امید به درمان حملات قلبی و سکته مغزی با کشف مکانیسم جدید لخته شدن خون

کشف یک مکانیسم جدید لخته شدن خون می‌تواند فصل جدیدی را در زیست‌شناسی عروقی باز کند و درمان حملات قلبی و سکته مغزی را متحول کند.

محققان یک فرآیند بیولوژیکی ناشناخته را شناسایی کرده‌اند که در شرایطی مانند حملات قلبی و سکته که اکسیژن کم است، موجب آسیب به بافت و اندام می‌شود.

این مطالعه نشان می‌دهد که ترکیدن گلبول‌های قرمز و نه لخته شدن خون، در این رویداد مقصر است.

به نقل از نیو اطلس، «ریزعروق» که شبکه رگ‌های خونی کوچک بدن هستند، برای رساندن اکسیژن و مواد مغذی به بافت‌ها حیاتی هستند. آسیب به این ریزرگ‌ها می‌تواند منجر به شرایط تهدید کننده زندگی مانند حمله قلبی و سکته شود. در این شرایط، اختلال عملکرد ریزعروق منجر به جریان خون ضعیف، کمبود اکسیژن، مرگ بافت و التهاب می‌شود که همگی می‌توانند شرایط را بدتر کنند.

یک مطالعه جدید توسط گروهی از محققان مؤسسه‌هایی در استرالیا و آمریکا، یک فرآیند بیولوژیکی ناشناخته را شناسایی کرده است که باعث آسیب به بافت‌ها و اندام‌ها در شرایط کم‌اکسیژن می‌شود. این اتفاق توسط گلبول‌های قرمز هدایت می‌شود و نه لخته‌های خون که به طور سنتی با این نوع آسیب همراه است.

پروفسور شان جکسون(Shaun Jackson)، مؤسس و مدیر شرکت «ThromBio» که یک شرکت اکتشاف دارو است که بر توسعه داروهای ضد لخته متمرکز است، می‌گوید: ما یک مکانیسم کاملاً جدید لخته شدن خون را کشف کرده‌ایم که هیچ ارتباطی با سیستم انعقاد سنتی شامل پلاکت‌ها یا فیبرین ندارد. درعوض، سلول‌های در حال مرگ باعث می‌شوند که گلبول‌های قرمز بترکند و غشاهای آنها مانند یک چسب بیولوژیکی عمل کنند که رگ‌های خونی آسیب‌دیده را می‌بندند و جریان خون را به اندام‌های حیاتی مسدود می‌کنند.

با توجه به مسیر لخته شدن سنتی، هنگامی که یک رگ خونی آسیب می‌بیند، قطعات سلولی ریز به نام پلاکت‌ها به سرعت به محل آسیب دیده می‌روند و به یکدیگر می‌چسبند و یک انسداد موقت را تشکیل می‌دهند. در همان زمان، آبشاری از پروتئین‌ها در خون، پروتئین فیبرین را فعال می‌کنند که شبکه‌ای را تشکیل می‌دهد که انباشت پلاکت را تثبیت می‌کند و لخته‌ای قوی و ماندگار ایجاد می‌کند تا رگ را ببندد و خونریزی را متوقف کند.

محققان می‌دانستند که عفونت‌های حاد و طولانی بیماری کووید می‌توانند به رگ‌های خونی کوچک بدن آسیب برسانند و گردش خون را دشوارتر کنند. در ابتدا تصور می‌شد که فیبرین بیش از حد مقصر است، اما درمان بیماران با داروهای رقیق کننده خون برای پاکسازی فیبرین فایده چندانی نداشت. بنابراین، محققان به دنبال علت دیگری بودند.

محققان سرانجام با بررسی بیش از ۱۰۰۰ رگ خونی گرفته شده از بیماران فوت شده مبتلا به کووید-۱۹ دریافتند که سلول‌های اندوتلیال که پوشش داخلی رگ‌های خونی را تشکیل می‌دهند، آسیب دیده‌اند. این آسیب، گسترده بود و در عروق کوچک ریه‌ها، قلب، کلیه‌ها و کبد مشهود بود و به نظر می‌رسید که سلول‌های اندوتلیال در آن عروق مرده بودند.

محققان زیر میکروسکوپ توانستند رسوبات یک ماده پروتئین‌مانند را در محل مرگ سلول‌های اندوتلیال ببینند. پس از بررسی دقیق‌تر، مشخص شد که این ماده از گلبول‌های قرمز پاره شده (همولیز شده) منشأ می‌گیرد که محتویات چسبنده‌شان به بیرون پرتاب شده و عروق ریز را مسدود کرده است.

محققان دریافتند که این شکل جدید انسداد عروقی نه تنها در بیماران مبتلا به کووید-۱۹ دیده می‌شود، بلکه با استفاده از مدل‌های موش تأیید کردند که این بیماری پس از حمله قلبی، سکته مغزی و ایسکمی روده نیز رخ می‌دهد که زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به روده‌ها کند یا متوقف می‌شود و آنها از اکسیژن و مواد مغذی گرسنه می‌مانند

جکسون می‌گوید: این مکانیسم به توضیح اینکه چرا بسیاری از بیماران مبتلا به کووید شدید یا سایر بیماری‌های حیاتی از نارسایی چند عضوی رنج می‌برند، کمک می‌کند. حتی زمانی که لخته شدن خون تحت کنترل است.

وی افزود: این یک فصل کاملاً جدید در زیست‌شناسی عروقی است.

این کشف پیامدهای آشکاری برای درمان پزشکی دارد. همانطور که گفته شد، رقیق‌کننده‌های خون (ضد انعقاد) در حال حاضر به خوبی در بیماری کووید-۱۹ کار نمی‌کنند، زیرا لخته‌های خون مشکل اصلی نیستند.

جکسون می‌گوید: به جای هدف قرار دادن پلاکت‌ها یا لخته‌ها، درمان‌ها ممکن است در عوض از مرگ سلول‌های اندوتلیال جلوگیری کنند یا آسیب سلول‌های قرمز خونی را که به دنبال آن وارد می‌شود، مسدود کنند. با توقف زودهنگام این فرآیند، ممکن است بتوانیم جریان خون را حفظ کنیم، از اندام‌ها محافظت کنیم و در نهایت زندگی اشخاص را نجات دهیم.

این مطالعه در مجله Nature منتشر شده است.

جشن پاره کردن کتاب؛ هشدارِ رابطه‌ معیوب بین نسل نو و نظام آموزشی

فعال فرهنگی و کارشناس آموزشی در واکنش به پاره کردن کتاب‌های درسی بعد از پایان امتحانات توسط برخی دانش‌آموزان که تصاویر آن منتشر شده است گفت: این رفتار نشانه‌ای از شکاف میان آموزش رسمی و تجربه‌ زیسته‌ دانش‌آموز است. اتفاقی که برای برخی شاید تنها یک «رفتار نوجوانانه» باشد، اما برای ناظران دقیق‌تر، نشانه‌ای هشداردهنده از رابطه‌ معیوب میان نسل نو و نظام آموزشی است. مدرسه به دستگاه صدور نمره و رتبه تقلیل یافته و کتاب به ابزاری برای عبور از آزمون‌ها تبدیل شده است.

حجت اله طالبیان بروجنی ، با بیان اینکه هر سال با پایان امتحانات، صحنه‌هایی همچون پاره‌کردن کتاب‌ها و جشن‌های بی‌قاعده دانش‌آموزان، موجی از واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها به راه می‌اندازد گفت: نقدها تند، هشدارها جدی، و تحلیل‌ها فراوان است اما این موج، مانند بسیاری از پدیده‌های اجتماعی دیگر، در همان چرخه‌ گرفتار می‌شود.

شوک، واکنش، فراموشی

وی با بیان اینکه نظام آموزشی نه قربانی کمبود انتقاد، بلکه گرفتار فقدان گفتمان اصلاح‌گر است افزود: اگر نقدها به گفت‌وگوی پایدار و اراده‌ تغییر منتهی نشوند، هر بحران، مقدمه‌ای بر تکرار بحران بعدی خواهد بود.

این کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه در روزهای پایانی امتحانات، بار دیگر تصاویری آشنا در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد ادامه داد: دانش‌آموزانی که پس از آخرین آزمون، کتاب‌های درسی خود را در خیابان‌ها پاره می‌کنند و به هوا می‌ریزند و خیابان‌هایی که پر از کاغذ می‌شود؛ خنده‌های انفجاری نوجوانان و موبایل‌هایی که در لحظه، این کنش را ثبت و در معرض قضاوت عمومی قرار می‌دهند؛ اتفاقی که برای برخی شاید تنها یک «رفتار نوجوانانه» باشد، اما برای ناظران دقیق‌تر، نشانه‌ای هشداردهنده از رابطه‌ معیوب میان نسل نو و نظام آموزشی است.

بروجنی با بیان اینکه شوک اولیه، واکنش‌ها را به‌سرعت فعال کرد و کارشناسان، معلمان، کنش‌گران اجتماعی و تحلیل‌گران در رسانه‌ها، یادداشت‌ها و توییت‌های گوناگون، به ریشه‌یابی این رفتار پرداختند گفت: بسیاری با لحن انتقادی و پرخاشگر به سراغ نظام آموزش عمومی رفتند و این پاره‌کردن نمادین را، نشانه‌ نارضایتی عمیق و فرسودگی ساختار آموزشی دانستند اما درست مطابق با الگویی تکراری، این واکنش‌ها با همان سرعت که شروع شدند، خاموش شدند. تصاویر در الگوریتم شبکه‌ها دفن شد، تحلیل‌ها به روزمرگی‌های بعدی واگذار و گفتمان تازه‌ای شکل نگرفت.

وی با بیان اینکه این دقیقاً همان چرخه‌ای است که جامعه‌ در آن گیر کرده است افزود: «شوک، واکنش، فراموشی»، یک پدیده اجتماعی ما را شوکه می‌کند، افکار عمومی و رسانه‌ها واکنش نشان می‌دهند و سپس همه چیز به روال سابق بازمی‌گردد بدون آنکه مسیر اصلاحی در پیش گرفته یا مطالبه‌ای مستمر شکل بگیرد.

نقد، شرط لازم است اما هرگز کافی نیست

این کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه بی‌تردید نقد لازم است و انتقاد از وضعیت موجود، اگر ریشه‌مند و تحلیلی باشد، می‌تواند آغاز یک اصلاح باشد ادامه داد: اگر این نقدها در خلأ رخ دهند، بدون تداوم، بدون طرح، بدون سازمان‌دهی، و بدون پیوند با بدنه‌ اجتماعی آموزش، چیزی جز تخلیه‌ موقت خشم یا ژست روشنفکری باقی نمی‌گذارند. جامعه‌ در بسیاری از حوزه‌ها به مرحله‌ای رسیده که دیگر «دیدنِ درد» کافی نیست، باید بدانیم با این درد چه باید کرد.

بروجنی با بیان اینکه رفتار دانش‌آموزان در پاره کردن کتاب، نشانه‌ای از شکاف میان آموزش رسمی و تجربه‌ زیسته‌ دانش‌آموز است گفت: این سیستم برای بسیاری از نوجوانان، مفهومی از «تحمیل» دارد، نه «درک» از «حفظ» و «فهم». آموزش از معنا خالی شده، مدرسه به دستگاه صدور نمره و رتبه تقلیل یافته و کتاب به ابزاری برای عبور از آزمون‌ها تبدیل شده است. طبیعی است در چنین شرایطی، پایان امتحانات برای دانش‌آموز نه لحظه‌ای برای تأمل بر آموخته‌ها، بلکه لحظه‌ای برای رهایی از فشارها است.

وقتی رسانه‌ها اسیر لحظه‌اند، گفتمان شکل نمی‌گیرد

وی با بیان اینکه رسانه‌ها، چه رسمی و چه غیررسمی، عمدتاً در موقعیت «واکنش فوری» باقی می‌مانند و در این فضا، تحلیل‌ها کوتاه‌مدت، احساس‌محور و بدون پیوست هستند افزود: تحلیلگری که امروز درباره آموزش می‌نویسد، فردا در مورد سیاست خارجی یا محیط زیست می‌نویسد. این پراکندگی موضوعی، نشانه‌ای از فقدان گفتمان تخصصی در حوزه‌هایی چون آموزش است. گفتمانی که لازم است چند ویژگی مشخص داشته باشد، مداومت داشته باشد، نه فصلی و واکنشی باشد، تحلیل‌محور باشد نه صرفاً انتقاد احساسی، سازمان‌یافته و شبکه‌ای باشد تا بتواند تأثیر بگذارد، با بدنه آموزش یعنی معلمان، دانش‌آموزان، خانواده‌ها پیوند بخورد و بر مدار مطالبه‌گری عمل کند، نه صرف بازنمایی درد انجام دهد.

این کارشناس آموزش و پرورش ادامه داد: به یک صدای اصلاح‌طلبانه‌ اجتماعی در حوزه‌ آموزش نیاز داریم، صدایی که نه از موضع دولت و نه از موضع صرفاً کارشناسی باشد بلکه از دل تجربه‌های انسانی و روزمره‌ زیست آموزش برخیزد.

چه باید کرد؟ راه عبور از چرخه‌ فراموشی

بروجنی با بیان اینکه برای خروج از چرخه‌ شوک، واکنش و فراموشی، باید زمین بازی را تغییر داد گفت: رسانه‌ها و فعالان آموزشی می‌توانند از همین نقطه آغاز کنند؛ پوشش مستمر مسائل آموزشی اما نه فقط در بحران‌ها، تربیت نویسندگان تخصصی در حوزه‌ آموزش با نگاه بین‌رشته‌ای، ایجاد فضاهای گفت‌وگوی اجتماعی برای معلمان و والدین و دانش‌آموزان، طرح کمپین‌های مطالبه‌گر با محورهای کاهش تمرکز کتاب‌محوری، افزایش اختیارات مدرسه، حمایت از معلمان، بازنگری محتوای درسی و… می‌تواند موثر باشد.

وی با بیان اینکه مسیر تغییر از سیاست‌گذاری بالا آغاز نمی‌شود، بلکه از تغییر زبان عمومی درباره آموزش شروع می‌شود افزود: وقتی بتوانیم درباره آموزش نه فقط به عنوان یک «بحران»، بلکه به عنوان «فرصتی برای ساختن آینده» حرف بزنیم، آنگاه امکان اصلاح نیز زنده می‌شود.

کتابی که پاره می‌شود، حامل چیزی بیش از کاغذ است

این کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه کتاب درسی، برای دانش‌آموز تنها یک ابزار آموزشی نیست بلکه نماد رابطه‌ او با آموزش، قدرت، ساختار و آینده است عنوان کرد: پاره کردن آن، یک اعتراض است. شاید خام و احساسی اما در هر صورت واقعی و هشداردهنده است. اگر تنها به انتقاد بسنده کنیم و آن را به گفتمانِ تغییر پیوند نزنیم، این هشدارها خاموش می‌شوند و با آن امید به اصلاح نیز خاموش خواهد شد. امروز انتخابی پیش‌رو داریم، یا در همان چرخه‌ همیشگی شوک، واکنش و فراموشی باقی بمانیم یا این بار تصمیم بگیریم که صدای انتقاد را به زبان تغییر ترجمه کنیم.

اضطراب، رهاورد چاقی و رژیم غذایی پرچرب در جوانان

رابطه تغذیه، مغز و سلامت روان

افزایش همزمان چاقی و اضطراب در بین نوجوانان و جوانان، توجه پژوهشگران را به رابطه احتمالی میان این دو مشکل جلب کرده است. در پژوهشی تازه، آن‌ها به نقش ارتباط بین روده و مغز در این ارتباط پرداخته و نتایج جالبی گرفته‌اند.

چاقی، از مشکلات روبه‌رشد در بسیاری از کشورهاست که پیامدهای فیزیکی مختلفی مانند دیابت و بیماری قلبی دارد. اما در سال‌های اخیر، پژوهشگران نگران اثرات روانی چاقی، به‌ویژه در جوانان، هستند. اضطراب، یکی از مشکلات روانی شایع، به‌ویژه در دوران نوجوانی و جوانی است و بررسی پیوند میان این دو وضعیت، می‌تواند مسیرهای تازه‌ای برای پیشگیری و درمان نشان دهد.

از طرفی، پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که سلامت روده و نوع میکروب‌های ساکن آن (میکروبیوم روده)، نقش مهمی در عملکرد مغز و احساسات افراد ایفا می‌کند. با در نظر گرفتن اینکه تغذیه نادرست می‌تواند هم چاقی ایجاد کند و هم ترکیب میکروبیوم را تغییر دهد، بررسی این چرخه معیوب ضروری به نظر می‌رسد.

در همین راستا، تیمی از پژوهشگران به سرپرستی دکتر دزیره واندرز، استاد تغذیه در دانشگاه ایالتی جورجیا، تحقیقی را روی موش‌ها طراحی و اجرا کرده‌اند. آن‌ها به بررسی چگونگی تأثیر چاقی ناشی از رژیم غذایی پرچرب بر رفتارهای اضطرابی و تغییرات مغزی و روده‌ای پرداختند.

در این پژوهش، ۳۲ موش نر از سن شش هفتگی تا ۲۱ هفتگی (تقریباً معادل نوجوانی تا اوایل بزرگسالی در انسان) مورد بررسی قرار گرفتند. نیمی از آن‌ها با رژیم غذایی کم‌چرب و نیمی با رژیم پرچرب تغذیه شدند. در پایان، موش‌های گروه پرچرب وزن و چربی بدنی بیشتری داشتند.

سپس رفتار این موش‌ها در شرایط خاص آزمایش شد. طبق نتایج، موش‌های چاق، واکنش‌های اضطرابی بیشتری مانند پدیده «یخ زدگی» در موقعیت‌های تهدیدآمیز نشان دادند. همچنین، در ناحیه‌ای از مغز آن‌ها به نام هیپوتالاموس که با متابولیسم مرتبط است، الگوهای سیگنالی متفاوتی مشاهده شد.

در ادامه، پژوهشگران تفاوت‌های قابل‌توجهی را در ترکیب میکروبی روده بین موش‌های چاق و لاغر یافتند. این یافته‌ها با شواهد فزاینده‌ای هماهنگ هستند که نشان می‌دهند روده و مغز به شکل پیچیده‌ای با هم در ارتباط‌اند و ترکیب میکروبی می‌تواند بر رفتار تأثیر بگذارد.

به‌طور کلی، نتایج این تحقیق حاکی از آن هستند که چاقی ناشی از رژیم غذایی ناسالم می‌تواند از طریق تغییر عملکرد مغز و سلامت روده، باعث افزایش رفتارهای اضطرابی شود. این موضوع نشان می‌دهد که تأثیرات چاقی فقط به بدن محدود نمی‌شود و روان انسان را نیز درگیر می‌کند.

یافته‌های فوق می‌توانند به طراحی راهکارهایی برای مقابله همزمان با چاقی و مشکلات روانی کمک کنند، به‌ویژه در کودکان و نوجوانان. درک این ارتباط‌ها می‌تواند موجب تدوین سیاست‌های بهداشتی مؤثرتری در سطح عمومی شود.

هرچند این آزمایش روی موش‌ها انجام شده، اما مبنای علمی معتبری برای تحقیقات آینده در انسان فراهم کرده است.

نتایج این پژوهش در نشست سالانه انجمن تغذیه آمریکا (American Society for Nutrition) موسوم به NUTRITION ۲۰۲۵ ارائه شده‌ است.

میوه مفید برای سلامت قلب زنان

مطالعه‌ جدید در دانشگاه دیویس کالیفرنیا نشان می‌دهد انبه، فشار خون و کلسترول زنان را پس از یائسگی به‌میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.

مطالعه‌ جدید از سوی متخصصان علوم پزشکیِ دانشگاه دیویس کالیفرنیا نشان می‌دهد که مصرف روزانه حدود دو وعده انبه (۳۳۰ گرم یا حدود ۱.۵ پیمانه) به مدت دو هفته، چند شاخص‌ فشار خون را (در کوتاه‌مدت) و همچنین کلسترول کلی و کلسترول بد (ال‌دی‌ال) ناشتا را در زنان سالم پس از یائسگی به‌میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.

دوران یائسگی که زنان ممکن است تا ۴۰ درصد از عمرشان را در آن طی کنند، مرحله‌ای از زندگی است که در آن خطر بیماری‌های قلبی به‌میزان چشمگیری افزایش می‌یابد.

کاهش این شاخص های خطرزا به این صورت بود که دو ساعت پس از خوردن انبه، فشار خون سیستولیک (عدد بالا در اندازه‌گیری فشار خون) شرکت‌کنندگان در حالت درازکش حدود شش واحد (۶.۳ میلی‌متر جیوه) و فشار خون میانگین شریانی (MAP) نیز ۲.۳ میلی‌متر جیوه کمتر شد.

علاوه بر این، مصرف روزانه انبه به مدت دو هفته باعث کاهش حدود ۱۳ واحدی کلسترول کلی (۱۲.۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر) و کاهش تقریبا ۱۳ واحدی ال‌دی‌ال (۱۲.۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر) شد.

به گزارش ایندیپندنت، دکتر رابرتا هولت، متخصص دانشگاه دیویس و نویسنده همکار این مطالعه می‌گوید: زنان پس از یائسگی با تغییرات متابولیکی خاصی مواجه می‌شوند که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی را افزایش دهد. یافته‌های ما به شناسایی راهکارهای غذایی هدفمند مانند مصرف روزانه انبه تازه برای کمک به این گروه در معرض خطر و حمایت از سلامتی قلب و کاهش احتمالی خطر بیماری‌های مزمن کمک می‌کند.

به گفته دکتر هولت، عواملی مانند فشار خون بالا و کلسترول بالا از عوامل خطر اصلی بیماری‌های قلبی‌عروقی‌ هستند و رژیم غذایی غنی از مواد مغذی شامل میوه‌های تازه مثل انبه، مدت‌هاست که به‌عنوان راهی موثر برای کاهش این خطرات شناخته شده است. این مطالعه نشان می‌دهد در برخی گروه‌های جمعیتی حتی تغییرات کوتاه‌مدت‌ مثل مصرف روزانه‌ انبه‌ تازه‌ هم می‌تواند بر کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن تاثیری مشهود داشته باشد.

دکتر هولت می‌گوید برای زنان یائسه و سایر افرادی که نگران سلامتی قلب و سوخت‌وساز بدن خود هستند، انبه راهکاری طبیعی، شیرین و سرشار از مواد مغذی است که هم‌زمان باعث بهبود شاخص‌های سلامت قلب شود و از مصرف قندهای افزوده نیز جلوگیری می‌کند.

تدارک ۲۴ کارگاه تابستانه برای کودکان و نوجوانان قشمی

مربی مسوول کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قشم گفت: ۲۴ کارگاه امسال در برنامه‌های تابستانه این کانون برای کودکان و نوجوانان قشمی تدارک و پیش‌بینی شده است که در گروه‌های سنی مختلف برگزار می‌شود.

نجوا آزاد اظهار کرد: این کارگاه‌ها ویژه گروه‌های سنی «نوباوه» چهار سال به بالا، «نوخوان» هفت سال به بالا، «نونهال» ۹ سال به بالا، «نونگاه» ۱۲ سال به بالا، «نوجوان» ۱۵ سال به بالا و «ارشد» ۱۸ سال به بالا است که فرآیند برگزاری آن‌ها از روز شنبه ۱۷ خردادماه جاری آغاز می‌شود.

وی ادامه داد: کارگاه های نقاشی با آب‌رنگ، نقاشی با پاستل، نقاشی روی پارچه، نقاشی روی شیشه، مجسمه‌سازی(پایپه ماشه)، نوشتن‌خلاق، داستان‌نویسی، سفال‌گری، سوزن‌دوزی، کاردستی‌خلاق، شاهنامه‌خوانی، حل‌مسئله، انیمیشن‌سازی و بسته فرهنگی (نقاشی، سفال، کاردستی و پرورش حواس) از عمده‌ترین کارگاه‌های فرهنگی، هنری و ادبی تابستانه در این جزیره است.

مربی مسوول کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قشم توضیح داد: این کارگاه‌های تابستانه شامل سه ترم است که در هشت نشست به صورت هفته‌ای ۲ جلسه برگزار می‌شود.

آزاد اضافه کرد: شهریه این کارگاه‌ها بین سه میلیون ریال تا هشت میلیون ریال متغیر است. وی ادامه داد: در حال حاضر ۹۶۰ کودک و نوجوان عضو فعال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان جزیره قشم هستند.

آغاز طرح ملی پیشگیری از تنبلی چشم برای ۱۱۵ هزار کودک هرمزگانی

طرح ملی پیشگیری از تنبلی چشم برای غربالگری ۱۱۵ هزار کودک سه تا ۶ سال در ۱۰۴ پایگاه ثابت و سیار در استان هرمزگان آغاز شد.

مدیرکل بهزیستی هرمزگان در آیین اجرای این طرح ملی گفت: برنامه ملی پیشگیری از تنبلی چشم تا پایان سال در ۱۴ پایگاه غربالگری بینایی ثابت، ۹۰ پایگاه غیر دائم و با ۱۷ دستگاه غربالگری سیار در سراسر استان اجرایی می‌شود.

سامیه جهانشاهی اظهار کرد: در سال گذشته ۱۱۴ هزار و ۱۵۳ کودک هرمزگانی زیرپوشش برنامه پیشگیری از تنبلی چشم قرار گرفتند که براساس معاینات انجام شده از این تعداد پنج‌هزار و۶۷۲ کودک به سطح ۲ (اپتومتریست) ارجاع داده شدند.

وی بیان کرد: همچنین از این تعداد ۲هزار ۱۰۶ کودک با تشخیص اختلالات بینایی از جمله تنبلی چشم، استرابیسم، عیوب انکساری، انحراف چشم و سایر بیماری‌ها تحت درمان قرار گرفتند.

مدیرکل بهزیستی هرمزگان ابراز کرد: در سال گذشته، با اجرای برنامه پیشگیری از تنبلی چشم، از بروز تنبلی چشم و خطر نابینایی در بزرگسالی در ۱۷۵ کودک دارای اختلال تنبلی چشم پیشگیری شد، ۲۸۴ کودک کمک هزینه عینک دریافت کردند و سه کودک نیازمند به عمل جراحی نیز به صورت رایگان تحت عمل جراحی قرار گرفتند.

زیرپنج سالگی زمان طلایی غربالگری چشم؛ ارائه بسته‌های حمایتی برای اقشار نیازمند

مدیرکل بهزیستی هرمزگان همچنین با اشاره به اینکه زیرپنج سالگی زمان طلایی غربالگری چشم کودکان محسوب می‌شود، گفت: در این برنامه کودکان سه تا ۶ ساله برای جلوگیری از ابتلا به تنبلی چشم و اختلالات بینایی در برخی خانه‌های بهداشت، مراکز مثبت زندگی، مهدهای کودک و مراکز بهزیستی در شهرستان‌ها مورد سنجش قرار می‌گیرند.

جهانشاهی در خصوص نحوه اجرای برنامه اذعان کرد: غربالگری بینایی در سه سطح غربال، تشخیص و مداخله انجام می‌شود که در سطح غربال کارشناسان آموزش‌دیده با استفاده از تابلوی (E) چارت و دستگاه غربالگری به این کار می‌پردازند و اگر کودک دارای اختلال شناخته شود به سطح ۲ (اپتومتریست) ارجاع داده می‌شوند.

وی ادامه داد: اپتومتریست‌ها پس از انجام معاینه لازم در صورت نیاز با تجویز عینک نسبت به اصلاح اختلال بینایی اقدام می‌کنند و یا جهت تشخیص نهایی و انجام مداخلات به چشم پزشک ارجاع داده می‌شوند.

مدیرکل بهزیستی هرمزگان همچنین به برنامه‌های حمایتی بهزیستی برای افراد تحت پوشش اشاره و اظهار کرد: برای اقشار محروم و نیازمند بسته‌های حمایتی شامل تامین کمک هزینه تهیه عینک و جراحی چشم ارائه خواهد شد.

وی در پایان خواستار همراهی خانواده ها در اجرای طرح شد و اضافه کرد: والدین در سراسر استان می توانند با در دست داشتن شناسنامه کودک به پایگاه ها مراجعه و از خدمات غربالگری بینایی بهره مند گردند .

یک گام به جلو؛ آموزش بهیارانِ ماندگار، با راه‌اندازی هنرستان بهیاری‌ بندرلنگه

 هرمزگان همواره با چالش نیروهای بهیار و کادر درمان‌ ماندگار خصوصا در شرق و غرب استان مواجه بوده و هست که با راه‌اندازی هنرستان بهیاری‌ بندرلنگه، امید می‌رود چنین اتفاق در سایر نقاط این استان مرزی‌ رقم بخورد تا مردم بومی، دیگر دغدغه نبود بهیار را نداشته باشند.

هر از چندی گلایه‌ها و گزارش‌های مردمی مبنی بر نبود نیروی بهیار در مراکز بهداشتی و درمانی‌ هرمزگان به خبرنگاران ایرنا ارائه می‌شود و مردم مناطق دورافتاده استان در شرق همچون جاسک و لیردف و همچنین در غرب استان و شهرهای بندرلنگه، خمیر تا پارسیان از نبود نیروهای بهیار، پرستار و پزشک‌ ماندگار ابراز گلایه‌مندی می‌کنند اما ایجاد هنرستان تخصصی بهیاری در بندرلنگه را باید یک گام به جلو برای رفع این چالش عنوان کنیم و امیدوار باشیم چنین مراکزی جدای‌ از بندرلنگه در سایر نقاط استان راه‌اندازی شود تا دانش‌آموزان مستعد بومی منطقه با فراگیری بهیاری بتوانند این بار گران را از دوش هم‌محلی‌های خود بردارند.

مشخص است که هنرستان بهیاری بندرلنگه می‌تواند الگویی برای دیگر مناطق هرمزگان و حتی استان‌های دیگری که از مراکز درمانی فاصله دارند باشد و در ادامه، بهیارهای‌ آموزش‌دیده بومی وارد عرصه پزشکی شده تا در آینده معضلی تحت عنوان نبود پزشک ماندگار، در این مناطق وجود نداشته باشد، بنابراین هنرستان بهیاری لنگه را به فال نیک می‌گیریم.

در همین راستا رئیس دانشکده علوم پزشکی غرب هرمزگان اظهار کرد: راه‌اندازی هنرستان بهیاری گامی بزرگ در راستای رفع کمبود نیروهای موردنیاز عرصه بهداشت و درمان و ارتقای ارائه خدمات بهداشتی درمانی مطلوب در منطقه است.

دکتر مرتضی سالمی ادامه داد: طبق‌ تفاهم‌نامه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی هرمزگان و اداره کل آموزش و پرورش در خصوص راه‌اندازی هنرستان بهیاری در بندرلنگه که در اسفندماه سال گذشته به امضای‌ طرفین رسید، این هنرستان در مهرماه ۱۴۰۴ با پذیرش ۲۰ دانش‌آموز، رسالت‌ مهم خود را آغاز خواهد کرد.

سالمی افزود: فراگیران علاوه بر دارا بودن مدرک قبولی متوسطه اول، پس از پذیرفته شدن در آزمون ورودی قادر به تحصیل در این هنرستان خواهند بود و پس از طی دوره آموزشی سه ساله گواهینامه مهارت و دیپلم کاردانش در رشته بهیاری به آن‌ها اعطا خواهد شد و فارغ‌التحصیلان موظف به انجام تعهد خدمت در مراکز درمانی به میزان ۲ برابر مدت زمان تحصیل هستند.

رئیس دانشکده علوم پزشکی غرب هرمزگان همچنین عنوان کرد: دانش آموختگان رشته مهارتی بهیاری می‌توانند با شرکت در آزمون‌های استخدامی در واحدهای تابعه دانشگاه علوم پزشکی استخدام شوند و یا در صورت تمایل به شرکت در کنکور سراسری از سهمیه بهیاری استفاده کنند.

“بنابراین می‌توان گفت مسیر ورود دانش‌آموختگان هنرستان بهیاری برای ورود به عرصه پزشکی هموارتر می‌شود”

سالمی با اشاره به رایگان بودن تحصیل در رشته بهیاری گفت: از دیگر مزایای این هنرستان پذیرش دانش آموزان بومی بوده که می‌تواند در تامین نیروی انسانی پایدار در منطقه تاثیرگذار باشد.

وی خاطرنشان کرد: راه‌اندازی هنرستان بهیاری و تداوم فعالیت آن حاصل نگاه ویژه مسئولان‌ به حوزه بهداشت و درمان است و بهیاران بعنوان نیروهای تخصصی می‌توانند نقش موثری در حمایت از کادر درمان برای ارائه خدمات مطلوبتر به بیماران داشته باشند.

پرواضح است درصورت موفقیت این مسیر، هرمزگانی‌ که با کمبود کادر درمانی در شرق و غرب خود مواجه‌ است، دیری نخواهد پایید در حوزه تامین کادر درمانی و بهداشتی خودکفا شده و مردمانش دیگر بابت حاضر نبودن بهیار و پزشک در منطقه‌شان دغدغه‌ای نداشته باشند.

حال باید منتظر خروجی هنرستان بهیاری بندرلنگه باشیم و میزان اثربخشی‌ آن را در رفع نگرانی‌های اهالی منطقه ببینیم‌.

درخشش دانش‌آموزان قشم در جشنواره استانی نوجوان سالم

مدیر آموزش و پرورش شهرستان قشم اعلام کرد: دانش‌آموزان و فرهنگیان این شهرستان مرزی در بخش‌های مختلف جشنواره استانی نوجوان سالم‌(یاریگران زندگی) در هرمزگان چهار رتبه اول را از آن خود کردند.

حسین رنجبر گلشواری افزود: چهاردهمین جشنواره استانی نوجوان سالم با شرکت دانش‌آموزان شهرستان‌ قشم با هدف ترویج رفتارهای سالم، تقویت روحیه خودمراقبتی، افزایش مسئولیت‌پذیری اجتماعی و مشارکت آگاهانه نسل نوجوان در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در شهر بندرعباس برگزار شد.

وی با اشاره به اینکه این جشنواره در سه بخش خلاقیت‌های دانش‌آموزی، ابتکارات مدرسه‌ای و ابتکارات جامعه‌محور برگزار شد، ادامه داد: در این رویداد دانش‌آموزی بهزاد عزیزی از مدرسه متوسطه دوم خرد و فاطمه زارعی از مدرسه متوسطه اول حضرت خدیجه(س) آموزش و پرورش منطقه آزاد تجاری – صنعتی قشم رتبه اول استانی بخش هوش مصنوعی این جشنواره را به خود اختصاص دادند.

مدیر آموزش و پرورش شهرستان قشم توضیح داد: ساجده شگرف از هنرستان فرزانگان در بخش گرافیک نیز رتبه اول استانی را در این جشنواره کسب کرد.

رنجبر گلشواری اضافه کرد: رتبه اول در بخش روایتگری والدین به سمیره صابری از مشاورین فرهنگی مدیریت آموزش و پرورش منطقه آزاد تجاری – صنعتی قشم رسید.

وی گفت: مرحله استانی چهاردهمین جشنواره نوجوان سالم ویژه دانش‌آموزان دوره ابتدایی و دوره متوسطه اول و دوم در ۱۳ رشته، نقاشی، شعر، داستان‌کوتاه، ایده‌پردازی، عکس با هوش مصنوعی، فیلم داستان – مستند، موشن‌گرافی خلق کاراکتر، طراحی بازی فکری با گوشی موبایل، پویانمایی، نشریه‌دیجیتال و گرافیک (پوسترسازی و تصویرسازی برگزار شد.

موضوع برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی با عنوان چگونه در برابر آسیب‌های اجتماعی مراقب خود باشیم و برای دانش‌آموزان دوره متوسطه اول و دوم شیوه‌های زندگی سالم، پیشگیری از رفتارهای پرخطر بود که دانش‌آموزان در قالب‌های مختلف آثار خود را به دبیرخانه جشنواره ارسال کرده بودند.

در سال تحصیلی ۱۴۰۴ -۱۴۰۳ بیش از ۳۲ هزار دانش آموز در شهرستان قشم تحصیل می‌کنند که از این تعداد ۱۹ هزار ۳۸۷ دانش آموز در مقطع ابتدایی، هفت هزار و ۳۲۹ نفر متوسطه اول و چهار هزار و ۵۴۱ نفر نیز در مقطع متوسطه دوم به تحصیل می‌پردازند.

طرح اصلاح قانون مهریه در مرکز وکلا نقد و بررسی شد

کمیسیون بانوان مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه نشست تخصصی بررسی طرح «اصلاح موادی از قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و برخی احکام مهریه» را برگزار کرد.

در جلسه نقد و بررسی طرح «اصلاح موادی از قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و برخی از احکام مهریه» با توجه به طرح حاضر در مجلس شورای اسلامی و دغدغه‌های جامعه در مورد این موضوع، مخالفان و موافقین بسیاری در این باره اظهار نظر کرده‌اند و اقشار مختلفی به خصوص بانوان نسبت به این طرح نگرانی‌ها و ابهاماتی دارند.

کمیسیون بانوان مرکز با همکاری انجمن ایرانی مطالعات زنان با برگزاری نشست تخصصی و مشورتی با حضور کارشناسان و صاحبنظران در حوزه خانواده درصدد شفافیت بیشتر این طرح و آثار و تبعات آن، برای استحضار نمایندگان و تصمیم گیرندگان پیرامون این مسئله است.

وظیفه ذاتی مرکز حمایت از بنیان خانواده است

در این نشست تخصصی، سرپرست کمیسیون بانوان مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه با بیان دغدغه‌جامعه پیرامون این طرح گفت: براساس وظیفه ذاتی کمیسیون بانوان و پرچمدار بودن مرکز در امر حقوق عامه، جلسات بسیاری با بخش‌های حقوقی قوای سه‌گانه داشتیم تا نظرات مخالف و موافق را مطرح و به جمع‌بندی برسانیم و نتیجه را به نمایندگان مجلس شورای اسلامی ارائه دهیم تا توجه آنها را به آثار و نتایج این طرح در جامعه جلب کنیم.

معصومه یاوری افزود: هدف از برگزاری چنین نشستی دخالت در امر قانون گذاری نیست اما تحکیم بنیان خانواده اصلی مهم تلقی می‌شود و درصدد هستیم تا با توان کارشناسان و مشاوران مرکز و استفاده از نظرات اساتید در این حوزه اعم از حقوقی، فقهی و اجتماعی زمینه شفاف‌سازی آثار این طرح را تبیین و به اطلاع تصمیم‌گیرندگان در این حوزه برسانیم.

بهره‌گیری از نظرات مشورتی مرکز در اصلاح قوانین

در ادامه این نشست، سفیر مسئولیت‌های اجتماعی مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه در مورد ماهیت برگزاری چنین نشستی گفت: بهره‌گیری از نظرات کارشناسان و جامعه‌شناسان در کمیسیون بانوان نشانگر دغدغه‌های مرکز در حوزه زنان و حمایت از بنیان خانواده است.

سارا شیرازی با اشاره به حساسیت و توجه ویژه رئیس مرکز به امر خانواده افزود: مرکز ظرفیت‌های خوب و کارشناسی در این حوزه دارد و می‌تواند به دور از نگرش‌های سیاسی و جنسیتی؛ براساس بنیه‌های حقوقی و اجتماعی چنین طرح‌هایی را مورد بررسی قرار دهد.

وی با اشاره به اهمیت و تاثیرات این طرح بر بنیان خانواده گفت: امروز بخش مشاوران خانواده مرکز وکلا مستقیم با خانواده‌ها در ارتباط است و باید اذعان داشت که مرکز بهترین خاستگاه رسیدگی به چنین طرح‌هایی است.

شیرازی تصریح کرد: به دنبال تحمیل فشار به تصمیم‌گیرندگان این طرح نیستیم بلکه در صددیم با بهره‌گیری از توان و ظرفیت‌های مرکز نقش روشنگری و شفاف‌سازی در مورد مسائل مربوط به حوزه خانواده داشته باشیم.

ضرورت پرهیز از نگرش‌های جنسیتی در قوانین اجتماعی

همچنین در این نشست، رئیس انجمن ایرانی مطالعات زنان با اشاره به طرح یادشده و ضرورت بررسی ابعاد مختلف آن برای زوجین و بنیان خانواده گفت: طرح یادشده ابعاد مختلفی در زمینه حقوق جزا و حقوق مدنی دارد و مسلماً بدون در نظر گرفتن تبعات اجتماعی و اثرگذاری آن بر بنیان خانواده، نمی‌تواند عدالت گستری لازم را در جامعه در پی داشته باشد.

زهرا داور افزود: اگر این طرح بخواهد براساس منویات رهبر معظم انقلاب و برپایه حقوق مدنی استوار باشد، باید طراحان به مسائلی همچون جامعه شناسی خانواده و با پرهیز از نگاه جنسیتی، زن و مرد را از جامعه منفک نکنند و اثرات طرح را بر کل جامعه مورد بررسی قرار دهند.

داور، اساس برگزاری چنین نشست‌های تخصصی مشورتی در خصوص طرح ها و لوایح را کمک به تدوین و تصویب قانون جامع و مانع دانست و گفت: طرح نظرات مخالف وموافق صاحب نظران و انتقال جمع این نظرات که برمبنای مطالعه اسناد بالا دستی مانند قانون اساسی و سیاست‌های تعیین شده از اهداف اصلی برگزاری این دست نشست‌ها است.

براساس این گزارش، مرکز وکلا،کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه با توجه به جایگاه، شأن و وظایفی که براساس قانون در حوزه حقوقی و حقوق عامه و به ویژه در راستای تحکیم بنیان خانواده دارد، درصدد است با برگزاری این قبیل نشست‌های تخصصی با واشکافی چنین موضوعات حساسی که ارتباط مستقیم با ساختار خانواده و جامعه دارد، مسیر تصمیم گیری را برای متولیان روشن و شفاف کند تا تصمیمات اتخاذی برپایه خردجمعی و عقلانیت کارشناسی صورت پذیرد.

در مورد طرح یادشده نیز مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه برآن است تا با بهره‌گیری از توان کارشناسان حقوقی و مشاوران خانواده بدون نگاه جنسیتی به نفع زنان یا مردان، نظریات چنین نشست‌های تخصصی را برای استفاده تصمیم‌گیرندگان فراهم کند.

تهدید بنیان خانواده و کرامت بانوان با تحدید مهریه

مهریه در کنار ارزش اقتصادی مقوله‌ای کاملا اجتماعی و متاثر از جریانات عرفی و فرهنگی در جامعه، تعیین و با گذشت زمان، همواره دستخوش تغییرات شده است و اکنون طرح محدودسازی اجرای مهریه به ۱۴ سکه در مجلس شورای اسلامی مطرح شده که دولت مخالفت صریح خود را در این زمینه اعلام کرده است.

یک جلد کلام الله مجید، آینه و شمعدان و شاخه نبات نمادهای مبارک شروع زندگی مشترک هستند و در کنار آنها معمولا طبق عرف و براساس طبقه اجتماعی خانواده‌ها تعدادی سکه‌ طلا هم به عنوان مهریه در نظر گرفته می‌شود؛ سکه‌هایی که اکنون با توجه به قیمت روز به روز آن، تضمین گر سپیدی بخت نیست و گاهی قصه‌های پر غصه‌ای را رقم می‌زند

طبق اعلام ستاد دیه کشور اکنون بیش از ۲ هزار مرد بابت ناتوانی در پرداخت مهریه در حبس به سر می‌برند؛ به عبارتی دیگر حدود ۱۴ درصد از زندانیان جرایم غیرعمد مربوط به زندانیان مهریه است.

اخیرا طرح اصلاح موادی از قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و برخی از احکام مهریه در مجلس شورای اسلامی مطرح شده است و در طرح پیشنهادی حداکثر ۱۴ سکه به عنوان صداق یا مهریه در نظر گرفته شده است که این موضوع واکنش های بسیاری را در پی داشته است.

برخی معتقدند که با توجه به شرایط اقتصادی و نرخ تورم و قیمت سرسام‌آور سکه بهار آزادی، بسیاری از دامادها توان پرداخت همین تعداد ۱۴ عدد سکه را هم ندارند و این اعمال محدودیت قانونی به دوام و قوام زندگی مشترک کمک می‌کند و افراد بسیاری را از سرگردانی در دالان‌های دادگاه نجات می‌دهد همچنین دغدغه‌های مردم در این زمینه را برطرف می‌کند اما عده دیگر نگاه کارشناسی دارند و معتقدند مهریه در کنار ارزش اقتصادی، مقوله‌ای کاملا اجتماعی است و متاثر از جریانات عرفی و فرهنگی در جامعه، تعیین می‌شود از اینرو نگاه صرفا اقتصادی نه تنها راهگشا نیست بلکه آسیب‌ها و نابرابری‌هایی به همراه دارد.

مخالفت صریح دولت با طرح کاهش مهریه به ۱۴ سکه

در این رابطه، دولت با این طرح مخالف است و مخالفت خود را به صراحت اعلام کرده است. زهرا بهروزآذر معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده درباره طرح کاهش سکه‌های مهریه اظهار کرد: محدود کردن اجرای مهریه به ۱۴ سکه فاقد مستندات صریح شرعی و برخلاف اختیار قانونی و شرعی زوجه در مطالبه حق خود است و صرفا می‌توان با قید «عندالاستطاعه» با پذیرش زوجه بر آن محدودیت ایجاد کرد.

وی تصریح کرد: مهریه در نظام حقوقی ایران صرفا دینِ زوج یا یک تعهد مالی نیست بلکه ابزاری حمایتی مهم برای زنان، به ویژه در شرایطی است که برخی حقوق دیگر مانند حق طلاق در انحصار زوج قرار دارد.

معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده خاطرنشان کرد: کاهش سقف اجرایی مهریه بدون اصلاح و همراهی سایر مقررات مرتبط در قوانین خانواده، می‌تواند موقعیت حقوقی و اقتصادی زنان را به طور قابل توجهی تضعیف کند؛ ازاینرو بدون بازنگری و اصلاح هم‌زمان سایر ابعاد حقوقی روابط زوجین ـ از جمله حق طلاق، حضانت فرزندان و موضوع تنصیف [قید تا نصف اموال] اموال حاصل از زندگی مشترک ـ نه تنها موجب تضعیف موقعیت حقوقی و اقتصادی زنان در خانواده می‌شود بلکه آسیب‌پذیری آنان را در مواجهه با بحران‌های خانوادگی و حقوقی افزایش می‌دهد.

وی تاکید کرد: تمرکز صرف بر جنبه مالی مهریه و افزایش غیرمتعارف آن در برخی موارد، موجب بروز کارکردهای معکوس شده و نگرانی‌هایی را در خصوص تبدیل این نهاد حقوقی به ابزاری برای فشار یا تهدید در فرآیندهای خانوادگی و قضایی پدید آورده است و وجود پرونده‌های مرتبط با مطالبه مهریه، به‌ویژه در شرایط اقتصادی دشوار و نوسانات شدید بازار، بر نظام قضایی و خانواده‌ها فشار مضاعفی وارد کرده و به یکی از دغدغه‌های جدی در سیاست‌گذاری حوزه خانواده تبدیل شده است.

از منظر معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، ‌رویکرد مطلوب آن است که به جای اعمال محدودیت‌های عددی و عمومی، با اصلاح تدریجی ساختار نظام حقوق و تکالیف در خانواده به عنوان واحد بنیادی جامعه، تقویت نهادهای حمایتی، ارتقای آگاهی زوجین و فراهم‌سازی بسترهای توافقی شفاف در قالب شروط ضمن عقد، جایگاه مهریه در چارچوب اهداف متعالی خانواده اسلامی بازتعریف شود؛ به گونه‌ای که مهریه، ‌نه ابزار فشار و اجبار بلکه ضامن عدالت، کرامت زنان و پایداری در خانواده‌ها باشد.

پیشنهاد معاونت زنان و خانواده برای اصلاح طرح مهریه

معاونت امور زنان و خانواده در واکنش به طرح پیشنهادی کاهش سقف مهریه، پیشنهاد داده است به جای کاهش عددی سقف مهریه، تبصره‌هایی به ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده افزوده شود که هم امکان توافق آزادانه زوجین درباره میزان و نحوه اجرای مهریه را فراهم کند و هم اقدامات فرهنگی و آموزشی برای افزایش آگاهی زوجین نسبت به آثار حقوقی مهریه تقویت شود.

بر اساس این پیشنهاد، زوجین می‌توانند ضمن عقد نکاح یا از طریق توافقات بعدی شرط کنند که مهریه صرفاً تا میزان معین (کمتر یا بیشتر از سقف مقرر در قانون) در صورت مطالبه زوجه قابل اجرا باشد یا شیوه وصول مهریه، اعم از نقدی، اقساطی، تعلیقی یا سایر شکل‌های توافقی، در سند نکاح‌نامه یا توافقنامه‌های رسمی تعیین شود و این شروط از نظر اعتبار و قابلیت اجرا تابع مقررات عمومی قراردادها بوده و آثار قانونی الزام‌آور دارند.

در طرح پیشنهادی معاونت زنان به مجلس شورای اسلامی آمده است که دفاتر رسمی ازدواج موظف خواهند بود همزمان با ثبت عقد نکاح، بروشورهای آموزشی و اطلاع‌رسانی درباره آثار حقوقی و مالی مهریه، نهادهای حمایتی خانواده و روش‌های طرح دعاوی خانواده را به صورت مکتوب و در صورت امکان الکترونیکی در اختیار زوجین قرار دهند.

نباید قانونی بنویسیم که زمینه توسعه اختلافات در نهاد خانواده را فراهم کند

پس از طرح این موضوع، عده‌ای اعلام کردند که برخی بانوان در این ایام و پیش از تصویب طرح پیشنهادی برای کاهش سکه‌های مهریه درخواست اجراییه داده‌اند اما اصغر جهانگیر سخنگوی قوه قضاییه ششم خرداد در نشست خبری، گفت: طبق بررسی‌های به عمل آمده این لایحه موجب افزایش پرونده در دستگاه قضایی نشده است.

جهانگیر تصریح کرد: موضوعی که در خصوص اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی در مجلس و کمیسیون قضایی مطرح است به لحاظ اینکه در مقام اجرای احکام مهریه، در بسیاری از موارد منجر به بازداشت زوج می‌شد و این امر علاوه بر اینکه مشکلات جدی برای خانواده‌ها ایجاد می‌کرد، منجر به تشتت نهاد خانواده می‌شد و در بسیاری از پرونده‌ها که زوج به زندان می‌رفت پس از آزادی زندگی آنها ادامه پیدا نمی‌کرد؛ بنابراین نباید قانونی بنویسیم که زمینه توسعه اختلافات در نهاد خانواده را فراهم کند.

سخنگوی قوه قضاییه گفت: در شرایطی که زوج استطاعت پرداخت مهریه به زوجه را نداشته و خانواده‌ها نیز در جریان ازدواج از این عدم استطاعت آگاهی داشتند در واقع مهریه‌ای که در عقدنامه‌ها به عنوان عندالمطالبه درج می‌شد گاهی امکان مطالبه نداشت. در واقع عندالمطالبه‌ای که در این سندها قید می‌شد عندالاستطاعه بود و اگر زوج شرایط پرداخت مهریه را داشت اقدام به پرداخت آن می‌کرد. این موضوع محل اشکال حقوقی، فقهی و شرعی شد و مجلس در راستای محدود ساختن سقف مهریه درصدد رفع این مشکل برآمد.

بار دیگر، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده ۷ خرداد دوباره اعلام کرد:‌ اصلاح مهریه در مجلس باید متوقف شود چون اصلاً مطالعه جدی در این زمینه نشده است.

بهروزآذر اظهار کرد: مهریه صرفاً یک عدد و فقط یک دین مادی نیست بلکه یکی از اضلاع مهم نظام حقوقی خانواده محسوب می شود و اگر قرار است این ضلع اصلاح شود باقی اضلاع هم باید بررسی و اصلاح شود، چون این موضوع آثار مختلفی روی زندگی همه جامعه به‌ خصوص زنان خواهد داشت.

ضرورت پرهیز از نگرش‌های جنسیتی در قوانین اجتماعی

رئیس انجمن ایرانی مطالعات زنان با اشاره به طرح یادشده و ضرورت بررسی ابعاد مختلف آن برای زوجین و بنیان خانواده گفت: طرح یادشده ابعاد مختلفی در زمینه حقوق جزا و حقوق مدنی دارد و مسلماً بدون در نظر گرفتن تبعات اجتماعی و اثرگذاری آن بر بنیان خانواده، نمی‌تواند عدالت گستری لازم را در جامعه در پی داشته باشد.

زهرا داور افزود: اگر این طرح بخواهد براساس منویات رهبر معظم انقلاب و برپایه حقوق مدنی استوار باشد، باید طراحان به مسائلی همچون جامعه شناسی خانواده و با پرهیز از نگاه جنسیتی، زن و مرد را از جامعه منفک نکنند و اثرات طرح را بر کل جامعه مورد بررسی قرار دهند.

فریده غیرت حقوقدان و وکیل دادگستری معتقد است: ایجاد این محدودیت، خلاف قوانین حاکم است چون مهریه یک تعهد است و در سند رسمی قید می شود، بنابراین اجرای آن هم مانند سایر محکومیت‌های مالی باید مسیر مشخص را طی کند و نباید استثنایی برای آن قائل شد.

وی تاکید کرد: اساسا اینکه چنین محدودیتی برای اخذ مهریه ایجاد شود، مانع اعمال حق یک عده‌ای از افراد می شود و این دستور العمل قطعا به نفع خانواده ها نیست.

غیرت گفت: اکنون معضل مهریه پیش آمده و عده ای گرفتار شده اند اما نباید محدودیتی برای اجرای این تعهد ایجاد شود. در واقع، ضمن اینکه با اصل مهریه‌های سنگین مخالف هستم اما به هر روی، مهریه یک تعهد است و مانند سایر تعهدات باید ضمانت اجرا داشته باشد.

محمد مهاجری وکیل دادگستری و پژوهشگر حقوق عمومی با ابراز مخالفت با محدود کردن اجرای مهریه به ۱۴ سکه نیز اعتقاد دارد: مهریه یا صداق سنت دیرینه در اسلام و نشانه صداقت زوج نسبت به زوجه بوده است؛ بنابراین درگذشته و ابتدای ازدواج آن چیزی که نشانه‌ صداقت مرد نسبت به همسر خود بود، با عنوان مهریه مشخص می‌شد اما مفهوم مهریه در طول سالیان تغییر پیدا کرد و با توجه به اینکه برخی حق و حقوق در نظام حقوق خانواده برعهده زوج است، به اهرم فشاری برای بانوان تبدیل شد.

وی ادامه داد: می‌توانیم بگوییم که تنها و مهمترین اهرم فشار که در اختیار زوجه قرار دارد، مهریه است؛ از این جهت، مهریه ماهیت تاریخی و شرعی مشخص دارد و به لحاظ قانونی هم در عقدهای ازدواج ایرانیان، میزان مهریه تعیین می‌شود.

مهاجری با اشاره به طرح اصلاح قانون مهریه که اخیرا در مجلس شورای اسلامی مطرح شده است، افزود: اخیراً طرحی در مجلس شورای اسلامی مطرح شده که میزان ۱۱۰ سکه‌ای که سابقاً در قانون حمایت خانواده ذکر شده بود را به ۱۴ سکه کاهش دهد؛ باید گفت هیچ مجلسی به دنبال محدود کردن حقوق شهروندان نیست.

این حقوقدان توضیح داد: در تعیین میزان مهریه ابتدا توافق زوجین کاملاً مورد حمایت است و در اینجا موضوع عند الاستطاعه بودن و عند المطالبه بودن مطرح می‌شود که در حقیقت مجلس به دنبال این موضوع است و اگر سعی دارد تعداد سکه‌های مهریه کمتر از ۱۴ سکه یا ۱۴ سکه باشد، شاید بیشتر به دلیل حبس و موضوعاتی است که در قانون به هر حال پیش‌بینی شده است.

مهاجری اضافه کرد: با توجه به اینکه زوجه در اهرم فشارهایی که برای خاتمه بخشیدن به زندگی مشترک دارد، محدود است؛ کاهش سقف مهریه به ۱۴ سکه می‌تواند موجب تضییع حقوق بانوان باشد؛ از این جهت که اگر به ادامه زندگی مشترک تمایل نداشته باشد دیگر اهرم مهریه را هم نخواهند داشت و نمی‌تواند زوج را پای میز مذاکره برای جدایی و طلاق بنشاند.

وی با بیان اینکه مهریه دین زوج به زوجه محسوب می‌شود، افزود: ایجاد محدودیت قانونی برای مهریه با دیون دیگر در تعارض است و این درحالیست که مهریه طبق قوانین و مقررات کنونی جزو دیون ممتاز به شمار می‌آید.

این پژوهشگر حقوق عمومی توضیح داد: منظور از دیون ممتاز آن دسته از دیونی است که تحت هر شرایطی و به سرعت باید توسط مدیون پرداخت شود و در چنین شرایطی کاهش حمایت‌های قانونی طبق قانون نحوه اجرای محکومیت مالی که در آن قانون مجازات حبس برای زوج در صورتی که امکان پرداخت مهریه را نداشته باشد؛ پیش بینی شده است؛ در تناقض قرار دارد.

مهاجری خاطرنشان کرد: در تصور عموم مردم اینگونه است که اگر زوج امکان پرداخت مهریه را نداشته باشد به زندان می‌رود در حالی که مطابق قانون اینگونه نیست و اگر زوج اعسار و ناتوانی مالی خود را برای پرداخت مهریه در دادگاه ثابت کند و دارایی‌های وی اعم از منقول و غیر منقول تکافوی مهریه را ندهد در آن صورت می‌تواند به صورت اقساط مهریه را پرداخت کند و اکنون افرادی که به خاطر مهریه در حبس به سر می‌برند در واقع اشخاصی هستند که امکان اثبات ناتوانی خود را در پرداخت مهریه نداشتند و دادگاه اظهارات آنها را نپذیرفته است.

این حقوقدان تاکید کرد: کاهش میزان مهریه و حمایت‌های قانونی از بانوان معضل پرونده‌های خانواده را حل نخواهد کرد.

وی با اشاره به مشکلات و مسائل اساسی که بانوان در پرونده‌های طلاق دارند و در بسیاری از مواقع برای طلاق مجبور به بخشش مهریه می‌شوند، افزود: اعتیاد زوج، خشونت و ضرب و شتم، توهین، بدبینی، شک و سوءظن از جمله مواردی است که در پرونده‌های طلاق مطرح است.

مهاجری تصریح کرد: واقعیت موجود در پرونده‌های خانواده این است که هیچگاه ۵۰۰، ۷۰۰ یا تعداد سکه مطابق سال تولد پرداخت نمی‌شود و صرفا ابزار فشاری است که بانوان برای خاتمه دادن به زندگی مشترک دارند تا زوجه را برای پذیرش طلاق متقاعد کنند. در واقع مهریه‌ها بها و اهرم فشاری برای راضی شدن زوج به وقوع طلاق هستند.

وی با تاکید بر لزوم اصلاح قوانین مربوط به حقوق خانواده اظهار کرد: باید مطابق آسیب‌شناسی و پژوهش‌های حقوقی و علمی مبتنی بر نیاز جامعه، حقوق متناسب برای زوج و زوجه در قانون پیش‌بینی شود؛ حقوقی که به دوام و قوام خانواده‌ها بیانجامد.