دسته: سبک زندگی
سرطان تخمدان؛ از علائم تا درمان
به بهانه روز جهانی سرطان تخمدان
سرطان تخمدان علائمی مشابه عوارض معمول‌تر و نه‌چندان خطرناک دیگر دارد و به همین دلیل اغلب در مراحل اولیه تشخیص داده نمی‌شود. علائم سرطان تخمدان می‌تواند شامل تورم شکم و درد در کمر یا پایین شکم شود.
تخمدان‌ها دو عضو کوچک و بیضی‌شکل در لگن هستند که در طرفین رحم و چسبیده به لوله‌های فالوپ قرار دارند که در واقع فالوپ‌ها ارتباط‌دهنده تخمدان‌ها و رحم هستند. لایه‌ای از بافت به نام پریتونیوم (صفاق) از تخمدان‌ها محافظت می‌کند. سطح تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و پریتونیوم بسیار به هم نزدیک‌اند. پزشکان عقیده دارند بیشتر سرطان‌های تخمدان در سلول‌هایی در انتهایی لوله فالوپ شروع می‌شوند و سپس به سمت تخمدان‌ها یا پریتونیوم می‌روند.
سرطان‌های تخمدان، لوله‌های فالوپ و پریتونیوم اغلب با هم گروهی ایجاد می‌شوند؛ زیرا شبیه هم‌اند و درمان مشابهی هم دارند. سرطان تخمدان می‌تواند هر کسی را که تخمدان و لوله فالوپ دارد درگیر کند.
انواع سرطان تخمدان
. سرطان اپیتلیال تخمدان
شایع‌ترین نوع سرطان تخمدان، نوع اپیتلیال آن است که منشأ آن سلول‌های اپیتلیال می‌باشد و خودش انواعی دارد و سروزی (serous) شایع‌ترین نوع آن است. حداقل ۸۰ درصد از موارد سرطان تخمدان از نوع سروزی هستند. این نوع سرطان تخمدان معمولاً گرید بالایی دارید که به معنی رشد سریع‌تر است. انواع کمتر شایع نیز شامل موارد زیرند:
. کارسینوم سلول شفاف
. آندومتریوز
. موسینوس
این انواع نسبت به نوع سروزی معمولاً در مراحل ابتدایی‌تر تشخیص داده می‌شوند.
تومورهای لب مرز
تومورهای لب مرز نیز از سلول‌های غیرنرمال اپیتلیال تشکیل می‌شوند؛ اما سرطانی نیستند و به‌آرامی رشد می‌کنند. این تومورها ممکن است به بافت‌های اطراف دست‌اندازی کنند اما نمی‌توانند در این بافت‌ها رشد کنند یا به دیگر قسمت‌های بدن سرایت کنند.
تومورهای سلول زایای تخمدان
این تومورها نادرند و در سلول‌های زایای تخمدان که تخمک تولید می‌کنند ایجاد می‌شوند. این نوع سرطان تخمدان در اپیتلیال نیست. سرطان سلول‌های زایای تخمدان معمولاً افراد جوان‌تر را درگیر می‌کنند و درمان متفاوتی با سرطان اپیتلیال تخمدان دارند.
علائم سرطان تخمدان
سرطان تخمدان علائمی مشابه عوارض معمول‌تر و نه‌چندان خطرناک دیگر دارد و به همین دلیل اغلب در مراحل اولیه تشخیص داده نمی‌شود. علائم سرطان تخمدان می‌تواند شامل تورم شکم و درد در کمر یا پایین شکم شود.
اگر هر یک از علائم زیر را به طور مرتب دارید به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید:
. نفخ و تورم طولانی‌مدت شکم
. احساس پُری خیلی زود بعد از شروع به خوردن کردن
. کم‌اشتهایی
. درد در قسمت پایین شکم
. کمردرد
. بیشتر از حد معمول ادرارکردن
. نیاز فوری به ادرارکردن (احساس اینکه نمی‌توانید ادرارتان را نگه دارید)
دیگر علائم
. تغییر در عملکردهای معمول دفع (اسهال یا یبوست)
. کاهش وزن بی‌دلیل
. خستگی زیاد و بی‌دلیل
. خونریزی واژینال بعد از یائسگی
اگر سنتان بالای ۵۰ سال است و علائم سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) را برای اولین‌بار و بدون‌سابقه قبلی دارید باید مورد بررسی پزشکی قرار بگیرید. سندرم روده تحریک‌پذیر می‌تواند باعث نفخ و تغییر در عملکرد روده‌ها شود؛ اما معمولاً بعد از ۵۰ سالگی شروع نمی‌شود.
ما می‌دانیم که ظاهرشدن هرگونه علامتی که می‌تواند سرطان باشد نگران‌کننده است؛ مهمترین چیز این است که هر چه سریع‌تر با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.
علت‌ها و ریسک فاکتورهای سرطان تخمدان
ما نمی‌دانیم علت سرطان تخمدان دقیقاً چیست؛ اما ریسک فاکتورهایی وجود دارند که می‌توانند احتمال ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهند. داشتن یک ریسک فاکتور به این معنی نیست که فرد حتماً به سرطان تخمدان مبتلا می‌شود و نداشتن هیچ ریسک فاکتوری نیز به این معنی نیست که فرد سرطان تخمدان نمی‌گیرد.
سن
بیش از ۵۰ درصد از سرطان‌های تخمدان در زنان بالای ۶۵ سال رخ می‌دهند. این سرطان در سنین پایین ۳۰ سال نادر است.
فاکتورهای هورمونی
پزشکان فکر می‌کنند تعداد دفعاتی که تخمدان یک تخمک آزاد می‌کند ممکن است با احتمال سرطان تخمدان ارتباط داشته باشد. زیرا شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد شیردادن به کودک و مصرف قرص ضدبارداری می‌تواند ریسک سرطان تخمدان را پایین بیاورد.
درمان جایگزین هورمون (HRT)
درمان جایگزین هورمون که در آن از استروژن یا پروژسترون و یا هر دو استفاده می‌شود، بعد از یائسگی می‌تواند ریسک سرطان تخمدان را تا حدودی افزایش دهد.
سرطان سینه
اگر سابقه سرطان سینه داشته باشید، احتمالاً بیشتر در معرض ابتلا به سرطان تخمدان خواهید بود. علتش هم این است برخی از ریسک فاکتورهای این سرطان‌ها مشترک‌اند. اما پزشکان فکر می‌کنند شاید علتش این باشد که هر دو سرطان می‌توانند ناشی از ژن‌های مشابه سرطانی باشند.
دیابت
دیابت داشتن ممکن است ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.
آندومتریوز
آندومتریوز یک عارضه غیر سرطانی است. در این عارضه، سلول‌های مشابه سلول‌هایی که مخاط داخل رحم را تشکیل می‌دهند در نواحی بیرون رحم دیده می‌شوند. برخی از افراد نگران ارتباط آندومتریوز و ابتلا به سرطان تخمدان هستند. اما مطالعات نشان می‌دهند داشتن آندومتریوز به میزان بسیار کمی می‌تواند احتمال سرطان تخمدان را افزایش دهد.
فاکتورهای سبک زندگی
فاکتورهایی در سبک زندگی نیز می‌توانند ریسک سرطان تخمدان را بالا ببرند:
وزن
داشتن اضافه‌وزن یا چاق بودن هم ریسک فاکتوری برای سرطان تخمدان می‌تواند باشد.
سیگارکشیدن
سیگارکشیدن می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.
سابقه سرطان تخمدان در خانواده
داشتن سابقه سرطان تخمدان در خانواده می‌تواند احتمال ابتلا را بالا ببرد. اگر مادر یا خواهر شما سرطان تخمدان داشته‌اند پس شما هم سه برابر بیشتر در معرض این بیماری هستید.
ژن‌های BRCA۱ و BRCA۲
این ژن‌ها در ابتلا به سرطان تخمدان نقش مهمی دارند. اگر شما جهشی در یکی از این ژن‌ها داشته باشید ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به سرطان تخمدان باشید.
تشخیص سرطان تخمدان
پزشک در مورد علائمی که دارید از شما سؤال می‌کند و یک معاینه واژینال از شما به عمل می‌آورد تا هر گونه برآمدگی یا تورم را بررسی کند. سپس آزمایش‌های زیر انجام می‌شود:
. یک تست CA۱۲۵ برای بررسی افزایش سطح این پروتئین که در سرطان تخمدان ممکن است بالاتر باشد.
. سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی برای بررسی اندام‌های لگنی و محیط شکم
اگر این آزمایش‌ها هرگونه ناهنجاری را نشان دهند شما به متخصص سرطان‌های زنان ارجاع داده می‌شوید. اگر متخصص سرطان زنان ضایعه‌ای در لگن یا مایع در شکم شناسایی کند (آسیت) لازم است روند تشخیص و درمان فوراً پیش برود.
درمان سرطان تخمدان
تیمی از متخصصین با مشورت هم و باتوجه‌به گرید و استیج سرطان، بهترین درمان را برای شما در نظر می‌گیرند. درمان‌های سرطان تخمدان معمولاً شامل موارد زیر می‌شوند:
. عمل جراحی: بیشتر خانم‌هایی که دچار سرطان تخمدان می‌شوند تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند.
. شیمی‌درمانی: در شیمی‌درمانی از داروهای ضدسرطان برای ازبین‌بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. ممکن است شیمی‌درمانی بعد از عمل جراحی یا هم قبل از عمل و هم بعد از عمل انجام شود.
. درمان هدفمند: داروهای درمان هدفمند سرطان، شیوهٔ عملکرد سلول‌ها را تغییر داده و به بدن در کنترل رشد سرطان کمک می‌کنند.
. پرتودرمانی: به‌ندرت از پرتودرمانی برای درمان سرطان تخمدان استفاده می‌شود؛ زیرا این سرطان معمولاً اندام‌ها و بافت‌های زیادی را درگیر می‌کند. اما به دلایل گوناگونی ممکن است پرتودرمانی تجویز شود:
. اگر بیمار به دلیل سن بالا و مشکلاتی در سلامتی نتواند تحت شیمی‌درمانی قرار بگیرد.
. برای درمان قسمت کوچکی از سرطان عودکننده یا سرطان متاستازیک
. برای تسکین درد یا کنترل علائم مربوط به سرطان پیشرفته تخمدان (درمان تسکینی)
اگر سرطان برگشت چطور؟
اصلی‌ترین درمان در این حالت شیمی‌درمانی می‌باشد.
احتمال نجات جان بیمار در سرطان تخمدان
موفقیت در نجات جان بیمار به عوامل زیادی بستگی دارد و هیچ‌کس نمی‌تواند دقیقاً آن را پیش‌بینی کند.
استیج یک: تقریباً ۹۵ درصد از بیماران در این استیج نرخ بقای ۵ سال یا بیشتر دارند.
استیج دو: تقریباً ۷۰ درصد از بیماران در این استیج نرخ بقای ۵ سال یا بیشتر دارند.
استیج سه: بیش از ۲۵ درصد از بیماران در این استیج نرخ بقای ۵ سال یا بیشتر دارند.
استیج چهار: تقریباً ۱۵ درصد از بیماران در این استیج نرخ بقای ۵ سال یا بیشتر دارند.
چه چیزی بر نرخ بقای بیمار اثر می‌گذارد؟
به گزارش وب گاه تبیان، نتیجهٔ درمان بستگی به استیج سرطان در زمانی که سرطان تشخیص داده شده دارد؛ یعنی سرطان چقدر بزرگ است و یا متاستاز کرده یا نه. نوع و گرید سرطان تخمدان نیز بر نرخ بقا بیمار اثر می‌گذارد. گرید سرطان یعنی سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ چقدر غیرعادی به نظر می‌رسند. نرخ بقا بیمار به این مسئله هم بستگی دارد که آیا پزشک جراح توانسته است حین عمل تمام تومورها را خارج کند یا نه. وضعیت عمومی سلامت بیمار نیز بر نرخ بقا اثر می‌گذارد. سن بیمار نیز بر میزان موفقیت درمان اثرگذار است و به‌طورکلی بیماران جوان‌تر شانس بیشتری برای بقا دارند.
افسردگی کودکان؛ علائم، علل و راهکارهای پیشنهادی
افسردگی یک اختلال خلقی است که باعث اندوه و علائمی می‌شود که شدیدتر و ماندگارتر از احساس غم و اندوهی هستند که معمولاً بعد از یک اتفاق تلخ دچارش می‌شوید. افسردگی می‌تواند حتی بدون اینکه اتفاقی رخ داده باشد به وجود بیاید. در مورد بچه‌ها نیز اگر علائمی مانند اندوه و غم هر روز وجود داشته باشند و بیشتر از دو هفته طول بکشند، احتمال افسردگی زیاد است.
طبیعی است کودکان و نوجوانان گاهی احساس اندوه و افسردگی کنند. وقتی بچه‌ها حادثهٔ سختی را تجربه می‌کنند، مثلاً ازدست‌دادن کسی که دوستش دارند، دچار احساس غم و اندوه شدید می‌شوند و ممکن است تا مدتی نتوانند احساس شادی کنند، حتی وقتی کارهایی را انجام می‌دهند که معمولاً از آن لذت می‌بردند و شاد می‌شدند. اما این اندوه و افسردگی به‌مرورزمان کم و کمتر می‌شود.
افسردگی همان غم و اندوه نیست
افسردگی یک اختلال خلقی است که باعث اندوه و علائمی می‌شود که شدیدتر و ماندگارتر از احساس غم و اندوهی هستند که معمولاً بعد از یک اتفاق تلخ دچارش می‌شوید. افسردگی می‌تواند حتی بدون اینکه اتفاقی رخ داده باشد به وجود بیاید. در مورد بچه‌ها نیز اگر علائمی مانند اندوه و غم هر روز وجود داشته باشند و بیشتر از دو هفته طول بکشند، احتمال افسردگی زیاد است.
کودکان و نوجوانان ممکن است همیشه هم ندانند چگونه باید احساس خود را شرح دهند یا شاید از حرف‌زدن در مورد احساساتشان فرار کنند. عده‌ای از کودکان و نوجوانان نیز سعی می‌کنند احساس خود را پنهان کنند؛ مثلاً به این دلیل که نمی‌خواهند دیگران را اذیت کنند. اما یک سری از علائم وجود دارند که باید به آنها توجه کنید. هر یک از این علائم و نشانه‌ها می‌توانند در بچه‌هایی که افسردگی ندارند هم دیده شوند؛ اما وقتی همه این علائم وجود دارند و تقریباً هر روز هم تکرار می‌شوند پس زنگ خطری برای افسردگی است.
معمول‌ترین علائم افسردگی در کودکان و نوجوانان
بیش از حد معمول غمگین و حساس به نظر می‌رسند و بیشتر ساعات روز بی‌حوصله‌اند.
دیگر از فعالیت‌هایی که قبلاً آنها را شاد و راضی می‌کرد لذت نمی‌برند.
دیگر علائم رایج و معمول در افسردگی
کودکان و نوجوانان در هر سنی:
. بیشتر اوقات تنها هستند و کمتر با دوستان خود وقت می‌گذرانند
. برای به خواب‌رفتن یا در خواب ماندن مشکل دارند، یا بیش از حد معمول می‌خوابند
.برای دقت و تمرکز یا انتخاب و تصمیم‌گیری مشکل دارند
. با درس و مدرسه مشکل دارند و موفق نیستند
. وزن یا غذا خوردنشان تغییر چشمگیری کرده است و کم یا زیاد شده است
. زمان زیادی را سرگرم فضای مجازی‌اند
. انرژی و انگیزه کمتری نسبت به همیشه دارند، حتی برای انجام کارهای ساده
. اغلب گریه می‌کنند یا می‌گویند غمگین و ناراحت‌اند یا احساس بی‌ارزش بودن یا گناه می‌کنند
. نگرانی مداوم در مورد آینده دارند
. ترس از دور بودن یا ازدست‌دادن پدر یا مادر دارند
. علائم فیزیکی پنیک، مثلاً عرق‌کردن یا سرگیجه را تجربه می‌کنند
. از رفتن به مدرسه یا شرکت در فعالیت‌های اجتماع اجتناب می‌کنند
در بین نوجوانان و جوانان
. احساس بی‌تفاوتی یا بی امیدی نسبت به آینده دارند
. بی‌علاقگی و بی‌تفاوتی نسبت به وضعیت ظاهر و بهداشت شخصی در آنها دیده می‌شود
. به سمت مواد مخدر گرایش پیدا می‌کنند
علت افسردگی کودکان چیست؟
افسردگی و اضطراب در کودکان دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد، از جمله:
. محیط (مثلاً مشکلات خانوادگی)
. سابقه افسردگی در خانواده
. بیماری‌های جسمی
. حوادث ناگوار زندگی
. استفاده از الکل یا مواد مخدر
افسردگی کودکان و نوجوانان چقدر شایع است؟
افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات خلقی در ایالات متحده آمریکاست و میزان آن نیز طی سال‌های اخیر افزایش یافته است. تقریباً یک‌پنجم نوجوانان زمانی طی سال‌های نوجوانی خود افسردگی را تجربه می‌کنند و هر ساله حدود یک یازدهم نوجوانان زمان‌هایی دچار افسردگی جدی هستند.
کارشناسان تخمین می‌زنند بین ۲ تا ۳ درصد از بچه‌های سه تا یازده‌ساله افسردگی دارند. در مورد بچه‌های سه‌ساله نیز هر چند شایع نیست؛ اما موارد افسردگی وجود دارد. افسردگی در کودکان و نوجوانان بسیار نگران‌کننده است زیرا می‌تواند منجر به عواقب جدی شود.
آیا افسردگی انواع گوناگونی دارد؟
اختلال افسردگی عمده یا ماژور
اگر حداقل پنج علامت از افسردگی و به مدت بیشتر از دو هفته و در بیشتر روزها وجود داشته باشد، پزشکان آن را اختلال افسردگی ماژور تشخیص می‌دهند. البته اختلال افسردگی ماژور می‌تواند خفیف، متوسط و یا شدید باشد؛ اما همهٔ بچه‌هایی که اختلال افسردگی ماژور دارند به‌سختی می‌توانند زندگی روزمره خود را پیش ببرند.
اختلال افسردگی پایدار یا مداوم
این نوع افسردگی شدت کمتری دارد و بچه‌هایی که به آن دچارند ممکن است بتوانند زندگی روزمره خود را مدیریت کنند. اما در بهترین حالت خود نیستند و احساس اندوه دارند. معمولاً درصورتی‌که علائم افسردگی بیشتر از یک سال ادامه داشته باشند پزشکان آن را اختلال افسردگی پایدار تشخیص می‌دهند. کودکی که اختلال افسردگی پایدار دارد ممکن است زمان‌هایی دچار اختلال افسردگی ماژور نیز بشود
چه باید بکنم اگر کودکم افسرده به نظر می‌رسد؟
با فرزندتان حرف بزنید
لازم است در مورد احساسات کودکتان باز و صمیمی با او حرف بزنید و او را تشویق کنید در مورد احساسات خود راحت با شما حرف بزند و بدون قضاوت فقط به او گوش بدهید. اغلب بچه‌ها و نوجوانان موضوع احساسات خود را برای حرف‌زدن پیش نمی‌کشند؛ اما اگر شما مستقیماً از آنها سؤال کنید احتمالاً رک و راست پاسخ خواهند داد. فرزند شما هر جوابی که داد، اگر متوجه علائم افسردگی شدید که بیشتر از دو هفته ادامه‌دار شده حتماً با پزشک مشورت کنید.
از پزشک کمک بخواهید
پزشک کودکتان می‌تواند کمکتان کند تا متوجه شوید آیا کودکتان افسرده است یا نه. پزشکان از تکنیک‌های خاصی که مناسب سن کودک است برای تشخیص استفاده می‌کنند. اگر فرزندتان افسردگی داشته باشد پزشک درمان را شروع می‌کند یا خانواده شما را جهت تراپی و مشاوره به یک متخصص معرفی می‌کند.
از کودکتان حمایت کنید
افسردگی درمان می‌شود؛ اما چند هفته طول می‌کشد تا اولین علائم بهبودی را ببینید. ممکن است کودکتان وقتی ببیند فوراً حالش خوب نشده احساس ناامیدی کند. اما شما باید حتماً روند درمان را ادامه دهید، یعنی داروهای تجویزی را طبق دستور به کودک بدهید و در جلسات تراپی حاضر شوید. در این میان کارهایی نیز می‌توانید برای حمایت از فرزندتان انجام دهید:
. سطح آگاهی خودتان و خانواده‌تان را بالا ببرید. کودکی که افسرده است، علائم را تظاهر نمی‌کند. شاید کودک به نظر تنبل یا لجباز به نظر برسد؛ اما در واقع علامتی از افسردگی را نشان می‌دهد.
. به کودکتان بگویید تا بداند احساس ناامیدی علامتی از افسردگی است و تصویر درستی از واقعیت نیست.
. روی نقاط قوت فرزندتان تمرکز کنید، نه اینکه به نقص‌ها و کمبودهایی بپردازید که باید اصلاح شوند. کودک را تشویق کلامی کنید. به کودک کمک کنید مشکلات را از زاویه دیگری ببیند و در دیدن چیزهای مثبت کمکش کنید.
. به کودک کمک کنید استراحت کند و در فعالیت‌های ورزشی و تفریحی و فکری کنارش باشید. کودک را تشویق کنید ورزش کند، خوب بخوابد و غذاهای خوب بخورد تا به احساس بهترش کمک کند.
. هر چند ارتباط با دیگران خوب و مؤثر است؛ اما مدت زمانی را که فرزندتان در شبکه‌های اجتماعی مجازی سپری می‌کند محدود کنید. ارتباط با دیگران از طریق پیام دادن و از راه دور هرگز جایگزین ارتباطات رودررو با دوستان و خانواده نمی‌شود و در واقع می‌تواند باعث شود فرزند شما بیشتر احساس دوری از دیگران کند.
افسردگی کودکان؛ علائم، علل و راهکارهای پیشنهادی
مراقب کودک و امنیت او باشید تا جلوی خودکشی احتمالی او را بگیرید
به گزارش وب گاه تبیان، حتی فکر اینکه کودکتان به خودش آسیبی بزند هم ترسناک است. اگر کودکتان احساس افسردگی می‌کند اقدامات اضافه‌تری برای امن‌تر کردن خانه انجام دهید، مثلاً هیچ سلاحی در خانه نگهداری نکنید و داروها و مواد شیمیایی و هر گونه وسیله و ماده خطرناکی را از دسترس کودک کاملاً دور و مخفی نگه دارید. سایر اقدامات:
. زنگ خطرها را بشناسید. کودک شما باید افکار یا موقعیت‌هایی را که به‌طورکلی منجر به افکار خودکشی می‌شوند بنویسد. همچنین وقتی به خودکشی فکر می‌کند یا احساس افسردگی می‌کند باید لیستی از کارهایی که می‌تواند انجام دهد تهیه کند تا حالش بهتر شود.
. لیستی از افرادی که می‌توانند کمک کنند با شماره تلفن‌هایشان تهیه کنید تا وقتی کودکتان دچار استرس و اضطراب می‌شود یا علائم خطر را دارد بتوانند کمکتان کنند. این لیست می‌تواند شامل خانواده و دوستان و تراپیست یا پزشک فرزندتان شود.
جلوگیری از بروز ۱۰ میلیون ابتلا به بیماری با واکسن خوراکی/ سالانه یک میلیون غیرایرانی علیه بیماری واکسینه می‌شوند
آخرین وضعیت «فلج اطفال» در کشور؛
فلج اطفال، نوعی نقص ایمنی است و در بسیاری از موارد به فلج موقت یا دائمی عضلات مربوطه منجر می‌شود. کشور اقدامات بسیاری برای پیشگیری و درمان این بیماری به کار برده است و به دلیل تعهد به سازمان جهانی بهداشت برای ریشه‌کنی فلج اطفال، تقویت نظام مراقبت فلج شل حاد با اهمیت زیادی پیگیری شد. اما عواملی از جمله ترددهای غیرمجاز و مجاز از مرزهای مشترک با دو کشور همسایه با وضعیت اندمیک شیوع این بیماری، هر سال کمپین‌های واکسیناسیون علیه این بیماری در کودکان زیر ۵ سال اتباع خارجی در کشورمان برگزار و جمعیت غیرایرانی واکسینه می‌شوند. در ادامه نگاهی به آمار واکسیناسیون فلج اطفال و توضیحاتی درباره این بیماری می‌اندازیم.
از سال۱۳۶۷ (۱۹۸۸میلادی) برنامه جهانی ریشه کنی فلج اطفال به تصویب مجمع جهانی بهداشت رسید که تاکنون با به کارگیری واکسن خوراکی فلج اطفال و اجرای نظام مراقبت فلج شل حاد موفقیت‌های چشمگیری در این زمینه رخ داده است.
کاهش چشمگیر کشورهای بومی فلج اطفال طی ۲۴ سال
بنابر اعلام وزارت بهداشت، به کمک این برنامه کشورهای بومی فلج اطفال (پولیو) از ۱۲۵ کشور در سال ۱۳۶۷ به سه کشور (افغانستان، پاکستان و نیجریه) در سال ۲۰۱۲ کاهش یافت. در سال ۲۰۱۸ کشور نیجریه نیز از فهرست کشورهای بومی فلج اطفال خارج شد و در حال حاضر تنها دو کشور افغانستان و پاکستان فلج اطفال آندمیک محسوب می‌شوند.
جلوگیری از بروز ۱۰ میلیون ابتلا به بیماری با واکسن خوراکی
طبق برآورد سازمان جهانی بهداشت، اجرای برنامه جهانی ریشه کنی فلج اطفال با به کارگیری واکسن خوراکی، از ۱۰ میلیون مورد ابتلا به فلج اطفال جلوگیری کرده است و در سال ۲۰۲۲ تعداد افراد مبتلا به ویروس وحشی تیپ یک فلج اطفال در کشور افغانستان ۲ مورد و در کشور پاکستان ۲۰ مورد گزارش شده است.
چالش ایران برای حذف فلج اطفال
با توجه به تعهد کشورمان به سازمان جهانی بهداشت در خصوص ریشه کنی فلج اطفال، تقویت نظام مراقبت فلج شل حاد با اهمیت فوق العاده‌ای پیگیری شده است؛ هرچند که با وجود دو کشور همسایه با وضعیت اندمیک شیوع فلج اطفال در مجاورت ایران و گردش ویروس وحشی در این کشورها کار برای سیستم بهداشتی کشور دشوارتر است.
واکسیناسیون سالانه یک میلیون غیرایرانی علیه فلج اطفال
با توجه به ترددهای مجاز و غیرمجاز اتباع این کشورها از طریق مرزهای مشترک با کشورمان، هر ساله کمپین‌های واکسیناسیون فلج اطفال در کودکان زیر ۵ سال اتباع خارجی (عمدتا افغانستانی) برگزار می‌شود که در آنها حداقل یک میلیون نفر جمعیت غیر ایرانی بر علیه بیماری فلج اطفال واکسینه می‌شوند.
یکی از شاخص‌های مهم نظام مراقبت فلج اطفال که نشان دهنده عملکرد مناسب نظام سلامت کشور است، شاخص شناسایی موارد فلج شل حاد غیر پولیویی است که می‌بایست حداقل ۲ مورد به ازای هر یکصد هزار نفر جمعیت زیر ۱۵ سال باشد.
همچنانکه در نمودار مشاهده می‌کنید شاخص شناسایی فلج شل حاد غیر پولیویی در کشور بین سال‌های ۲۰۱۶ (سال ۱۳۹۴) تا سه ماهه اول ۲۰۲۳ (ابتدای سال ۱۴۰۲) همواره بالاتر از ۲ مورد به ازای هر یکصد هزار نفر جمعیت زیر ۱۵ سال بوده است.
دومین شاخص مهم نظام مراقبت فلج شل حاد، درصد بیماران فلج شل حاد با نمونه کافی است که برای اطمینان از اینکه هیچگونه چرخش انتقال ویروس وحشی پولیو در کشور وجود ندارد، لازم است از هر بیمار با شروع فلج شل حاد ناگهانی سرپایی و یا بستری، حداکثر تا ۱۴ روز بعد از بروز فلج، دو نمونه مدفوع کافی با فاصله ۴۸ ساعت گرفته شده و برای آزمایشگاه کشوری فلج اطفال ارسال شود.
بنابر اعلام وزارت بهداشت، شاخص مطلوب درصد بیماران فلج شل حاد با نمونه کافی باید بالاتر از ۸۰ درصد باشد که طبق نمودار زیر این شاخص بین سال‌های ۲۰۱۶ (سال ۱۳۹۴) تا سه ماهه اول ۲۰۲۳ (ابتدای سال ۱۴۰۲) همواره بالاتر از ۹۴ درصد بوده است. در مواردی که نمونه‌گیری مطلوب از موارد فلج شل حاد انجام نشود باید حداقل از سه مورد اطرافیان بیمار که در تماس با بیمار بوده‌اند نمونه مدفوع جهت بررسی ویروس شناسی گرفته شود.
فلج اطفال (پولیو polio)چیست ؟
فلج اطفال یا پولیومیلیت حاد قدامی یک بیماری ویروسی سلول‌های عصبی در قسمت قدامی ماده خاکستری نخاع است که باعث آسیب این بخش که مرکز تجمع نورون ها ست می شود که می توان گفت نوعی نقص ایمنی است و در بسیاری از موارد به فلج موقت یا دائمی عضلات مربوطه منجر می‌شود. این ویروس قبل از جنگ جهانی دوم بسیار شایع بوده است اما به دنبال واکسیناسیون جهانی تقریباً ریشه کن شده و ۳ نوع از آن شناخته شده است که می تواند از طریق مجرای گوارشی به بدن راه پیدا کندو در روده تکثیر و از آنجا به سلول های نخاع ویا ساقه مغز حمله کند و سبب عفونت حاد شود یا به صورت نهان باقی بماند و بعدا بروز کند.
مراحل فلج اطفال
بسته به تهاجم ویروس ممکن است سلول های عصبی آلوده شده بمیرند یا دچار آسیب شده و زنده بمانند اگر سلول‌ها آسیب ببینند عضلات مربوطه فلج و بهبود علایم امکان‌پذیر است ولی اگربمیرند فلج دائمی رخ می‌دهدو در کودکان شایع تر هست . یکی از راه های پیشگیری از این بیماری به کمک واکسن خوراکی حاوی ویروس زنده ضعیف شده است. عفونت ناشی از آن به ۵ مرحله تقسیم می شود:
۱. مرحله نهفتگی که بعد از ورود ویروس و ایجاد عفونت تا بروز علائم بالینی ست که حدود ۲هفته طول می کشد و اندازه واحدهای حرکتی ناگهان تا ۷ برابر بیشتر می شود که از نظر متابولیک ناپایداراند که تا زمان بروز علائم ادامه دارد و به طور کل۹۵ %افراد آلوده بدون علامت باقی می مانند و تنها ۵٪دچار فلج وعلائم می شوند.
۲. مرحله شروع بیماری حدود ۲هفته به طول می‌انجامد و علائمی مشابه آنفولانزا مانند سردرد، درد اندام‌ها ،بی‌حالی عمومی، تب خفیف ،حساسیت در لمس عضلات دارد که دربسیاری از موارد بیماری از این مرحله پیشرفته نمی‌کند و بهبود می یابد.
۳. مرحله بروز بیشترین فلج حدود ۲ ماه به طول می انجامد ودر برخی از موارد فلج و درد عضلانی رخ می دهد اگر عضلات تنفسی فلج شوند فرد نیاز به دستگاه تهویه مصنوعی خواهد داشت.
۴. مرحله بهبودی: هنگامی است که بهبود قدرت عضلانی آغاز می‌شودو ممکن است تا ۲ سال به طول بیانجامد و بهبودی کامل یا جزئی رخ دهد.
۵. مرحله فلج باقی مانده :فلج که پس از ۲ سال باقی بماند دائمی خواهد بود که ممکن است یک عضله یا چهار اندام همراه با آتروفی عضلات یا اختلال رشد استخوانی و در نتیجه کوتاهی اندام در کودکان باشد.
درمان فلج اطفال (پولیو)
وظایف اصلی گروه ارتوپدی در مورد این بیماران عبارتند از پیشگیری از بروز بدشکلی اندام، کمک به بازگشت قدرت عضلات با انجام فعالیت تدریجی ،کاهش معلولیت باقی مانده با استفاده از وسایل کمکی مناسب ،کمک به راه رفتن صحیح وانجام جراحی بر مفاصل یا عضلات.
ممنوعیت مصرف این مکمل‌ها بعد از ۵۰ سالگی!
مصرف مکمل آهن بعد از ۵۰ سالگی، به بافت‌های بدن آسیب می‌زند.
بعضی از مواد مغذی که در جوانی به آنها نیاز دارید، با بالا رفتن سن کمتر مورد نیاز هستند. از طرفی، یکسری از مواد مغذی هم هستند که بهتر است آنها را از منابع غذایی دریافت کنیم، نه از مکمل‌ها.
مصرف مکمل آهن بعد از ۵۰ سالگی، به بافت‌های بدن آسیب می‌زند و منجر به بروز بیماری قلبی، دیابت و بدتر شدن هموکروماتوز می‌شود.
مصرف مکمل ویتامین E، با افزایش احتمال نارسایی قلبی، خطر خونریزی و سرطان پروستات همراه است.
مصرف مکمل کلسیم در برخی افراد می‌تواند ایجاد سنگ کلیه کند و در برخی افراد با مشکلات قلبی عروقی همراه است.
مصرف مکمل سلنیوم با عوارضی همچون اختلالات ذهنی، آسیب عصبی، نارسایی قلبی و آسیب‌های کلیوی همراه است.
علائمی از دیابت که باید نسبت به آنها آگاه باشید
آشنایی با علائم غیرمعمول دیابت
علائم دیابت می‌توانند معمول باشند مثل افزایش تشنگی و افزایش ادرار، اما علائم غیرمعمول نیز در دیابت وجود دارند که ممکن است آنها را داشته باشید؛ اما با دیابت مرتبط ندانید، مانند تغییرات شنوایی و بیماری لثه.
بسته به نوع دیابتی که دارید، هفته‌ها تا سال‌ها ممکن است طول بکشد تا علائم بارز شوند. علائم دیابت نوع اول می‌تواند تنها در عرض دو سه هفته یا یکی دو ماه ظاهر شود درحالی‌که علائم دیابت نوع دوم ممکن است سال‌ها طول بکشد تا خودش را نشان بدهد. علائم دیابت می‌توانند معمول باشند مثل افزایش تشنگی و افزایش ادرار، اما علائم غیرمعمول نیز در دیابت وجود دارند که ممکن است آنها را داشته باشید؛ اما با دیابت مرتبط ندانید، مانند تغییرات شنوایی و بیماری لثه.
اگر دیابت زودتر تشخیص داده شود به این معنی است که می‌توانید کنترل این بیماری را سریع‌تر شروع کرده و احتمال عوارض بعدی را به حداقل برسانید. پس لازم است غیر از علائم معمول دیابت، با علائم غیرمعمول آن نیز آشنا باشید. اغلب پزشکان با علائم معمول و کلاسیک دیابت مانند خستگی، افزایش ادرار و تشنگی و گرسنگی زیاد به دیابت مشکوک می‌شوند؛ اما علائم دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند نشانه‌های هشداردهندهٔ دیابت باشند.
پریودنتیت (التهاب بافت‌های اطراف دندان)
پریودنتیت یک نوع بیماری جدی لثه است که در آن لثه‌ها از دندان‌ها فاصله می‌گیرند. این عارضه می‌تواند باعث شل‌شدن دندان و افتادن آن شود. پریودنتیت در افرادی که دیابت دارند دو تا سه برابر شایع‌تر است. این بیماری نه‌تنها در افرادی که دیابت دارند معمول‌تر است؛ بلکه در این افراد پیشرفت سریع‌تری نیز داشته و می‌تواند شدیدتر هم باشد.
به نظر می‌رسد ارتباط میان دیابت و پریودنتیت دوطرفه است: دیابت می‌تواند پریودنتیت را بدتر کند و پریودنتیت هم می‌تواند ریسک فاکتوری برای قند خون بالا باشد که یک عامل تعیین‌کننده در دیابت است. در واقع پریودنتیت با بالابودن سطح A1C که عدد متوسط قند خون طی سه ماه گذشته است ارتباط دارد.
التهاب مزمن، اصلی‌ترین ویژگی پیشرفت دیابت و بیماری پریودنتیت است. افرادی که دیابت و پریودنتیت دارند، شاخص‌های التهابی‌شان نیز بالاتر است. التهاب مربوط به دیابت می‌تواند توجیه کند که چرا استخوان‌هایی که حامی دندان‌ها هستند تخریب می‌شوند. تحلیل‌رفتگی استخوان در واقع جدی‌ترین مرحلهٔ پریودنتیت است که طی آن دندان‌ها شُل می‌شوند و می‌افتند.
تغییرات پوستی
برخی از عوارض پوستی می‌توانند اولین علامت دیابت باشند. به‌عنوان‌مثال، آکانتوز نیگریکانس که باعث بروز رگه‌های تیره روی پوست می‌شود و معمولاً در چین‌خوردگی‌های پوست اتفاق می‌افتد (مثلاً در پشت گردن و زیربغل و کشاله ران) می‌تواند از علامت‌های دیابت باشد. این رگه‌های تیره می‌توانند در دست‌ها و پاها و زانوها و آرنج‌ها نیز دیده شوند.
افزایش سطح انسولین می‌تواند باعث عارضهٔ آکانتوز نیگریکانس شود. انسولین هورمونی است که به انتقال گلوکز به سلول‌ها کمک می‌کند. گاهی سلول‌ها در برابر ورود انسولین مقاومت می‌کنند و در واکنش به این مقاومت، انسولین بیشتری ترشح می‌شود. افزایش انسولین یکی از علامت‌های مقاومت به انسولین است که زمینه را برای دیابت فراهم می‌کند.
دیگر انواع عوارض پوستی که می‌توانند با دیابت مرتبط باشند:
.اسکلروز دیجیتال: این بیماری به‌صورت پینه‌هایی ضخیم از پوست که باعث سفتی پوست می‌شوند ظاهر می‌شود. اسکلروز دیجیتال معمولاً در پشت دست‌ها ایجاد می‌شود؛ اما ممکن است در پیشانی، پاها و انگشت‌ها نیز دیده شود. تقریباً یک‌سوم افرادی که دیابت نوع اول دارند به این عارضه پوستی دچار هستند.
. زانتوماتوز فورانی: در این عارضهٔ پوستی، برآمدگی‌های سفت و زردرنگ و نخود مانندی ظاهر می‌شوند که هاله‌ای قرمزرنگ داشته و معمولاً خارش دارند. این ضایعات اغلب روی پاها، بازوها، باسن و پشت دست‌ها به وجود می‌آیند و در افرادی که دیابت نوع اول دارند شایع‌ترند.
. تاول‌های دیابتی: این تاول‌ها نادر بوده و شبیه تاول سوختگی‌اند اما معمولاً درد ندارند. این تاول‌ها می‌توانند روی انگشت‌های دست‌وپا و گاهی ساق دست ظاهر شوند. تاول‌های دیابتی در عرض یکی دو هفته برطرف می‌شوند و معمولاً ردی به جا نمی‌گذارند.
. نکروبیوزلیپویدیکا: این زخم‌ها معمولاً بزرگ و عمیق و دردناک و خارش دارند و ابتدا به‌صورت یک برآمدگی ریز و قرمز ظاهر شده و کم‌کم شبیه یک اسکار با لبه‌های بنفش می‌شوند. این عارضه پوستی که ناشی از تغییرات رگ‌هاست نادر می‌باشد و معمولاً خانم‌های بزرگسالی که دیابت دارند به آن دچار می‌شوند.
عفونت‌های مکرر
افرادی که دیابت دارند بیشتر مستعد عفونت‌ها هستند. این عفونت‌ها شامل عفونت‌های باکتریایی مانند عفونت‌های اطراف ناخن یا فولیکول‌های مو و گل‌مژه می‌شوند. باکتری‌های گوناگونی می‌توانند باعث این عفونت‌ها شوند؛ اما معمولاً استافیلوکوکوس عامل چنین عفونت‌هایی است.
عفونت‌های قارچی نیز در دیابت شایع‌اند. اغلب این عفونت‌ها ناشی از قارچ‌هایی به نام کاندیدا هستند. چنین عفونت‌هایی می‌توانند به‌صورت عفونت قارچی واژن، انگل، خارش ژوک یا کشاله ران و بیماری پای ورزشکار ظاهر شوند.
عفونت‌های مکرر ممکن است در اثر قند خون بالا به وجود بیایند که زمینه را برای رشد باکتری‌ها و ضعف سیستم ایمنی ایجاد می‌کند. یکی از قسمت‌هایی که بیشتر از همه مستعد عفونت قارچی است، مجاری ادراری است. زیرا دیابت، سیستم ایمنی را مختل می‌کند یا به این دلیل که دیابت بر عصب‌ها تا حدی اثر می‌گذارد که مثانه دیگر نمی‌تواند به طور کامل تخلیه شود.
تغییرات بینایی
برخی از تغییرات بینایی می‌توانند علامت این باشند که قند خونتان بالاست. قند زیاد به رگ‌های ریز موجود در چشم آسیب می‌زند و باعث تغییراتی در مایع چشم شده و بر شفافیت دید اثر می‌گذارد. بعضی از تغییرات اولیه بینایی شامل تاری دید یا مشکل در دیدن اشیای دور می‌شود. اگر علت درمان نشود، تغییرات بینایی به‌مرور بدتر شده و ممکن است خط‌ها یا لکه‌های شناور تیره‌ای ببینید.
تغییرات شنوایی
افرادی که دیابت دارند در معرض کاهش شنوایی نیز هستند. در واقع دیابت، ریسک نقص شنوایی را دوبرابر می‌کند. علتش هم آسیبی است که قند خون بالا به عصب‌های گوش وارد می‌کند. بالابودن طولانی‌مدت قند خون می‌تواند به رگ‌ها و عصب‌های گوش داخلی آسیب بزند و بر نحوهٔ ارسال سیگنال‌ها از گوش داخلی به مغز اثر بگذارد.
شب‌ادراری در کودکان
بچه‌هایی که دیگر پوشکی نیستند و می‌توانند شب را بدون خیس کردن رختخواب به صبح برسانند ممکن است به دلیل دیابت چند بار در هفته رختخواب خود را خیس کنند. این وضعیت می‌تواند علامت دیابت نوع اول باشد.
به گزارش وب گاه تبیان، شب‌ادراری در واقع یکی از علامت‌های دیابت نوع اول در کودکان است؛ اما اغلب والدین این موضوع را نمی‌دانند. شروع علائم دیابت نوع اول در کوچک‌ترها می‌تواند ناگهانی باشد و اگر زودتر تحت درمان قرار نگیرد تبدیل به یک وضعیت اورژانسی خواهد شد. افزایش ادرار معمولاً با افزایش احساس تشنگی و گرسنگی و کاهش وزن همراه است.
در این مورد تسلیم گریه کودک نشوید!
یکی از مشکلاتی که برخی والدین هنگام رفتن مهمان‌ها از منزل یا بازگشت از مهمانی با آن مواجه هستند، گریه کودک برای نرفتن مهمان‌ها از خانه یا اصرار به ماندن در خانه مهمان است. بسیاری از والدین این مشکل را تجربه کرده‌اند. در چنین شرایطی، برخی والدین تسلیم خواست فرزندشان می‌شوند و برخی دیگر، با تنبیه و دعوا کودکشان را مجاب می‌کنند تا دست از این رفتارش بردارد! اما سؤال اینجاست که چرا تنها برخی از کودکان هنگام جدایی از دیگران گریه می‌کنند؟ آیا این رفتار در کودکان طبیعی است؟ در چنین شرایطی بهترین شیوه برخورد والدین چیست؟
دکتر وحیده عظیمی، روانشناس کودک و نوجوان در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا زندگی به این سؤالات پاسخ می‌دهد.
گریه کودکان هنگام جدایی از دوستان و اقوام طبیعی است
به گفته دکتر عظیمی، گریه کردن بچه‌ها در سنین پایین به دنبال ترک مهمانی‌ها یا رفتن مهمان از منزل، مخصوصاً هنگام جدایی از همبازی‌ها یک امر طبیعی است و جای نگرانی وجود ندارد. باگذشت زمان و افزایش سن کودک معمولاً وضعیت تغییر می‌کند اما این موضوع را هم باید در نظر داشته باشیم که گریه کردن بعد از مهمانی‌ها در همه کودکان اتفاق نمی‌افتد.
اضطراب جدایی از اقوام نشانه احساس تنهایی در کودک است
عظیمی در رابطه با علت گریه کودکان در چنین شرایطی می‌گوید: «گریه کودک معانی مختلفی دارد. ابتدا باید ببینیم گریه کودک به چه علت و نشانه‌ی چیست. والدین باید توجه کنند که در محیط چه اتفاقی می‌افتد که کودک برای بازگشت از مهمانی یا رفتن مهمان از خانه گریه می‌کند.»
عظیمی، اوقات فراغت کم و تک‌فرزندی را یکی از علل گریه کردن کودک هنگام جدایی از اقوام می‌داند و می‌گوید: «متأسفانه با توجه به اینکه این روزها مشغله‌ی کاری والدین نسبت به گذشته بیشتر شده، معمولاً والدین زمان کمتری را با کودکشان مخصوصاً برای بازی سپری می‌کنند. همچنین تک‌فرزندی مسئله دیگری است که می‌تواند باعث ایجاد این دست مشکلات در کودکان شود. این دو مسئله مهم باعث می‌شود تا کودک با قرار گرفتن در محیط شلوغ و پیدا کردن همبازی، دیگر تمایلی به بازگشت به محیط تنهای خود نداشته باشد.»
راهکارهای پیشگیری از این رفتار در کودکان
این روانشناس کودک و نوجوان در خصوص سن بروز این رفتار در کودکان می‌گوید: «بروز این رفتارها در کودکان سن مشخصی ندارد اما معمولاً این‌گونه رفتارها در سنین سه تا شش‌سالگی بیشتر مشاهده می‌شود.»
عظیمی این رفتار در کودکان را تا حد زیادی قابل‌پیشگیری می‌داند و می‌گوید: «والدین با روش‌های متفاوت و مناسب سن کودک از قبیل بازی کردن، قصه‌گویی و … می‌توانند از بروز این رفتارها در کودکشان پیشگیری کنند.»
او ادامه می‌دهد: «والدین باید قبل از رفتن به مهمانی یا مهمان آمدن، با کودک درباره جایگاه و معنای خانواده و در کنار پدر و مادر بودن و همچنین جایگاه افراد دیگر صحبت کنند. همچنین این قانون باید برای کودک تعریف شود که زمان مهمانی چند ساعت بیشتر نیست و مجدداً هرکسی باید در کنار خانواده خودش قرار بگیرد.»
این روانشناس کودک به‌منظور پیشگیری از بروز این رفتار در کودکان می‌گوید: «والدین باید زمان بیشتری را با فرزندشان سپری کنند، با او بازی کنند، به مکانهای تفریحی بروند و با انجام این کارها تلاش کنند رابطه‌ی عاطفی و صمیمت خود با فرزندشان را بیشتر نمایند.»
او تأکید می‌کند: «والدین در برابر رفتارهای مناسب کودک نیز می‌توانند از تقویت‌کننده‌های مثبت مانند تشویق کلامی، بازی کردن بیشتر و همچنین پاداش استفاده کنند.»
تسلیم شدن نامناسب‌ترین شیوه برخورد والدین با این رفتار است
برخی والدین برای آرام کردن کودکشان سریع تسلیم او شده و به همین منظور یا مهمان را به اصرار در منزلشان نگه می‌دارند یا اگر مهمانی باشند، برای آرام شدن کودکشان آنجا می‌مانند. گاهی حتی والدین سعی می‌کنند با دروغ گفتن یا وعده دادن،کودکشان را آرام کنند؛ مثلاً به کودکشان می‌گویند” بریم خونه فردا دوباره میایم خونه خاله! یا خاله داره میره برات چیز بخره زود برمیگرده و…”؛ دکتر عظیمی این روش‌ها را جزء نامناسب‌ترین شیوه‌های رفتار والدین در برخورد با این موضوع می‌داند و می‌گوید: «تسلیم شدن والدین در برابر گریه کودک به معنای تأیید آن رفتار است. وقتی کودک ببیند که با گریه می‌تواند رضایت والدینش را به دست آورد، ازاین‌پس به رفتارش ادامه می‌دهد و یاد می‌گیرد که با لجاجت و سروصدا و گریه به خواسته‌اش دست یابد.»
او ادامه می‌دهد:« دروغ گفتن والدین نیز موجب چشم‌انتظاری کودک و درنتیجه بی‌اعتمادی او به پدر و مادر و دنیای اطراف می‌شود.دروغ‌گویی حتی از نوع مصلحت گونه علاوه بر اینکه سودی ندارد، کودک را در آینده به فرد دروغ‌گو تبدیل می‌کند.»
این روانشناس کودک تأکید می‌کند: «والدین هرگز تصور نکنند که این رفتار فقط خاص فرزند آن‌هاست زیرا با این تصور، حس ناراحتی بیشتری را تجربه می‌کنند. والدین باید در نظر داشته باشند که این رفتار در خیلی از کودکان اتفاق می‌افتد زیرا کودکان کم سن، زمان جدایی دل‌تنگ‌تر می‌شوند. بنابراین، والدین باید توجه داشته باشند که کودکان به‌تدریج با افزایش سن می‌توانند احساسات و رفتارهای خودشان را مدیریت کنند و این رفتارها در کودکان مقطعی خواهد بود.»
به گریه کودک هنگام جدایی از دیگران توجه نکنید
عظیمی در برخورد با گریه کودک هنگام جدایی از دیگران، به والدین توصیه می‌کند: «صبوری کنید و با یک لحن آرام این موضوع را به کودک بفهمانید که گریه کردن راه‌حل مناسبی برای رسیدن به خواسته‌اش نیست. اگر کودک شدت گریه‌اش را بیشتر کرد، به رفتارهای فرزندتان توجه نکنید. نه والدین و نه مهمان در این حالت با کودک صحبت و نصیحت نکنند چون باعث می‌شود شدت گریه کودک بیشتر شده و لجبازی بیشتری از خودش نشان دهد. بنابراین تا زمانی که به کودک آسیبی نمی‌رسد، والدین نباید در برابر گریه‌های فرزندشان واکنش خاصی نشان دهند.»
او ادامه می‌دهد: «والدین باید قبل از رفتن به مهمانی، قانون نماندن در خانه اقوام را به کودک توضیح دهند و به او بگویند که به‌جز موارد خاص، ماندن او در خانه اقوام امکان‌پذیر نیست.»
این روانشناس کودک و نوجوان می‌گوید: «نکته مهمی که والدین در این مسیر تربیتی باید به خاطر بسپارند این است که پدر و مادر باید هر دو باهم همسو باشند و هر دو باهم اتفاق‌نظر داشته باشند تا بتوانند در این زمینه و سایر زمینه‌های تربیتی کودک را در مسیر درستی هدایت نمایند.»
عظیمی در پایان تصریح می‌کند: «تجربه این سال‌های کاری، به بنده نشان داده است که والدین با فرصت دادن به کودک، همدلی، درک متقابل و رفتار مناسب قطعاً می‌توانند زودتر به نتیجه دلخواه برسند.»
ایران و کمترین میزان فرزندآوری در یک دهه گذشته
ناباروری مساله‌ای برای میلیون‌ها زوج ایرانی
برای جلوگیری از افتادن در ورطه بحران جمعیتی بهتر است از کسانی که خود داوطلبِ فرزندآوری هستند حمایت به عمل آید. به همین خاطر، تمرکز بر رفع مشکلات زوج‌های نابارور در سیاست‌های جمعیتی اهمیتی اساسی دارد.
در دهه‌های اخیر میزان باروری در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و برخی کشورهای رو به توسعه از جمله ایران، به زیر سطح جایگزین (کمتر از دو فرزند به ازای هر زن) کاهش یافته است. تداوم میزان زیرِ سطح جایگزین باروری، سالخوردگی جمعیت و کاهش نیروی کار را تسریع می‌کند و در نتیجه پیامدهای نامطلوبی برای توسعه اقتصادی و مدنی کشور به دنبال خواهد داشت.
در سرازیری جمعیت؛ داریم پیر می‌شویم
در سال ۱۴۰۱، روند فرزندآوری به کمترین میزان و پایین‌ترین نقطه در ۱۱ سال اخیر رسید
سال‌ها است نرخ رشد جمعیت در کشور ما سیر نزولی به خود گرفته است. پارسال اما شیب سراشیبی فرزندآوری تندتر شد. در سال ۱۴۰۱، روند فرزندآوری به پایین‌ترین نقطه در ۱۱ سال اخیر رسید. براساس آمارهای سازمان ثبت احوال کشور، در ۱۰ ماهه نخست سال گذشته، ۸۹۳ هزار و ۷۸۶ نفر در کشور به دنیا آمده‌اند که نسبت به تولد ۹۳۷ هزار و ۷۴۹ نفر در ۱۰ ماهه سال گذشته کاهش ۴۴ هزار نفری (حدود ۴/۷ درصد کاهش) را نشان داد.
با توجه به اینکه آمارهای تفکیکی ۱۰ماهه سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ در دسترس نیست، مقایسه آمار متولدان ۹ماهه سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱ نشان می‌دهد تعداد تولدهای پارسال کمترین میزان فرزندآوری از سال ۱۳۹۰ تاکنون بوده است.
اکنون با شتابی قابل‌توجه به سمت پیری جمعیت به پیش می‌رویم. گزارش اخیر محققان ایرانی و بریتانیایی در هفته‌نامه پزشکی «لنست» در این ارتباط قابل‌تامل است. بر اساس این گزارش، ایران در روند پیری جمعیت با شتابی روزافزون روبرو است، به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۲، نسبت افراد بالای ۶۰ سال در ایران از ۱۰ درصد کل جمعیت فراتر رفته است. در عین حال نرخ رشد جمعیت در ایران ۰.۷ است که کمترین نرخ در ۲۵ سال گذشته است.
به نوشته لنست، در راس چالش‌های مربوط به سالمندی جمعیت در ایران، سالمندان مجرد یا تنهایی هستند که در خانواده‌هایی با ابعاد کوچک زندگی می‌کنند. در حال حاضر، حدود ۳۰ درصد از سالمندانی که به تنهایی زندگی می‌کنند، در سنین ۸۰ سال و بالاتر هستند.
آگاهی نسبت به مخاطرات سالمندی جمعیت کشور، چند سالی می‌شود که سیاستگذاران را به تکاپو انداخته است. سیاست‌های تشویقی متعددی در نظر گرفته شده است. بر اساس اعلام وزارت صمت، در سال گذشته ۵۰ درصد از تخصیص خودروی کشور از طریق قرعه‌کشی به طرح جوانی جمعیت اختصاص یافت. همچنین تسهیلات قرض‌الحسنه نیز برای فرزندآوری در نظر گرفته شد. با این حال، این تدابیر تغییرات موثری در زمینه فرزندآوری ایجاد نکرد.
از نگاه ناظران تنها سیاست‌های تشویقی در این حوزه کارساز نیست و باید سیاست‌های حمایتی در اولویت دستگاه اجرایی قرار گیرد؛ سیاست‌هایی چون حمایت مالی و بیمه‌ای از زوج‌های نابارور که می‌تواند در قیاس با اقداماتی چون محدود کردن امکانات پیشگیری از بارداری، راهکاری معقول‌تر برای افزایش جمعیت باشد.
در همین حال و به نوشته روزنامه‌ای چون «رسالت»، با کاهش چشمگیر سهم قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده در لایحه بودجه و تنها اجرای ۳۰ تا ۳۵ درصدی آن، چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای در این زمینه وجود ندارد.
گزارش‌های رسمی می‌گوید ۱۵ درصد از زوجین ایرانی، ناباروری مطلق دارند. برخی اما این میزان را بالای ۲۰درصد برآورد می‌کنند
فاصله ناباروری در ایران و جهان
سازمان جهانی بهداشت، «ناتوانی در بارداری در طول یک سال بدون پیشگیری» را در زمره «ناباروری» طبقه‌بندی می‌کند. میانگیـن نرخ نابـاروری در جهــان ۱۵ درصد اســت. برخی گزارش‌ها نرخ باروری در ایران را تا ۲۲ درصد برآورد می‌کنند.
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در آبان ۱۴۰۰ به نقل از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نرخ ناباروری اولیه ۱۲ درصد و نرخ ناباروری ثانویه در کشور ۱۶ درصد برآورد شده است.
طبق این گزارش در مجموع حدود سه‌میلیون زوج در کشور درگیر ناباروری هستند و سالانه ۷۰ تا ۹۰ هزار زوج به این آمار اضافه می‌شوند. نابارور ثانویه یعنی زوج‌هایی که بارور بوده‌اند اما به دلایلی همچون سبک زندگی، تاخیر در فرزندآوری، تغذیه و …. قدرت باروری خود را از دست داده‌اند.
این آمار با اظهارات مدیرکل سابق سلامت، جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تقریبا همخوانی دارد. «حامد برکاتی» در تیر ۱۴۰۰ در گفت‌وگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی با تاکید بر اینکه حدود ۲ میلیون زوج نابارور در ایران داریم آمار ناباروری اولیه را ۱۲.۴ درصد و ناباروری ثانویه را ۱۶ درصد اعلام کرده بود. وی پیشتر (خرداد ۹۹) اظهار داشته بود رشد جمعیت به زیر یک رسیده است، پنجره جمعیتی رو به بسته شدن است و اگر نرخ جایگزینی جمعیت از ۱.۷ کنونی به ۱.۵ برسد به تله جمعیتی می‌افتیم و دیگر امکان جبران از بین می‌رود.
مرکز ناباروری «ابن‌سینا» اما، تعداد زوجین نابارور ایرانی را بین ۱۵ تا ۲۰ درصد یعنی بالاتر از میانگین جهانی ارزیابی می‌کند. به گفته «حمیدرضا صادقی» رئیس مرکز و پژوهشگاه درمان ناباروری ابن سینا در برخی استان‌های پرجمعیت کشور آمار ناباروری بیشتر و حدود ۲۰ درصد است، در کشور حدود ۴ میلیون زوج نابارور داریم که نیازمند دریافت خدمات درمان مشکل ناباروری هستند.
با این حال برخی کارشناسان بر این باورند که ناباروری ۲۰ درصدی در ایران، آماری مربوط به یک دهه پیش است و این شاخص امروز بالاتر از این میزان است. بر اساس نظر این کارشناسان، آخرین آمارگیری‌های بر پایه سرشماری و مطالعات تحقیقی جدی در این زمینه سال‌ها است به‌روز نشده‌اند.
سیاست‌های حمایتی برای رفع ناباروری
به گزارش روزنامه «فرهیختگان» در شهریور ۱۴۰۱، هزینه‌های ناباروری در کشور ما بدون برخورداری از بیمه تکمیلی بالا است؛ هزینه‌های درمان ناباروری از ۲۰ تا ۵۰ میلیون تومان برآورد می‌شود، به این معنا که یک دوره کامل درمان در مراکز خصوصی برای خانواده ایرانی دست کم به اندازه درآمدهای نزدیک به یک سال او هزینه می‌برد.
با وجود مصوبات و ابلاغ‌های دولت برای حمایت‌های بیمه‌ای از رفع ناباروری، حدود نیمی از مراکز درمان ناباروری غیردولتی است
این در حالی است که در مهرماه ۱۴۰۰ بود که دولت سیزدهم در راستای اجرای سیاست‌های افزایش جمعیت، با مصوبه‌ای هزینه‌های درمان ناباروری و نازایی را تحت پوشش بیمه پایه قرار داد. کمتر از یک سال بعد از ابلاغ این مصوبه به وزارت بهداشت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان برنامه و بودجه، هیات‌وزیران در اجرای تبصره (۳) ماده (۴۳) قانون جوانی جمعیت، ضوابط پوشش بیمه‌ای خدمات ناباروری را تصویب کرد. این ضوابط در پایان مرداد ۱۴۰۱ به امضای معاون اول رئیس‌جمهوری رسید.
پس از آن بود که سخنگوی دولت از همگانی شدن بیمه ناباروری خبر داد و اعلام کرد که «همه مراکز درمانی و بیمارستان‌های ارائه‌دهنده خدمات درمان ناباروری موظف به عقد قرارداد با سازمان‌های بیمه‌گر پایه هستند و تمدید پروانه این مراکز و بیمارستان‌ها منوط به عقد قرارداد با بیمه‌های پایه خواهد بود».
براساس این مصوبه هزینه‌های درمان زوج‌های نابارور در مراکز دولتی تا ۹۰ درصد و در مراکز خصوصی تا ۷۰ درصد براساس تعرفه بیمه سلامت پرداخت می‌شود. این در حالی است که به گفته برخی ناظران، این دسته از بیمه نامه‌های پایه، خدمات محدودتر و کمتری نسبت به بیمه تکمیلی را شامل می‌شوند.
نکته اینجا است که حدود نیمی از مراکز درمان ناباروری در کشور مراکز غیردولتی است. به گفته «احمد وثوق» معاون درمان و خدمات تخصصی پژوهشگاه رویان، اکنون ۱۱۰ مرکز درمان ناباروری در کشور وجود دارد که تنها ۵۵ مرکز متعلق به دولت است، ولی دو سوم درمان ناباروری در مراکز غیردولتی انجام می‌شود، یعنی ۶۵ درصد درمان ناباروری در مراکز غیر دولتی است که اگر قرار باشد حمایتی انجام شود، باید در سمت و سویی باشد که ترغیب برای مراکز غیر دولتی باشد که این زوجین را پذیرش کنند.
اکنون هزاران زوج نابارور با اتکا به قانون یادشده، نسبت به درمان مشکل خود امیدوارتر شده‌اند؛ اما مسیر اجرای کامل و کارآمد این قانون نیازمند رفع موانع بروکراسی از سوی وزارت بهداشت در قالب تدوین شیوه نامه فنی بهره‌مندی از این پوشش بیمه‌ای است.
این در حالی است که حمایت از زوج‌های نابارور، یکی از بهترین کانال‌ها به سمت تحقق سیاست‌های جمعیتی کشور محسوب می‌شود. «حمید چوبینه» دبیر انجمن علمی باروری و ناباروری ایران در مصاحبه‌ای گفته بهتر است کسانی صاحب فرزند شوند که خودشان داوطلب فرزندآوری هستند. بیش از سه‌میلیون زوج نابارور در کشور وجود دارد و چنانچه از این تعداد حدودا ۸۰-۷۰ درصد با خدمات بیمه ناباروری صاحب فرزند شوند، قریب به دومیلیون زوج می‌توانند تا یک یا دو فرزند داشته باشند و در نهایت دو تا چهار میلیون نفر به جمعیت کشور در پروسه‌ای یک تا دو ساله اضافه خواهد شد که عدد بسیار خوبی است.
رشد استاندارد جمعیت و رساندن باروری به سطح جایگزین از حساسیت زیادی در اسناد بالادستی از جمله سیاست‌های ابلاغی رهبر انقلاب برخوردار است و باید به آن توجه ویژه‌ای شود.
دولت سیزدهم در این مسیر اقدامات مهمی را به انجام رسانده است. افزایش سطح پوشش بیمه‌ای پایه از خدمات ناباروری یکی از این اقدامات است که همچنان که اشاره شد زوج‌های بسیاری را به فرزنددار شدن امیدوار کرده است.
با این حال اجرای این قانون در مراکز غیردولتی با چالش‌هایی مواجه و رفع آن در گروی نظارت دقیق و رفع چالش‌های بروکراتیک بیمه‌ای است.
آسیب‌هایی که قلیان به سلامت زنان می‌زند
درحالی‌که سیگار به طور سنتی یک عادت مردانه بوده است، در حال حاضر محبوبیت آن در بین زنان جوان در حال افزایش است که پیامدهای بالقوه فاجعه‌باری برای سلامت آینده آنها خواهد داشت. استفاده از قلیان به طور فزاینده‌ای در بزرگسالان جوان از جمله زنان در سنین باروری رایج شده است و طعم‌های مختلف آن موجب شده تا در بین جوانان و خانم‌ها محبوب‌تر باشد.
مردادماه گذشته بود که محمدرضا مسجدی دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در یک نشست خبری درباره آمار مصرف دخانیات گفت: “مصرف قلیان از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ در گروه سنی بالای ۱۸ سال در زنان حدود ۵۷ درصد و در مردان ۸.۱۷ درصد افزایش داشته است” و این نشان از افزایش خطر مخصوصاً در خانم‌ها دارد.
خیلی‌ها قلیان را کم‌ضررتر از سیگار می‌دانند و این طور تصور می‌کنند که چون قلیان نسبت به سیگار بو و طعم شیرینی دارد یا طعم میوه می‌دهد و یا به این دلیل که فقط گاهی از آن استفاده می‌کنند، بی‌ضرر است؛ اما باید بدانید که چیزی به نام دود سالم نداریم. قلیان سالم‌تر از سیگار نیست و خطراتی مشابه سیگار، و در برخی موارد شدیدتر، برای سلامتی دارد.
سموم موجود در قلیان
این باور اشتباه نیز وجود دارد که دود قلیان دارای نیکوتین و دیگر سموم تنباکو نیست. هر چند آب موجود در قلیان دود را خنک می‌کند، اما سموم موجود در دود را از بین نمی‌برد. در واقع دود سرد شدهٔ قلیان برای بافت ظریف و حساس ریه همچنان سمی است و مواد شیمیایی سرطان‌زا دارد و طی فرایند سردشدن، این سموم فیلتر نمی‌شوند. دود قلیان حاوی بسیاری از مواد شیمیایی مضری است که در سیگار وجود دارد مانند:
. استالدئید
. آکرولین
. آرسنیک
. کادمیوم
. کربن مونوکسید
. کرومیوم
. کبالت
. فرمالدهید
. سرب
. نیکل
. پولونیوم ۲۱۰ که یک ایزوتوپ رادیواکتیو است
. تار (قطران)
بعضی از محصولات تنباکوی قلیان ادعا می‌کنند حاوی تار نیستند، اما این ادعا درست نیست. تنباکو هیچ‌وقت دارای تار نیست تا زمانی که سوزانده شود، یا در مورد تنباکوی قلیان، گرم شود. این تفاوت باعث شده عده‌ای تصور کنند سمی بودن قلیان از جهت تار ممکن است کمتر از تار موجود در سیگار باشد، اما در واقع اینطور نیست.
همچنین ذغالی که برای گرم‌کردن تنباکو به کار می‌رود دارای کربن مونوکسید، فلزات و دیگر عوامل سرطان‌زا مانند پلی آروماتیک هیدروکربن است که میزان خطر را برای آنهایی که قلیان می‌کشند بیشتر هم می‌کند.
قلیان در مقایسه با سیگار
به‌طورکلی سیگار ساخت کارخانه بین ۷ تا ۲۲ میلی‌گرم نیکوتین دارد که تقریباً یک میلی‌گرم آن توسط خود فرد سیگاری جذب می‌شود. یک کاسه قلیان به طور متوسط به‌اندازه یک بسته ۲۰تایی سیگار نیکوتین دارد. نیکوتین یک داروی اعتیادآور است، بنابراین قلیان کشیدن می‌تواند درست به‌اندازه سیگارکشیدن اعتیادآور باشد.
کسی که قلیان می‌کشد در هر ۴۵ دقیقه، تقریباً ۹۰۰۰۰ میلی‌لیتر دود می‌بلعد و کسی که سیگار می‌کشد با هر نخ سیگار حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلی‌لیتر دود می‌بلعد.
کسی که قلیان می‌کشد نسبت به کسی که یک نخ سیگار می‌کشد، ۹ برابر کربن مونوکسید بیشتر و یک‌وهفت برابر نیکوتین بیشتر می‌بلعد. آنهایی که قلیان می‌کشند ممکن است سموم بیشتری به ریه‌ها بکشند که این سموم در سیگار هم وجود دارد، مانند تار و فلزات سنگین. زیرا استنشاق با لولهٔ آب نیازمند قوی‌تر و طولانی‌مدت‌تر به ریه کشیدن یا همان بالاکشیدن و عمیق‌تر نفس‌کشیدن است. علاوه بر این معمولاً قلیان به‌صورت گروهی یا در کافه‌های قلیان کشیده می‌شود و همین باعث ایجاد دود قابل‌توجهی می‌شود.
عوارض قلیان برای سلامتی
عوارض قلیان برای سلامتی بسیار شبیه عوارض سیگار برای سلامتی است:
اعتیاد
نیکوتین بی‌نهایت اعتیادآور است و اثرات متعددی بر سلامتی می‌گذارد. نیکوتین در عرض چند ثانیه به مغز می‌رسد و در آنجا تولید آدرنالین را استارت می‌زند. آدرنالین هورمونی است که در واکنش جنگ یا گریز بدن نقش دارد و باعث تغییرات فیزیولوژیکی می‌شود، مانند افزایش ضربان قلب، تنفس و فشارخون.
قلیان به این دلیل که نیکوتین بیشتری نسبت به سیگار وارد بدن می‌کند، این امکان وجود دارد که تنها بعد از یکی دو بار قلیان کشیدن به آن اعتیاد پیدا کنید. در واقع قلیان حتی می‌تواند از سیگار اعتیادآورتر هم باشد. قلیان کشیدن اغلب در میان جمع انجام می‌شود و به همین دلیل خیلی از افراد اعتیاد خود به قلیان را به ذات اجتماعی بودن این فعالیت ربط می‌دهند، نه به ویژگی‌های اعتیادآور نیکوتین.
سرطان
افرادی که قلیان می‌کشند در معرض انواع سرطان‌ها هستند، مانند سرطان مثانه، سرطان مری، سرطان ریه، سرطان دهان و سرطان معده.
انتشار بیماری‌ها
قلیان کشیدن معمولاً در بین جمع است و خیلی وقت‌ها افراد از شلنگ یا لوله‌های مشترک استفاده می‌کنند. سرماخوردگی، کرونا، آنفلوانزا، هپاتیت، سل، هلیکوباکترپیلوری (شایع‌ترین علت زخم معده) و دیگر عفونت‌ها مانند تبخال می‌توانند به‌راحتی از این طریق بین افراد منتشر شوند.
کاهش تراکم استخوانی و پوکی‌استخوان
سیگار می‌تواند با کاهش تراکم استخوان و کمک به ازدست‌دادن استخوان، بر سلامت استخوان شما تأثیر منفی بگذارد. استفاده از تنباکو با ایجاد شرایطی مانند پوکی‌استخوان یا تجربه شکستگی استخوان مرتبط است و در صورت تجربه شکستگی، می‌تواند تأثیر منفی بر بهبود استخوان داشته باشد.
در زنان، سیگارکشیدن می‌تواند باعث یائسگی زودرس شود و یائسگی نیز سرعت تحلیل‌رفتن استخوان را افزایش می‌دهد. یائسگی زودرس همراه با سیگارکشیدن، می‌تواند این اثرات را تسریع کند و منجر به پوکی‌استخوان شود. سیگار همچنین بر سلامت دندان‌ها تأثیر می‌گذارد و ممکن است باعث پوسیدگی و از بین‌رفتن دندان‌ها شود.
کاهش قدرت باروری
قلیان می‌تواند قدرت باروری را هم در زنان و هم در مردان کاهش دهد. مطالعه‌ای دریافته حرکت و شنای اسپرم‌ها در جهت درست و همچنین سایز و شکل آنها در مردانی که به طور مرتب قلیان مصرف می‌کردند در مقایسه با افرادی که اهل قلیان نبودند بسیار تحت‌تأثیر بوده است.
بیماری قلبی و سکته مغزی
کشیدن قلیان، فشارخون و ضربان قلب را بالا می‌برد که افزایش‌دهندهٔ خطر حمله قلبی و سکته مغزی است. قلیان کشیدن می‌تواند موجب انسداد عروق و بیماری قلبی هم بشود.
بیماری‌های ریوی
حتی استفاده کوتاه‌مدت از قلیان هم به سلامت ریه‌ها آسیب می‌زند. کسی که قلیان می‌کشد حین فعالیت‌های بدنی خیلی زود دچار تنگی نفس می‌شود. به‌مرورزمان، قلیان ریسک ضعف در عملکرد ریه‌ها و بیماری‌های ریوی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه را افزایش می‌دهد.
خطرات قلیان در دوران بارداری
قلیان خطراتی مشابه سیگارکشیدن برای مادر و نوزاد دارد
متولد شدن نوزاد با وزن کم: سیگارکشیدن رشد کودک را کند می‌کند. نوزاد ممکن است خیلی کوچک به دنیا بیاید، حتی با یک بارداری کامل.
تولد نوزاد نارس: ممکن است کودک شما خیلی زود به دنیا بیاید (تولد نارس). نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند (قبل از ۳۷ هفته) ممکن است در حفظ دمای بدن و مشکلات تغذیه مشکل داشته باشند؛ زیرا رفلکس مکیدن/بلع آنها هنوز رشد نکرده است.
تأخیر در رشد: سیگارکشیدن می‌تواند به ریه‌ها و مغز درحال‌رشد کودک آسیب برساند و ممکن است کودک هنگام تولد برای نفس‌کشیدن مشکل داشته باشد.
خطرات خونریزی: سیگارکشیدن خطر خونریزی غیرطبیعی در دوران بارداری و زایمان را دوبرابر می‌کند. این می‌تواند هم مادر و هم نوزاد را در معرض خطر تهدیدکننده زندگی قرار دهد.
نقایص مادرزادی: سیگارکشیدن خطر نقص‌هایی مانند شکاف لب یا کام، نقایص قلبی، رشد غیرطبیعی اندام‌ها و نقص لوله عصبی (مانند اسپینا بیفیدا) را افزایش می‌دهد.
سندرم مرگ ناگهانی نوزاد: نوزادانی که در دوران بارداری و پس از تولد در معرض دود قرار می‌گیرند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) هستند.
در نهایت این که قلیان کشیدن حین بارداری با انواع خطرات از جمله اختلالات کروموزومی، بارداری خارج رحمی، بیماری و مرگ جنین، محدودیت رشد جنین و وزن کم جنین حین تولد همراه است. ضمناً قلیان کشیدن مادر باردار می‌تواند ریسک بیماری‌های تنفسی کودک را افزایش دهد.
تأثیر دخانیات بر باروری زنان
استعمال دخانیات در زنان علاوه بر کاهش کیفیت تخمک می‌تواند بر عملکرد دستگاه تناسلی زنان نیز تأثیر منفی بگذارد و باعث ناباروری زنان شود؛ در واقع استعمال دخانیات می‌تواند موجب تغییرات هورمونی و بی‌نظمی در قاعدگی شود و تخمک‌گذاری را دشوار کند.
دخانیات احتمال ابتلا به بیماری‌های رحمی را نیز افزایش می‌دهند و در نتیجه می‌توانند بر عملکرد رحم تأثیر منفی بگذارند. برخی تحقیقات نشان داده است سیگارکشیدن در زنان با سرطان دهانه رحم مرتبط است علاوه بر اینها برای افزایش شانس موفقیت IVF، متخصصان توصیه می‌کنند که سیگار را حداقل ۳ ماه قبل از درمان IVF ترک کنید.
یائسگی زودرس
مطالعه‌ای دریافته زنانی که قلیان می‌کشند بیشتر احتمال دارد دچار یائسگی زودرس شوند. در واقع وجود مواد شیمیایی مانند نیکوتین، سیانید و مونوکسید کربن در دخانیات باعث افزایش سرعت ازدست‌دادن تخمک می‌شود. این بدان معناست که یائسگی در این زنان ۱ تا ۴ سال زودتر از افرادی که دخانیات مصرف نمی‌کنند، اتفاق می‌افتد.
دود دست‌دوم قلیان
دود دست‌دوم قلیان هم مضر است. اگر در اتاقی باشید که در آن قلیان می‌کشند، پس شما هم تمام سموم سرطان‌زای قلیان را تنفس می‌کنید و درست مثل‌اینکه در معرض دود دست‌دوم سیگار باشید به سلامتی‌تان آسیب می‌رسد.
به گزارش وب گاه تبیان، دود دست‌دوم قلیان هم باعث بیماری قلبی، سرطان ریه و سکته مغزی در افرادی می‌شود که در معرض آن هستند، حتی اگر خودشان لب به قلیان هم نزنند.
کرونا با عوارض گوارشی سبب افزایش آنزیم کبدی می‌شود
یک فوق تخصص گوارش و کبد:
یک فوق تخصص گوارش و کبد با اشاره به اینکه در برخی از افراد با عوارض گوارشی نیز شاهد افزایش آنزیم کبدی بودیم که در صورت تداوم این مشکل فرد دچار نارسایی کبدی و مجبور به پیوند کبد می‌شود.
دکتر سیدحمید موسوی افزود: بیماری کرونا یا کووید ۱۹ برای نخستین بار در کشور چین شناسایی و سپس به سایر نقاط دنیا سرایت کرد و اغلب توجهات به سمت بیماری های تنفسی و ذهن پزشک و بیمار درگیر این موضوع بود.
وی با بیان اینکه کم کم بیماران با علائم گوارشی نیز به پزشکان مراجعه و پس از تست های آزمایشی مشخص می شد بیمار به کرونا مبتلا شده است، تصریح کرد: هر چه تعداد این بیماران که به جای عارضه تنفسی به عارضه گوارشی مبتلا شده اند و کرونایشان مثبت است، رو به افزایش بود، ذهن پزشکان به بیماری های عفونی و گوارشی سوق داده شد.
موسوی با اشاره به اینکه در فاصله بهمن ۹۸ تا مرداد ۹۹ نیز از ۵۰۷ بیمار مبتلا به کرونا که ۵۷ درصد آن آقایان و ۴۳ درصد آن را خانم‌ها تشکیل می دادند، تستی گرفتیم، خاطرنشان کرد: متوسط سنی افراد مورد آزمایش قرار گرفته ۴۹ سال بوده که همگی بالای ۱۸ سال بودند و به چهار گروه تقسیم شدند.
وی ادامه داد: گروه اول به بیماران با علائم گوارشی که ۱۸ درصد را تشکیل می دادند، گروه دوم بیماران با علائم تنفسی که ۳۶ درصد را تشکیل می دادند، گروه سوم با علائم تنفسی و گوارشی که ۲۹ درصد را تشکیل می دادند و گروه چهارم با هیچ کدام از علائم تنفسی و گوارشی که ۱۶ درصد نمونه ها را تشکیل می دادند.
فوق تخصص گوارش و کبد با بیان اینکه در آزمایش های صورت گرفته در گروه بیماران گوارشی نیز تهوع و استفراغ از مهمترین پیامدهای بیماری بود، عنوان کرد: با بهبودی بیماری بازهم این مشکل تا سه ماه نیز در برخی بیماران ادامه داشت.
وی با اشاره به اینکه ۱۸ درصد نمونه‌ها در گروه اول دچار اسهال و ۱۰ درصد دچار درد شکمی بودند و سایر بیماران با بی اشتهایی و در برخی با خونریزی گوارشی همراه بود، اضافه کرد: درصدی از بیماران با از بین رفتن حس چشایی یا عدم تشخیص مزه نیز به پزشک مراجعه می‌کردند که نشان می‌داد تا چه حد کووید ۱۹ در بدن افراد نفوذ می‌کند.
موسوی با بیان اینکه نتایج آزمایش‌ها نشان داد مرگ و میر در بیماران کرونایی با عوارض گوارشی کمتر از بیماران کرونایی با عوارض تنفسی است، اظهار کرد: همچنین بیماران کرونایی با عوارض گوارشی از سن بالاتری نسبت به بیماران کرونایی با عوارض تنفسی برخوردارند.
وی با اشاره به اینکه در ۲۰ درصد افراد با عوارض گوارشی نیز شاهد افزایش آنزیم کبدی بودیم که در صورت تداوم این مشکل فرد دچار نارسایی کبدی و مجبور به پیوند کبد می‌شود، تصریح کرد: گرچه با روند درمان مطلوب نیز افراد مبتلا به کرونا نیز شاید کمتر به مرحله پیوند کبد برسند.
فوق تخصص گوارش و کبد در پایان با بیان اینکه این مطالعات صورت گرفته نیز با توجه به مفاهیم و نتایج علمی مناسب نیز در سال ۲۰۲۱ در Biomedical Journal به چاپ رسید، عنوان کرد: این مطالعه به شدت مورد توجه قرار گرفت و مورد رجوع بسیاری از پزشکان و محققین در سراسر جهان شد.
تقویت روحیه با چند راه ساده اما موثر
حس می‌کنید دیگر آن روحیه کاری سابق را ندارید و کارتان برایتان یکنواخت شده است در این مواقع باید روحیه خودتان را با راهکارهای عملی تقویت کنید.
تقویت روحیه برای موفقیت در زنگی و کار مربوط به دنبال کردن چند راه و اصل بسیار ساده اما موثر و موفقیت آمیز می‌باشد که با دانستن آنها زندگی اجتماعی و کاری شادی خواهید داشت.
شاد باشید و سعی کنید که در کارتان مفید باشید
یک شخصی که برای اولین بار در شرکتی شروع به کار کرده است همیشه لبخند روی صورتش بود و تمایل به کمک کردن داشت، او ساعت‌ها اضافه کاری می‌کرد تا اهداف خود را برآورده کند و از معاشرت با همکاران خود لذت می‌برد. اما با این حال اخیراً در تلاش است تا مثبت باقی بماند و همیشه احساس خستگی می‌کند و باید خودش را مجبور کند که صبح از رختخواب بیرون بیاید و هر کار حتی بدون توجه به این که چقدر ساده است، برایش سخت شده؛ او همچنین احساس می‌کند که از همکارانش جدا افتاده و تنهاست.
در چنین موارد مشابهی چطور می‌توانید روحیه خود را تقویت کنید
شاید مثل این شخص، احساس می‌کنید که راه خود را گم کرده اید و اگر اینطور است، نگران نباشید که شما تنها نیستید. طبق نظر بسیاری از محققان کم تر از یک سوم کارمندان “درگیر، مشتاق و مرتکب به کارشان” هستند و اجتناب ناپذیر است که روحیه ما گاهی اوقات تحلیل برود چرا که به هر حال ما انسان هستیم و می‌توانیم به سادگی مشکلات را نادیده بگیریم و امیدواریم که از بین برود. اما این بعید است که کار کند و حتی ممکن است اوضاع را بدتر کند و از طرف دیگر، افزایش مجدد روحیه شما می‌تواند دارای چند مزیت باشد که امروز به آن خواهیم پرداخت.
به ریشه مساله برسید
اگر می‌خواهید مثبت بمانید، زمان آن رسیده است که از خودتان بپرسید چرا. شاید دیگر در سر کارتان احساس چالش برانگیزی ندارید و یا عدم وجود فرصت‌های ارتقا درجه را می بینید و شاید اعتماد به نفس شما توسط یک ارزیابی ضعیف زده شده است و یا احساس می‌کنید که فقدان بازخورد سازنده در شرکت شما را به خطر انداخته است و یا ممکن است از حرکت یکی از همکاران مورد علاقه خود که اکنون در حال حرکت است گیج شوید یا شاید درگیر انجام یک پروژه دشوار هستید. به هر حال مشخص کردن علت دقیق روحیه پایین شما ممکن است دشوار باشد اما اگر این مورد صدق می‌کند، تکنیک چرا یا آنالیز علت و معلول را امتحان کنید که هر دوی آنها می‌توانند به شما کمک کنند تا مشکلات پیچیده را درک کرده و حلشان کنید.
پیدا کردن معنا و هدف
از خودتان بپرسید شغلتان برای شما چه معنایی دارد؟ کاری که با ارزش های شما هماهنگ است چیست؟ آیا در پایان روز کاریتان احساس رضایت می‌کنید؟ اگر در تلاش برای پیدا کردن معنا و یا لذت در کار خود هستید یا اگر احساس می‌کنید که شغل شما هدفی ندارد، کمی زمان صرف ارزیابی نقش خود با استفاده از معنی لذت و نقاط قوت (MPS) کنید.
این کار به شما کمک می‌کند کاری را که پیدا می‌کنید ارزشمند بدانید و این باعث خوشحالی شما خواهد شد و شکل دادن نقش شما در پروژه‌های موردنظر و درگیر کردن شما به این معنی است که آنها کمتر به یک کار روزمره و بیش از یک شور و اشتیاق تبدیل می‌شوند و شاید احساس کنید که ارزش‌های شما دیگر با نقشتان همخوانی ندارند و اگر این طور باشد.
وحشت نکنید که این اتفاق به طور خودکار به این معنی است که شما در شغل اشتباهی قرار دارید، فقط به این دلیل که ممکن است در مورد آن به روش اشتباهی فکر کرده باشید پس بهتر است که با کمک یک هم کار، هدف را در کارتان پیدا کنید و یک قدم به عقب بردارید تا به این که کارتان و سازمان تان چگونه بر جامعه تاثیر می‌گذارد، نگاهی کنید.
مثلا شاید شرکت شما در کار خیریه شرکت کرده باشد و یا خدمات مفیدی را به جامعه محلی ارائه کند. پیدا کردن چیزهای خوب در کارتان می‌تواند به شما یک حس جدید را بدهد و همچنین می‌تواند به شما کمک کند تا ارزش کارتان را دوباره کشف کنید و هم چنین به جای تمرکز بر روی چیزی که گاهی اوقات می‌تواند این احساس را بدهد که یک لیست از وظایف تمام نشدنی دارید، یک یادداشت از وظایفی که هر روز دارید را پیش خود نگهدارید که این کار یک تصویر واضح تر از ارزشی که شما به سازمان خود دارید را می‌دهد و می‌توانید هر روز کاری احساس رضایت کنید که بدانید یک کمک ارزشمند کرده‌اید.
در عادت گیر نکنید
زمانی که در عادت گیر افتاده باشید، از خودتان بپرسید دنبال چه مسیری را می‌خواهید بروید و امید دارید که در یک، سه یا حتی پنج سال آینده کجا قرار داشته باشید و اهداف کوتاه مدت و بلند مدت خود را تنظیم کنید تا به شما در رسیدن به آنها کمک کنند. برای مثال، اگر هدف بلند مدت شما این است که مدیر بخشتان شوید، ممکن است لازم باشد که یک بودجه را داشته باشید و یا عضو هیات مدیره شوید.
یک برنامه عملی را کنار هم بگذارید تا مهارت‌هایی که برای رسیدن به شغل خود نیاز دارید را کسب کنید که این به شما یک حس هدف می‌دهد و همچنین به شما کمک می‌کند مسائل را در دورنما قرار دهید و خود را در مسیر موفقیت شغلی نگه دارید!
درخواست بازخورد
این احساس که نمی‌دانید و مطمئن نیستید که چقدر کارتان را خوب انجام می‌دهید، می‌تواند با بازخورد بهتر شود و به راحتی می‌توانید به جای اینکه سکوت کنید و همین طور پیش بروید، اقدام کنید و از همکاران و مشتری‌ها برای بازخورد منظم سوال کنید. انجام این کار ممکن است ابتدا ترسناک به نظر برسد، اما اگر می‌خواهید مهارت‌ها و رشد حرفه‌ای خود را بهبود ببخشید این کار فوق العاده خواهد بود .
دفعه بعد که یک پروژه را به پایان می‌رسانید، از مدیر خود بپرسید که این کارتان چطور بوده و چگونه می‌توانید زمان خود را بهبود بخشید و او با طرح شما تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و شما از دریافت قدردانی که شایسته آن هستید اعتماد به نفس خواهید گرفت.
در عین حال، خوب است که آماده پذیرش انتقادات سازنده نیز باشید و اگر بازخورد منفی داشته باشید، می‌توانید از آن یاد بگیرید و شما همچنین می‌توانید این کار را با بررسی جنبه های مثبت و منفی بازخورد با کمک ماتریس بازخورد انجام دهید و سپس با استفاده از نتایج برای دستیابی به تغییرات مثبت و طولانی مدت تلاش و اقدام کنید.
یک چیز جدید یاد بگیرید
آیا روتین روزانه شما قابل پیش بینی شده است؟ به جای تمرکز بر روی دستیابی به اهداف خود، احساس کسالت، به تعویق انداختن و رفتن به سمت موفقیت، حواس پرتی می‌کنید؟ این می‌تواند باعث شود که شما احساس جدایی از کارتان را داشته باشید و شما را از اهداف شغلی خود دور می‌کند.
از حیطه راحتی خود با گرفتن نقش جدید در سازمانتان بیرون بروید و شاید بتوانید از یکی از همکاران خود کمک بگیرید که کار دیگری انجام دهید و یا کمی وقت صرف یادگیری یک مهارت جدید کنید. به مدیرتان بگویید که شما به دنبال یک چالش جدید هستید و از بخش منابع انسانی‌تان در مورد آموزش و فرصت‌های توسعه سوال کنید که در کار به چالش کشیده شوید و خودتان را وادار به امتحان چیزهای جدید کنید و اگر این کار را نکنید، مهارت ها و دانش شما راکد می‌شوند و ممکن است هیچ وقت از کارتان رضایت نداشته باشید و پیشرفتی حاصل نشود.
شبکه خود را ایجاد کنید
احتمالاً در روز با یک سری از افراد خاص کار می‌کنید، اما شما واقعاً آنها را می‌شناسید؟ صرف وقت برای تقویت ارتباط شما در محل کار می‌تواند هم برای شما و هم برای سازمان تان مفید باشد که روابط کاری نه تنها مثبت می‌تواند به ایجاد شبکه ارتباطی مفید شما کمک کند، بلکه آنها می‌توانند روحیه شما را هم بالا ببرند و بهره وریتان را نیز افزایش دهند.
اگر بدانید که یک تیم دارید و می‌توانید به آن ها تکیه کنید به احتمال زیاد از زمان خود در محل کارتان لذت خواهید برد و همچنین می‌توانید بر روی توسعه مهارت‌های افراد خود کار کنید. پس بدین منظور در مورد یک تیم در تعطیلات آخر هفته تحقیق کنید، سوالات معنی دار بپرسید و مطمئن شوید که واقعاً به پاسخ‌های او گوش می‌دهید و پیشنهاد کنید که برای صرف قهوه با او ملاقات کنید تا بهتر یکدیگر را بشناسید.
در رویدادهای شبکه‌ای با افرادی که علایق مشترکی با آنها دارید شرکت کنید تا به تدریج شبکه‌ای را ترتیب دهید که همه با یکدیگر متناسب باشند و به سمت موفقیت بروند، شما هرگز نمی‌دانید که در نتیجه ارتباطات جدید چه درهایی به رویتان باز خواهند شد.
به دیگران کمک کنید و بگذارید آن ها هم به شما کمک کنند
وقتی مشکلاتتان لاینحل به نظر می‌رسند، نشان دهید که کمک دیگران می‌تواند اضطراب و دلواپسی شما را برطرف کند پس بنابراین مشکلاتتان را کاملا در منظر دیگران قرار دهید و بدانید که کمک بلاعوض در مسائل اجتماعی یا کمک به دوستان نیز می‌تواند به سود شما تمام شود. اگر در مقابل کمکی که دریافت کرده‌اید به همان میزان به دیگران کمک نمایید دامنه مناسبی از دوستان و اقوامی را بسط داده‌اید که شریک اوقات خوش شما و مددکاران زمان تنگی و سختی‌تان می‌باشند.
الهام بگیرید!
کسی را پیدا کنید که شما را تحسین می‌کند، حتی اگر به طور غیر رسمی به شما کمک کند. بیوگرافی‌ها و وبلاگ‌هایی را بخوانید که توسط افرادی نوشته شده‌اند که خیلی تحسین می‌شوند و این ممکن است شامل افراد در حوزه کاری شما، متخصصانی که در زمینه شما کار می‌کنند و یا حتی یک سیاست مدار خاص یا ستاره ورزشی باشد.
داشتن الگوهای نقش خوب می‌تواند باعث تمرکز شما شود و شما را به اقدام در حرفه خود ترغیب کند.
اگر هنوز به دنبال الهام هستید، به دنبال شغل حرفه‌ای یا مربی زندگی خود باشید و یا با استفاده از تاییدهای مثبت امتحان کنید و این می‌تواند به خصوص اگر از افکار منفی رنج می‌برید مفید باشد و می‌توانند به شما کمک کنند که تنظیمات مثبت را در زمینه‌هایی از زندگی خود که می خواهید تغییر دهید، ایجاد کنید.
روتین خود را رها کنید
این روتین‌ها به ما کمک می‌کند که با ارائه ساختار و آشنایی با روزهای خود در یک جا بمانیم و می‌تواند ما را به زمین بچسباند و در کل تغییر می‌تواند ترسناک باشد. اما وقتی در یک فعالیت جدید شرکت می کنید، مغز شما ارتباطات جدیدی ایجاد می‌کند و می‌تواند به شما کمک کند در مورد مشکلات به روش خلاقانه‌تری فکر کنید و تصمیم بگیرید.
حتی تغییرات کوچک، مانند گرفتن یک مسیر جایگزینی برای کار، خواندن یک روزنامه متفاوت یا تکمیل وظایف روزانه شما به ترتیبی متفاوت می‌تواند یکنواختی زندگی روزمره‌تان را درهم بشکند و به شما کمک کند تا کشفیات جدید را انجام دهید و چیزهای تازه‌ای به دست آورید .
خودتان را درمان کنید
وقتی احساس خوبی نداریم، کوچک‌ترین چیز می‌تواند ما را خوشحال کند. پاداش مهم نیست که چقدر کوچک باشد، می‌تواند تمام کارهای سخت شما را ارزشمند کند و بنابراین وقتی شما به یک هدف (حتی یک کمی) دست پیدا می‌کنید, با یک فنجان قهوه مورد علاقه خود و یا ناهار در رستوران مورد علاقه تان خود را درمان و شاد کنید و برای پروژه‌های بزرگ تر, یک روز سرگرم کننده و یا حتی یک تعطیلات می‌تواند به عنوان یک محرک قدرتمند برای ادامه مسیر درست عمل کند. هر چه بیشتر برای پیشرفت خود پاداش بدهید، انگیزه بیشتری برای رسیدن به اهداف بلند مدت خود خواهید داشت.
مسئولیت کارهایتان را به عهده بگیرید
افراد قدرتمند مسئولیت تمام رفتارها، تفکرات و احساساتشان را خود برعهده می‌گیرند زیرا از لحاظ روانی ، مسئولیت‌های خود را می‌شناسند. آنها می‌دانند که برخی شرایط و موقعیت‌ها از کنترل شان خارج می‌شود اما خودشان را مسئول رفتارهایشان در این شرایط می‌دانند و به علت مشکلات، آشفتگی‌های خود، دیگران را متهم نمی‌کنند بلکه پیامد کارهایشان را خود به عهده می‌گیرند.
آینده را پیش بینی نکنید
افراد قدرتمند به فکر حال هستند و معتقدند فکر کردن دائم و پیشگویی آینده‌ای که هنوز از راه نرسیده است آنها را از تمرکز بر فعالیت‌های کنونی شان باز می‌دارد پس هیچ گاه زمان خود را صرف فکر کردن به آینده، پیش بینی و پیشگویی آن نکنید.
به توهمات و تخیلات فکر نکنید
اغلب افراد به رویا و تخیل علاقه‌مند هستند اما افراد قدرتمند اعتقادی به رویا ندارند و رویاها را غیر واقعی می‌دانند پس هیچگاه با فکر کردن به موضوعات غیرواقعی و رویاها، واقعیت را زیر سوال نمی‌برند.
هرگز در گذشته نمانید
افراد قدرتمند، رویدادهای گذشته را رها می‌کنند و آنها به گذشته به همان اندازه‌ای که ارزش دارد فکر می‌کنند زیرا اعتقاد دارند که راهی برای بازگشت به گذشته وجود ندارد پس به جای گذشته ترجیح می‌دهند به آنچه درحال حاضر انجام می‌دهند فکر کنند. آنها از اشتباهات گذشته درس می‌گیرند تا آینده بهتری برای خود بسازند.
به گزارش وب گاه نمناک، هیچ کس نمی‌تواند همیشه احساس مثبتی داشته باشد اما روحیه پایین و منفی می‌تواند باعث شود ما احساس خستگی، افسردگی و بی میلی به زندگی داشته باشیم. به راحتی می‌توان دلیل حالت بد شما را نادیده گرفت و امیدوار بود که خودش خوب شود، اما انجام این کار تنها اجتناب از مساله واقعی است و پس بهتر است با مشخص کردن علت روحیه پایین و برخورد با آن، کنترل را در دست بگیرید.
سعی کنید معنای واقعی خود را با تنظیم اهداف بلند مدت، درخواست بازخورد و یادگیری مهارت‌های جدید بیابید. انگیزه و راهنمایی را از مدل نقش مثبت جستجو کنید، شبکه ارتباطات خود را بسازید و از امتحان کردن چیز جدیدی نترسید و از همه مهمتر، راحت باشید و وقت داشته باشید که استراحت کنید. با خواندن یک کتاب الهام بخش، دانلود یک پادکست انگیزشی یا خوردن قهوه با هم کار جدید برای خودتان یک هدف تقویت روحیه قرار دهید و به دنبال آن بروید.