اما بعد دیدم این روش حتی بهتر است؛ وقت تلف نمی‌کنم، و تمریناتم دقیقاً با نیاز بدنم هماهنگ است.
وقتی راحتی، دشمن تداوم میشود
با این حال، همه چیز به این زیبایی هم نیست. کارشناسان حوزه ورزش معتقدند راحتی بیش از حد، همان چیزی است که گاهی مانع تداوم ورزش خانگی میشود. به گفته متخصصان تربیت‌بدنی، بیشتر اپ‌ها انگیزه اولیه ایجاد می‌کنند، اما چون عنصر «نظارت بیرونی» یا «مسئولیت‌پذیری گروهی» در آنها وجود ندارد، کاربران پس از مدتی برنامه را رها می‌کنند.
حضور مربی، رقابت با دیگران و تعامل انسانی در باشگاه‌ها، هنوز از مهم‌ترین عوامل پایداری عادت ورزشی به شمار می‌رود.
چه کسانی بیشتر از اپ‌ها استفاده می‌کنند؟
مطالعات غیررسمی نشان می‌دهد بیشترین کاربران اپ‌های ورزشی، جوانان شاغل ۲۵ تا ۴۰ ساله هستند که به دلیل مشغله یا زندگی آپارتمانی امکان باشگاه رفتن ندارند.
در مقابل، سالمندان و نوجوانان کمتر به این برنامه‌ها اعتماد می‌کنند. نوجوانان معمولاً دنبال جمع و بازی‌اند، نه تمرین‌های تکراری. و سالمندان ترجیح می‌دهند زیر نظر مربی واقعی حرکات را انجام دهند تا از آسیب احتمالی در امان باشند.
مصطفی صادقی، ۳۵ ساله و کارمند یک شرکت خصوصی، می‌گوید:«من صبح‌ها قبل از رفتن به محل کار، ۳۰ دقیقه با اپ ورزش می‌کنم. هم حس خوبی دارم، هم در ترافیک و هزینه رفت‌وآمد صرفه‌جویی میشود. اما راستش هنوز اون حس رقابت و انگیزه باشگاه رو ندارد.»
محدودیت‌هایی که با هیچ آپدیتی حل نمی‌شوند
اپلیکیشن‌ها در ارائه تمرینات عمومی خوب عمل کرده‌اند، اما وقتی نوبت به اصلاح آسیب‌های بدنی یا طراحی تمرین‌های تخصصی می‌رسد، ضعف‌شان آشکار میشود. بسیاری از کاربران پس از مدتی از درد زانو، کمردرد یا خستگی مفصلی شکایت دارند، چون تمرین‌ها دقیقاً متناسب با وضعیت جسمی آنها نبوده است.
یکی از کاربران در گفت‌وگو با ما تجربه‌اش را این‌گونه تعریف می‌کند:«من با یکی از اپ‌های پیلاتس به صورت آنلاین و زیرنظر مربی در خانه تمرین می‌کردم. اوایل خیلی خوب بود، اما بعد از چند هفته احساس درد در ناحیه کمرم شروع شد. بعد مشخص شد چند تا از مهره‌هایم جابه‌جا شده و مجبور شدم ماه‌ها درمان کایروپراکتیک انجام بدم.»
کارشناسان حوزه سلامت می‌گویند این مشکل زمانی پیش می‌آید که افراد بدون نظارت متخصص یا شناخت کافی از بدن خود، حرکاتی را انجام می‌دهند که برای وضعیت جسمی‌شان مناسب نیست.
بنابراین استفاده از اپ‌های ورزشی باید با حداقل مشورت پزشک یا مربی آگاه همراه باشد، به‌ویژه برای افرادی که سابقه آسیب یا اضافه‌وزن دارند.
هیجان هوش مصنوعی؛ مربیان دیجیتال آینده
با ظهور هوش مصنوعی، سنسورهای حرکتی و ساعت‌های هوشمند، مرز میان ورزش خانگی و باشگاهی روزبه‌روز کمرنگ‌تر میشود. امروزه برخی اپ‌ها با استفاده از دوربین گوشی، زاویه بدن کاربر را تحلیل می‌کنند، خطاهای حرکتی را هشدار می‌دهند و حتی میزان ضربان قلب، کالری مصرفی و کیفیت خواب را به‌صورت لحظه‌ای پایش می‌نمایند.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در آینده‌ای نه‌چندان دور، مربیان مجازی با صدای طبیعی، چهره واقعی و تحلیل دقیق بدن می‌توانند بخش قابل توجهی از وظایف مربیان سنتی را انجام دهند.
اما با همه این پیشرفت‌ها، هنوز مؤلفه‌ای وجود دارد که هیچ نرم‌افزاری قادر به بازآفرینی آن نیست: روح انسان. تشویق صمیمی مربی پس از یک تمرین سخت، رقابت سالم با دوستان، لبخند رضایت بعد از هر حرکت موفق—اینها عناصری‌اند که فناوری فقط می‌تواند شبیه‌شان کند، نه جایگزین‌شان شود.
شاید هوش مصنوعی بتواند بدن انسان را تحلیل کند، اما انگیزه، همدلی و احساس تعلق چیزی است که هنوز فقط از انسان برمی‌آید.
ترکیب هوشمند، نه جایگزین کامل
به نظر می‌رسد پاسخ پرسش «آیا اپلیکیشن‌ها کافی‌اند؟» یک «بله و نه» هم‌زمان است. بله، برای کسانی که نظم شخصی دارند و می‌خواهند وقت و هزینه‌شان را مدیریت کنند، اپ‌ها گزینه‌ای عالی هستند. اما نه، برای آن‌هایی که تازه‌کارند، آسیب‌دیده‌اند یا نیاز به انگیزه انسانی دارند، هیچ اپی جای مربی و جمع را نمی‌گیرد.
ورزش از خانه با اپلیکیشن‌ها شاید بهترین راه شروع باشد، نه پایان مسیر تناسب اندام. در نهایت، این خودِ انسان است که تصمیم می‌گیرد ورزش برایش در حد یک اپلیکیشن بماند یا به تغییری واقعی در سبک زندگی‌اش تبدیل شود.