خطرات خود درمانی برای اختلال خواب

خواب مناسب یکی از اصلی‌ترین ارکان سلامت است که نقش زیادی در کیفیت زندگی، آرامش و تمرکز روزانه افراد دارد. حتما دقت کرده‌اید که هرگاه خواب خوبی را در شب تجربه ‌کنیم، در ادامه روز پر نشاط ‌تری خواهیم داشت. البته جدا از نقش خواب خوب در کیفیت کارهای روزانه، نمی‌توانیم از عوارض اختلال خواب در درازمدت نیز غافل شویم.چقدر با این اختلالات ویرانگر زندگی روزمره آشنایی دارید؟

خواب علاوه بر رفع خستگی ناشی از فعالیت روزانه، برتمرکز و کیفیت کارهای روزانه هم تأثیرگذار است. یک خواب راحت شبانه، انرژی دوباره برای شروع یک روز جدید را تأمین می‌کند. نداشتن خواب کافی و خوب اثرات منفی روی سلامتی را به دنبال دارد. اختلال خواب این روزها بسیار شایع است. چنانچه افراد بسیاری از اختلال خواب به شکل‌های مختلف شکایت دارند. اختلال خواب از چه سنی شروع می‌شود و با سبک زندگی چه ارتباطی دارد؟ از این‌ دست سئوال‌ها برای بسیاری از افرادی که درگیر این مشکل هستند، پیش می‌آید. در همین ارتباط ایرنا زندگی گفت‌وگویی با دکتر خسرو صادق‌نیت، فلوشیپ طب خواب و متخصص طب کار و بیماری‌های شغلی، انجام داده که در ادامه می‌خوانید.

آقای دکتر لطفا در ابتدا بفرمایید اختلال خواب چیست و معمولا از چه سنی شروع می‌شود؟

اختلالات خواب طیفی از بیماری‌هایی هستند که روی کیفیت یا کمیت خواب تأثیر منفی می‌گذارند. شروع این اختلالات محدود به سن خاصی نیست و در واقع از نوزادی تا کهنسالی را شامل می‌شود.

اختلالات خواب تا چه میزان به تغذیه و سبک زندگی وابسته است؟

بعضی از انواع اختلالات خواب، به خصوص روی کیفیت خواب و بی‌خوابی خیلی موثر است. نحوه زندگی می‌تواند روی کیفیت خواب تأثیر مستقیم بگذارد. عدم رعایت اصول بهداشت خواب که به نوعی همان نحوه و سبک زندگی است روی کیفیت خواب و بروز بیماری‌ای به نام بی‌خوابی تأثیر می‌گذارد.

یکی از موارد اصول بهداشت خواب، رعایت نکاتی در مورد مواد غذایی است. بعضی از مواد غذایی هستند که بهتر است قبل از خواب استفاده شوند و از مصرف برخی مواد غذایی قبل از خواب باید پرهیز کرد. مواردی که سه الی چهارساعت قبل از خواب باید از آن پرهیز شود شامل قهوه، چای، کاکائو و ترکیبات سیگار و تنباکو است که در صورت مصرف قبل از خواب می‌تواند روی کیفیت خواب تاثیر منفی بگذارد.

اگر اختلال خواب درمان نشود چه اتفاقی در درازمدت برای شخص می‌افتد؟

مشکل پیش آمده برای افراد، بستگی به نوع اختلال خواب دارد. یکی از مهمترین عوارض اختلال خواب تأثیر روی کیفیت بیداری و هوشیاری طی روز است که این تأثیر به صورت مستقیم است. اما بسته به نوع اختلال خواب می‌تواند عوارض متفاوتی برای شخص به وجود بیاید. بیش از ۸۰ نوع اختلال خواب در طبقه بندی این اختلالات داریم که هر کدام از آن‌ها می‌توانند عوارض خاص خود را داشته باشند. مهمترین مشکلی که می‌شود گفت این است که همه این اختلالات روی کیفیت بیداری و بهره‌وری طی بیداری و تمرکز طی روز، موثر خواهند بود اما هرکدام از آن اختلالات، عوارض خاص خودشان را هم دارند.

برای اطرافیان افرادی که دچار اختلال خواب هستند چه مشکلاتی ممکن است پیش بیاید؟

این مورد هم بستگی به نوع اختلال دارد. به عنوان مثال در مورد شخصی که بی‌خوابی دارد می‌تواند روی خواب همسر یا هم اتاقی خود تأثیر بگذارد و عملا خواب آن شخص را هم مختل کند. همچنین کسی که خروپف دارد، به جز پیش آمدن مشکلات جدی برای خودش می‌تواند باعث بی‌خوابی همسر یا هم اتاقی او نیز شود یا کسی که اختلالات حرکتی خواب دارد حتی ممکن است باعث صدمه جدی به هم اتاقی خود شود.

آیا آپنه هم جزو اختلالات خواب است؟

آپنه یا وقفه تنفسی انسدادی جزو اختلالات خواب است که مهمترین علامت آن خروپف است. این اختلال در آقایان چاق و سن بالای 40 سال شیوع بیشتری دارد و عوارض آن هم خیلی زیاد است. این عوارض از احساسات خستگی و خواب آلودگی طی روز شروع می‌شود تا مشکلاتی نظیر فشار خون، افزایش وزن، کاهش توانایی جنسی، افزایش تحریک پذیری و کاهش تمرکز که برای بیمار پیش می‌آید. اگر این اختلال درمان نشود حتی در درازمدت نوع شدید آن می‌تواند باعث سکته قلبی و مغزی شود.

معمولا افراد چه داروهایی را برای اختلال خواب بدون نسخه پزشک مصرف می‌کنند؟

بیشتر اختلالات خواب دارو ندارند. مثلا آپنه تنفسی با دارو درمان نمی‌شود. بعضی از اختلالات هستند که نیاز به دارو دارند ولی برای هیچ اختلال خوابی بدون تجویز پزشک اصلا توصیه به استفاده از هیچ دارویی نمی‌شود و حتی اگر پزشک دارویی تجویز کرد بعد از پایان یافتن دوره مشخص شده توسط پزشک، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود بدون دستور پزشک، دارو تمدید شود و تمدید دارو هم باید حتما تحت نظر پزشک معالج باشد.

مصرف داروی بدون نسخه پزشک برای اختلال خواب، چه خطراتی را برای افراد به دنبال دارد؟

یکی از خطراتی که استفاده بدون نسخه از این داروها دارد، وابستگی است. من بیماری داشتم که به سمتی رفته است که روزی ۵۰ قرص زولپیدم یا ۱۰ قرص کلونازپام مصرف کرده است؛ با این حال مشکل اختلال خوابش برطرف نشده و فقط وابستگی به دارو پیدا کرده است. بعضی از این داروها می‌تواند بیمار را حتی به سمت اعتیاد نیز سوق بدهد. یعنی وابستگی آن‌ها جنبه اعتیاد پیدا کند و برای ترک آن حتما باید مسیر مشخصی مثل ترک اعتیاد طی شود.

افراد برای مشکل اختلال خواب بهتر است به چه متخصصی مراجعه کنند؟

ما حدود ۱۰ سال است که در دانشگاه‌های کشور فلوشیپ‌های رشته اختلال خواب تربیت می‌کنیم. اکنون ده‌ها فارغ التحصیل در شهرهای مختلف از جمله تهران حضور دارند. بیماران می‌توانند به کلینیک‌های خواب یا متخصصین دارای فلوشیپ‌ طب خواب برای رفع مشکلات خواب خود، مراجعه کنند.

چرا مبتلایان به سرطان باید ورزش کنند؟

در طی شیمی‌درمانی ممکن است ورزش آخرین چیزی باشد که به آن فکر کنید اما اکنون مطالعات جدید حاکی از آن است که ورزش‌کردن به دلیل مزایای بسیاری که دارد باید اولین گزینه‌ای باشد که به ذهن‌تان می‌رسد.
خبرآنلاین نوشت: دکتر آنمیک والنکمپ (Annemiek Walenkamp)، نویسنده ارشد این مطالعه و متخصص سرطان در مرکز پزشکی دانشگاه گرونینگن هلند، می‌گوید: «یافته‌هایی وجود دارند که اثبات می‌کنند بهینه‌ترین زمان ورزش برای بیماران سرطانی در طول شیمی‌درمانی است.

او گفت: اگر شروع یک برنامه ورزشی در طول شیمی‌درمانی برای فرد ممکن نیست، می‌توان آن را کمی به تعویق انداخت و مدتی پس از شیمی‌درمانی، ورزش را شروع کرد. بد نیست که پزشکان دلسوز، بیماران را در طول مراحل درمان سرطان به انجام تمرینات ورزشی ترغیب کنند.
محققان خاطرنشان کردند که در طول شیمی‌درمانی، جذب اکسیژن (که تضمین‌کننده‌ سلامت قلب است)، معمولاً تا ۲۵درصد کاهش می‌یابد. درمان سرطان همچنین می‌تواند بر کیفیت زندگی و سلامت قلبی و تنفسی تأثیر بگذارد. علاوه بر اینها شیمی‌درمانی می‌تواند منجر به خستگی شدید و افت عملکرد قلبی – عروقی شود.
طی این مطالعه، دکتر والنکمپ و همکارانش در یک نشست آموزشی، به برشماردن مزایای ورزش در میان بیماران پرداختند. این بیماران مبتلا به سرطان سینه، سرطان روده بزرگ، سرطان بیضه یا لنفوم غیر هاجکین بودند و همگی باید تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گرفتند. شرکت‌کنندگان در این مطالعه به طور تصادفی برای شرکت در یک برنامه ورزشی ۲۴ هفته‌ای در حین یا بعد از درمان انتخاب شدند. ورزش مد نظر در این برنامه شامل دوچرخه ثابت، وزنه‌برداری آزاد و بدمینتون بود.
در پایان مشخص شد کسانی که در طول شیمی‌درمانی ورزش می‌کردند، کمتر دچار احساس خستگی می‌شدند و طی مدت زمان طولانی‌تری می‌توانستند به ورزش ادامه دهند. علاوه بر این، عملکرد قلبی و تنفسی آنها بهتر بود و قدرت عضلانی بیشتری داشتند.
گروهی که پس از سه ماه شیمی‌درمانی شروع به ورزش کردند نیز تا حدودی بهبود یافتند. محققان دریافتند که هر دو گروه یک سال پس از اتمام برنامه ورزشی، به آمادگی قلبی تنفسی عادی خود بازگشتند.
دکتر اریک یانگ، مدیر برنامه قلب و عروق دانشگاه کالیفرنیا – لس‎‌آنجلس (UCLA)، گفت: «این مطالعه، افزوده مهمی به رشته انکولوژی ورزشی است.
او از اعضای این تیم مطالعاتی نبود اما با بررسی نتایج این تحقیق گفت: ورزش فواید زیادی در سلامت قلب و عروق بیماران داشته و با توجه به پیشرفت‌های صورت‌گرفته در درمان سرطان، ارزیابی استراتژی‌ها برای بهینه‌سازی سلامت قلب و کیفیت زندگی افراد مهم است.
او توضیح داد که اگر چه درمان‌های سرطان امروزه عوارض کمتری بر جای می‌گذارند اما اینگونه درمان‌ها همچنان پتانسیل آن را دارند که به قلب آسیب برسانند.
یانگ گفت: «بسیاری از عوارض جانبی رایج در شیمی‌درمانی، از جمله خستگی، کاهش تعداد سلول‌های خونی، حالت تهوع و افت انرژی، به طور مستقیم و غیر مستقیم بر توانایی فرد برای انجام کارهای عادی و روزمره تأثیر می‌گذارند اما ورزش به‌تدریج می‌تواند از این اثرات منفی بکاهد و در مقابل، بر سلامت قلبی عروقی و قوای جسمانی بیفزاید.»
او تأکید کرد: طبق شواهد، ورزش برای کمک به مقابله و کاهش اثرات منفیِ درمان‌های سرطانی بر قلب، امری مفید و ضروری است؛ چرا که درمان سرطان می‌تواند افراد را طی درازمدت در معرض خطرات قلبی – عروقی قرار دهد. مهم است که سلامت قلب را در اولویت قرار دهیم؛ روش‌های درمان سرطان در حال تغییرند و به بیماران توصیه می‌شود که در طول درمان، نگران سلامت کلی خود باشند نه اینکه صرفاً به بهبود سرطانشان فکر کنند. دورانی که به شما گفته می‌شد فقط روی درمان سرطان تمرکز کنید، گذشته است. در این میان، مطالعات بسیاری نشان داده‌اند که ورزش‌کردن، بی‌خطرترین راه برای ارتقای سلامت و عملکرد جسمی است.
یانگ امیدوار است که بیماران در طول شیمی‌درمانی، با داشتن یک رژیم غذایی مناسب و گنجاندن ورزش در برنامه روزانه خود، سبک زندگی سالمی را در پیش گیرند، با قدرت بر سرطان غلبه کنند و آن را شکست دهند.

راه‌ سلامت از واکسن می‌گذرد

هنوز آمار ابتلا و مرگ ناشی از ویروس کرونا در کشور وجود دارد. بنابراین اگر هنوز روی تزریق دوز سوم و چهارم واکسن کرونا تردید دارید، توصیه می‌شود از تردید عبور کرده و واکسن دریافت کنید.

روزنامه جام جم نوشت: «هوا، ناگهان دچار افت دما شد و باران و توفان بعضی از شهرها از جمله تهران را درنوردید. از طرفی شمار افراد مبتلا به آنفلوآنزا در کشور افزایش یافته و توصیه می‌شود برای جلوگیری از ابتلا از ماسک استفاده کنیم. خبرهای رسیده حاکی از آن است که سروکله سویه‌های جدید کرونا در بعضی از کشورها از جمله آمریکا پیدا شده و بسیاری را هم به‌سختی درگیر کرده است. بنابراین طبیعی است که نگرانی بابت ابتلا به آنفلوآنزا و کرونا افزایش یابد؛ به‌ویژه برای آنهایی که کودک، کهنسال یا فرد مبتلا به اختلال در عملکرد سیستم ایمنی در منزل دارند. برای پاسخ به همه این نگرانی‌ها، با دکتر زهرا عبدی، متخصص بیماری‌های عفونی صحبت کرده‌ایم. توصیه‌های ایشان، راهگشای خوبی برای حفظ سلامتی در پاییز و زمستان است.

طی دو سال‌ونیم گذشته، آمار ابتلا به آنفلوآنزا کاهش یافته بود. دلیل آن هم یک نکته مهم بود؛ رعایت بهداشت فردی به‌ دلیل شیوع ویروس کرونا. علاوه بر این تعطیلی مدارس باعث شده بود تا ناقلان کوچک بیماری آنفلوآنزا، دیگر ناقل این بیماری نباشند اما امسال با آمار بالا و زودهنگام ابتلا به آنفلوآنزا روبه‌رو شده‌ایم که دکتر زهرا عبدی، متخصص بیماری‌های عفونی در این باره توضیح می‌دهد: «در نیم‌کره شمالی که ما در آن زندگی می‌کنیم، آغاز شیوع ویروس آنفلوآنزا معمولا از اوخر آذر ماه و با سرد شدن هواست اما به‌دلیل سفرهای مختلف از جمله سفرهایی که به عراق داشتیم زمان آغاز شیوع این ویروس جلو آمده است و به همین دلیل با شیوع زودهنگام ویروس آنفلوآنزا روبه‌رو شده‌ایم. علاوه براین، برخلاف دوره شیوع کرونا، استفاده از ماسک به طرز چشمگیری کاهش یافته و همین امر از دیگر دلایل شیوع این بیماری است.»

او می‌افزاید: شستن دست‌ها، کاهش آمار دورهمی‌ها و استفاده از ماسک سه عاملی که توانسته بود علاوه بر کنترل انتقال ویروس کرونا، به کاهش انتشار ویروس آنفلوآنزا نیز کمک کند اما اکنون این رعایت‌ها بسیار کمرنگ شده است.

ناقلان کوچک فعالند

از یک نفر شروع می‌شود، سپس به چند نفر و بعد هم یک کلاس و حتی آموزگار می‌رسد. بعد هم هر کدام از بچه‌ها ناقل کوچک آنفلوآنزا برای اهل خانه می‌شوند. دکتر عبدی می‌گوید: در اورژانس اطفال، آمار بستری ناشی از ابتلا به آنفلوآنزا زیاد شده است. به همین دلیل هم آمار ابتلا در بین بزرگسالان بالا رفته است. بهترین راهکار پیشگیری، تزریق واکسن آنفلوآنزا در شهریور ماه است؛ البته که حالا هم دیر نیست.

دکتر عبدی درباره نحوه تزریق واکسن آنفلوآنزا می‌گوید: کودکان باید دو بار و به فاصله چهار هفته، واکسن را دریافت کنند و بزرگسالان به یک‌ بار تزریق نیاز دارند. واکسن آنفلوآنزا باید هر سال دریافت شود، به این دلیل که هر سال واریانت‌های جدیدی از ویروس آنفلوآنزا متولد می‌شود. واکسن‌ها معمولا سه ترکیبی بوده و دو نوع A و یک نوع B ویروس آنفلوآنزا را پوشش می‌دهند که البته چهار ترکیبی آن هم وجود دارد.

هیچ‌کسی مستثنا نیست

شاید به نظر برسد فقط بچه‌ها یا بعضی از گروه‌های حساس به واکسن آنفلوآنزا یا کرونا نیاز دارند اما اینطور نیست. دکتر زهرا عبدی درباره نیاز به واکسن‌ها و گروه‌هایی که باید آن را دریافت کنند به جام‌جم می‌گوید: «بهترین راهکار پیشگیری از ابتلا به آنفلوآنزا، همانند کرونا، تزریق واکسن است. همه افراد در هر سنی به تزریق واکسن نیاز دارند اما از آنجا که مقدار واکسن آنفلوآنزا معمولا در کشور ما کافی نیست، بنابراین گروه‌های پرخطر مانند کهنسالان، افراد مبتلا به مشکلات قلبی ــ ریوی، افرادی که تحت شیمی‌درمانی قرار دارند، افراد دارای پیوند عضو، افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی یا مبتلا به بیماری خاص یا زمینه‌ای در ردیف نخست دریافت واکسن قرار دارند.

دکتر عبدی درباره کودکان نیز اینطور توضیح می‌دهد: «نوزادان تا شش ماهگی به‌دلیل مصرف شیر مادر نسبت به ویروس آنفلوآنزا، ایمن هستند اما از  شش ماهگی تا سه سالگی در آسیب‌پذیرترین زمان ابتلا به بیماری‌های ویروسی قرار دارند. بنابراین کودکان به‌ویژه در این رده سنی‌ به تزریق واکسن نیاز دارند. کودکان مدرسه‌ای، مهد کودکی و نوجوانان نیز باید واکسن دریافت کنند؛ به‌ویژه که پس از دو سال مدارس بازگشایی شده و به همین دلیل خطر ابتلا و انتقال به خانواده نیز افزایش یافته است.»

او اضافه می‌کند: تزریق واکسن شاید از ابتلای کامل جلوگیری نکند اما باعث ابتلای خفیف و جلوگیری از بستری شدن و ایجاد عوارض نامناسب خواهد شد.

این دارو، پاسخگو نیست

حتما در خبرها شنیده‌اید که داروخانه‌ها با کمبود آنتی‌بیوتیک روبه‌رو شده‌اند. به چه دلیل؟ یکی از دلایل آن، تجویز برای درمان آنفلوآنزاست. آیا این دارو اثرگذار است؟ دکتر عبدی می‌گوید: «عامل ابتلا به آنفلوآنزا مانند کرونا، ویروس است. بنابراین مصرف آنتی‌بیوتیک در درمان آن هیچ اثری ندارد. داروی ویژه ویروس آنفلوآنزا وجود دارد اما آن هم باید در  ۴۸ ساعت نخست بیماری تجویز شود و پس از آن، تاثیر چندانی ندارد. دوره بیماری آنفلوآنزا، پنج روزه است که استراحت، مصرف مایعات گرم، غذاهای مغذی، آبکی و آبمیوه درمان اصلی آن است.

این متخصص عفونی اضافه می‌کند: «عارضه حاد آنفلوآنزا، سینه‌پهلو است که این عارضه معمولا در هفته دوم و در صورت درمان‌نشدن کامل بیماری اتفاق می‌افتد. در غیر این‌ صورت، آنفلوآنزا شبیه سرماخوردگی است و با استراحت و تغذیه مناسب درمان می‌شود.

باز هم واریانت جدید کرونا در راه است؟

از روز جمعه، ۱۴اکتبر۲۰۲۲/ ۲۲مهر۱۴۰۱ یعنی حدود ۱۲روز پیش، واریانت BA.5 ویروس کرونا، یکه‌تاز میدان در آمریکا است. سه زیرواریانت جدید از آن شامل؛ BQ.1 ، BQ.1.1 و BF7، در حال شیوع و چرخش در جامعه است. به گفته آژانس سلامت بریتانیا که اوایل اکتبر (اوایل مهرماه) منتشر شد، در بین واریانت‌های مختلف ویروس سارس‌ــ‌کووــ۲، سویه‌های جدیدی که به آن اشاره شد، مسری‌ترین انواع این ویروس تا به امروز هستند اما ما باید نگران باشیم؟ دکتر زهرا عبدی دراین‌باره توضیح می‌دهد: «نه، فعلا جای نگرانی نیست چون سویه جدیدی وارد کشور نشده است اما هنوز آمار ابتلا و مرگ ناشی از ویروس کرونا در کشور وجود دارد. بنابراین اگر هنوز روی تزریق دوز سوم و چهارم واکسن کرونا تردید دارید، توصیه می‌شود از تردید عبور کرده و واکسن دریافت کنید.

به همان شیوه بازگردیم

دکتر ابراهیم قادری، رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، در اظهار نظر جدیدی  مطرح کرده که ممکن است امسال حتی با دو طغیان آنفلوآنزا روبه‌رو باشیم. پس اگر این روزها کمتر از الکل استفاده می‌کنیم، کمتر ماسک می‌زنیم و بیشتر در فضاهای عمومی پرجمعیت حضور پیدا می‌کنیم، باید به فکر تغییر باشیم.

دکتر زهرا عبدی درباره راهکارهای پیشگیری از ابتلا به آنفلوآنزا و کرونا می‌گوید: «ماسک بزنیم، به‌ویژه در زمان حضور در فضاهای پرجمعیت و بسته. شستن دست با آب و صابون را فراموش نکنیم و بکوشیم با کاهش تجمع به‌ویژه حالا که آمار ابتلا به آنفلوآنزا بالا رفته است، خطر ابتلا را کاهش دهیم. با افزایش سرمای هوا، آمار ابتلا در صورت رعایت‌نکردن نکته‌های ایمنی بالا خواهد رفت.

روند افزایشی شیوع آنفولانزا در ایران / چرا بیماری امسال خطرناک تر است؟

موارد ابتلا به آنفولانزا در برخی استان‌ها از کرونا هم پیشی گرفته و طی ۲ هفته اخیر میزان مراجعه افراد با علائم شبه‌ آنفولانزا ازجمله تب، سردرد، سرفه، بی‌حالی و تهوع افزایش قابل‌توجهی یافته است. در همین راستا، متخصصان حوزه بهداشت و درمان از افزایش موارد ابتلا به ویروس آنفولانزا در همین ابتدای آغاز فصل سرما نگرانند.

به تأکید متخصصان سطح ایمنی جامعه جهانی با شیوع پاندمی کووید-۱۹ نسبت به آنفولانزا کاهش پیدا کرده و حالا با توجه به افزایش ناگهانی و سریع موارد ابتلا و همزمانی 2 اپیدمی (آنفولانزا و کرونا) این بیماری را باید امسال خطرناک‌تر از سال‌های گذشته درنظر گرفت.

اما مسئله نگران‌کننده علاوه بر افزایش موارد ابتلا، کمبودهای دارویی است که مشکلات متعددی را برای بیماران به‌وجود آورده. به تأکید داروخانه‌داران آنتی‌بیوتیک‌ها به‌شدت کمیاب شده‌اند و قیمت آزادشان هم تا 3برابر افزایش داشته است. بسیاری از بیماران برای علائم ساده سرماخوردگی، تمایلی به مراجعه به پزشک و تهیه نسخه ندارند اما در خرید داروی بدون نسخه مجبور به پرداخت هزینه‌های قابل‌توجه حتی برای یک داروی آنتی‌بیوتیک ساده هستند.

فعالان حوزه دارو تأکید می‌کنند هیچ سالی به اندازه امسال، این میزان از کمبودهای آنتی‌بیوتیک وجود نداشته و تا جبران کمبودها، بیماران و پزشکان مجبور به تغییر آنتی‌بیوتیک‌های متفاوت با دوز بیشتر یا کمتر هستند که همان‌ها هم مشکلات خاص خودشان را دارند. البته بهرام دارایی، رئیس سازمان غذا و دارو، چند روز پیش درباره کمبود آنتی‌بیوتیک‌ها به‌ویژه آنتی‌بیوتیک‌های مربوط به کودکان گفته بود «این مسئله به مشکلاتی در مواد اولیه، قیمت‌گذاری و همچنین قیمت مواد جانبی مهم در شربت‌های آنتی‌بیوتیک مانند قیمت شکر، قیمت شیشه جهت بسته‌بندی و… مربوط بوده است. هم‌اکنون این مشکلات رفع و تولید کافی آنتی‌بیوتیک‌ها انجام شده که به‌زودی وارد بازار می‌شوند.»‌ البته بررسی‌های همشهری از داروخانه‌ها نشان می‌دهد که واکسن‌های آنفولانزا کمیاب نیستند و متخصصان توصیه می‌کنند گروه‌های در معرض خطر اقدام به تزریق واکسن کنند.

مشکل تشخیص کرونا و آنفولانزا

وارد فصل پاییز شدیم و با نزدیکی به ماه‌های سرد سال بیماری‌های ویروسی شبه‌آنفولانزا به‌ویژه کرونا بروز می‌کند، اما امسال افزایش موارد ابتلا به آنفولانزا در سطح جهان نگرانی‌هایی را رقم زده است.» این نکته‌ای است که احمد مهری، اپیدمیولوژیست به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «در برخی کشورهای اروپایی افزایش موارد ابتلا دیده می‌شود و تجربه هم نشان داده که این کشورها پیش از ایران، شیوع بیماری‌هایی ازجمله آنفولانزا و کووید-19 را تجربه می‌کنند. در ایران هم ‌اکنون افزایش موارد شبه‌کووید و شبه‌آنفولانزا مشاهده می‌شود.

 او درباره اینکه چرا این موارد شبه‌بیماری عنوان می‌شود، توضیح می‌دهد: «این مسئله به این دلیل است که افراد با علائمی مراجعه می‌کنند که تشخیص براساس همان علائم صورت می‌گیرد و عمدتا تستی انجام نمی‌شود. علائمی ازجمله سرماخوردگی، تب و سرفه در بزرگسالان و تب بالا، سرفه و بی‌حالی و تهوع در کودکان.

مهری با بیان اینکه هم‌اکنون مراجعه به مطب‌ها، مراکز درمانی و مراکز جامع سلامت به‌ویژه در گروه سنی کودکان افزایش پیدا کرده، ادامه می‌دهد:‌ تقریبا تمام متخصصان حوزه بهداشت و درمان نگران ماه‌های آینده و افزایش موارد ابتلا هستند. سطح ایمنی جامعه جهانی با شیوع پاندمی کووید-۱۹ نسبت به آنفولانزا کاهش پیدا کرده و این نگرانی را نسبت به افزایش ناگهانی و چشمگیر موارد ابتلا طی چند ماه آینده رقم زده است. از سوی دیگر طی 2سال اخیر به‌دلیل پیک‌های بیماری کووید-19 افراد بیشتری ماسک می‌زنند اما با توجه به فروکش‌کردن بیماری و تزریق واکسن، امسال تعداد کسانی که همچنان ماسک می‌زنند، کمتر شده. این مسئله درباره کودکان با توجه به بازگشایی مدارس قابل پیش‌بینی بود چراکه سطح مواجهه دانش‌آموزان افزایش پیدا کرده است. از سوی دیگر انتقال بیماری‌های ویروسی با رعایت بهداشت دست محدود می‌شود و این مسئله در کودکان کمتر دیده می‌شود.

این اپیدمیولوژیست درباره اینکه چرا امسال افزایش موارد ابتلا به آنفوآلانزا ‌نگران‌کننده ‌است، توضیح می‌دهد: «در علم اپیدمیولوژی پدیده‌ای به‌نام «کواپیدمیکس» مطرح است، به‌معنای همزمانی 2 اپیدمی. اکنون تمامی متخصصان نگران همزمانی اپیدمی آنفولانزا و کرونا هستند. هم‌اکنون با توجه به بروز علائم نمی‌توان ابتلا به کرونا یا آنفولانزا را تشخیص داد و نکته مهم این است که خطر کشندگی آنفولانزا کمتر از کووید-۱۹ نیست. البته نکته مثبت این است که راه‌های پیشگیری و خودمراقبتی در هر دو بیماری تقریبا یکسان است.

کارشناس سلامت درباره اینکه آیا تشخیص‌ندادن کووید از آنفولانزا می‌تواند بیمار را در معرض خطر مرگ قرار دهد هم بیان می‌کند:  در کووید-۱۹ داروی اختصاصی نداریم و معمولا ۸۰ درصد موارد ابتلا شبه‌آنفولانزا در روش پیشگیری و تشخیص از طریق علائم صورت می‌گیرد، برای جمعیت عمومی این همزمانی تنها باعث افزایش موارد بیماری است و امیدواریم که منجر به افزایش موارد فوت نباشد. اما درباره گروه‌های آسیب‌پذیر مثل افراد مسن و بیماران زمینه‌ای احتمال اینکه کرونا و آنفولانزا به آنها آسیب بیشتری وارد کند، وجود دارد. البته اگر نظام سلامت بتواند در مراجعه بالای بیماران مشکل دسترسی به دارو و درمان آنها را مدیریت کند، از نظر کمبود دسترسی به خدمات، جامعه بیماران دچار مشکل نخواهند شد.

چند پیشنهاد غذایی برای زنگ تفریح دانش‌آموزان

این روزها یک دغدغه دیگر به همه نگرانی های والدین اضافه شده است. چطور از پس هزینه‌های خوراکی‌های فرآوری شده که قیمت آن ها چند برابر شده بر بیایند و مهم تر این که آیا این خوراکی های خوش رنگ و لعاب به اندازه کافی سالم هستند و ارزش غذایی مناسبی دارند؟

واقعیت این است که در سالم ترین خوراکی های فرآوری شده هم مقادیر زیادی مواد نگهدارنده ،شکر ،نمک ،چربی ،کربوهیدرات ناسالم و انواع اسید ها و رنگ ها وجود دارد. از طرفی قیمت بسته های کوچک بیسکوییت،کیک، شیرکاکائو، ذرت های بوداده، بستنی‌ها، آبمیوه ها و پاستیل‌ها روز به روز بیشتر می شوند و هزینه قابل توجهی روی دست والدین می‌گذارند. تهیه ساندویچ‌های خانگی به عنوان میان وعده سالمی برای دانش آموزان می‌تواند این نگرانی ها را به حداقل برساند.در این مطلب چند پیشنهاد غذایی برای والدینی داریم که دغدغه تهیه میان وعده های سالم و ارزان و مقوی برای  دانش آموزان شان در مدارس را دارند.

اسنک‌های خانگی بهترین جایگزین ساندویچ های آماده

اولین و بهترین پیشنهاد برای دانش آموزان مقاطع مختلف، ساندویچ های خانگی است. به راحتی با ساده ترین مواد اولیه می توان این اسنک ها را تهیه کرد و در اختیار دانش آموزان قرار داد.

ساندویچ نان، پنیر و گردو ، ساندویچ نان، پنیر و سبزی ، ساندویچ نان، پنیر، خیار و گوجه، ساندویچ نیمرو، ساندویچ املت، ساندویچ الویه، ساندویچ کتلت مرغ یا گوشت، ساندویچ کوکو سبزی یا سیب زمینی، ساندویچ سیب زمینی، تخم مرغ، خیارشور و گوجه، ساندویچ کره و عسل،  ساندویچ کره و مربا،  ساندویچ کره بادام زمینی، موز و عسل، ساندویچ خامه و شکلات صبحانه و  ساندویچ شکلات صبحانه و موز از جمله ساندویچ هایی است که می توانید برای میان وعده و یا ناهار فرزندانتان آماده کنید.

این سمبوسه های همیشه محبوب

یکی از بهترین اسنک های خانگی سمبوسه است که همیشه برای کودکان جذاب و دوست داشتنی بوده . سمبوسه سیب زمینی راحت ترین و ارزان ترین نوع سمبوسه است که در زیر طرز تهیه ان را برایتان آورده‌ایم.

مواد لازم

نان لواش  ۴ عدد

سیب زمینی   ۴۰۰ گرم

پیاز  ۱ عدد

جعفری ۱ دستته متوسط

زردچوبه ۲/۱ قاشق چایخوری

فلفل قرمز  ۲/۱ قاشق چایخوری

نمک و فلفل سیاه  به مقدار کافی

روغن مخصوص سرخ کردنی  به مقدار کافی

طرز تهیه

مرحله اول

برای تهیه سمبوسه ساده سیب زمینی ابتدا یکی از سیب زمینی ها را کنار می گذاریم، سپس باقیمانده سیب زمینی ها را به همراه ۲ لیوان آب و ۱ قاشق چایخوری نمک داخل یک قابلمه مناسب می ریزیم و روی حرارت قرار می دهیم.

مرحله دوم

۴۰ دقیقه زمان برای پخت سیب زمینی ها نیاز است. در همین حین سیب زمینی باقیمانده را پوست می گیریم، سپس به صورت نگینی ریز خرد می کنیم. حالا سیب زمینی خرد شده را با آب سرد به خوبی می شوییم تا نشاسته اضافی روی آن از بین برود.

مرحله سوم

در این مرحله پیاز را به صورت نگینی ریز خرد می کنیم، سپس یک تابه مناسب روی حرارت قرار می دهیم. در ادامه پیاز خرد شده را به همراه مقداری روغن به تابه اضافه می کنیم و به خوبی تفت می دهیم تا پیاز سبک شود.

مرحله چهارم

پس از اینکه پیاز سبک شد، زردچوبه را به همراه فلفل قرمز و مقداری نمک و فلفل سیاه به پیاز اضافه می کنیم و تفت دادن را چند دقیقه دیگر ادامه می دهیم تا عطر ادویه ها خارج شود. در ادامه سیب زمینی خرد شده را به تابه اضافه می کنیم.

مرحله پنجم

سیب زمینی های نگینی را به خوبی سرخ می کنیم، سپس نیمی از جعفری خرد شده را به تابه اضافه می کنیم و در حد یکی دو دقیقه دیگر مواد را تفت می دهیم تا با هم ترکیب شوند، سپس تابه را از روی حرارت کنار می گذاریم.

مرحله ششم

پس از اینکه سیب زمینی ها آبپز شدند، پوست شان را می گیریم و آنها را درون یک کاسه مناسب می ریزیم، سپس با گوشتکوب به طور کامل له می کنیم. در ادامه باقیمانده جعفری را به کاسه اضافه کرده و با سیب زمینی ترکیب می کنیم.

مرحله هفتم

در این مرحله تابه حاوی سیب زمینی نگینی را مجددا روی حرارت قرار می دهیم، سپس سیب زمینی له شده را به تابه اضافه می کنیم و مواد را به خوبی تفت می دهیم تا با هم به خوبی مخلوط شده و کاملا یکدست شوند.

مرحله هشتم

حالا تابه را از روی حرارت کنار می گذاریم. در ادامه نان های لواش را به صورت طولی با اندازه ۱۰ در ۳۰ سانتی متر برش می زنیم، سپس ۱ قاشق سر پر از مواد سیب زمینی در ابتدا هر نان قرار داده و آنرا به صورت مثلثی جمع می کنیم.

مرحله نهم

پیچیدن سمبوسه سلیقه ای است و می توانیم سمبوسه ها را به صورت لقمه ای نیز بپیچیم. پس از اینکه پیچیدن سمبوسه ها به پایان رسید، یک تابه مناسب روی حرارت قرار می دهیم و مقداری روغن به تابه اضافه می کنیم.

مرحله دهم

بهتر است برای جذب کمتر روغن از روغن مخصوص سرخ کردنی استفاده کنیم و نکته دیگر اینکه باید در ریختن روغن دست و دلباز باشیم و به اندازه ای روغن درون تابه بریزیم که سمبوسه ها هنگام سرخ شدن در روغن شناور باشند.

مرحله یازدهم

حرارت زیر روغن باید کم باشد، ولی روغن باید به طور کامل داغ شده باشد. در ادامه سمبوسه ها را درون روغن داغ می اندازیم و اجازه می دهیم به خوبی سرخ شوند، پس از سرخ شدن یک سمت سمبوسه ها آنها را بر می گردانیم.

مرحله دوازدهم

در پایان وقتی سمبوسه ها به طور کامل سرخ شدند، آنها را درون توری فلزی یا روی دستمال حوله ای قرار می دهیم تا روغن اضافی شان گرفته شود.سمبوسه شما حاضر است .نوش جان!

ساندویچ لوبیا سفید با پنیرچدار

این ساندویچ نیز یکی از میان وعده های مقوی است که می توانید برای فرزندانتان آماده کنید. می توانید به جای پنیر از مرغ و یا پنیرهای دیگر هم استفاده کنید.

مواد لازم

نان همبرگر ۴ عدد

لوبیا سفید پخته‌شده با کمی پیاز نگینی و ادویه  به میزان لازم

پیاز متوسط خردشده  یک عدد

گوجه متوسط  یک عدد

پنیر چدار  ۴ تکه

کاهو به میزان لازم

طرز تهیه

ابتدا فر را روشن و دمای آن را روی ۱۷۵ درجه سانتی گراد تنظیم می‌کنیم.

نان‌های همبرگر را روی یک ورق پخت قرار می‌دهیم و سپس به مقدار مساوی درون هر چهار نان همبرگر لوبیای پخته‌شده، گوجه‌فرنگی، پیاز و پنیر قرار می‌دهیم.

نان‌ها را روی سینی فر قرار می‌دهیم و درون فر می‌گذاریم و اجازه می‌دهیم تا ۲۰ دقیقه درون فر پخته و طلایی شود. سپس از فر خارج و با سس و کاهو تزیین می‌کنیم.

اسنک قارچ

اسنک‌ها نیز مانند ساندویچ‌ها بین کودکان بسیار پرطرفدار هستند وچون طرز تهیه‌ی آن‌ها بسیار ساده و سریع است. مادران می‌توانند با تنوع دادن به مواد داخل آن بهترین تغذیه را برای فرزندان خود تهیه کنند.

مواد لازم

 قارچ  ۶ عدد بزرگ

فلفل دلمه ای  یک عدد متوسط

 پیاز ۲ عدد کوچک

روغن  به میزان لازم

ادویه(نمک،فلفل ،آویشن)   به میزان

پنیر پیتزا  ۵ ورقه

نان تست ۱۰ عدد

طرز تهیه

برای تهیه اسنک قارچ ابتدا پیازها را نگینی خرد کرده و با روغن کافی آن ها را تفت می دهیم. بعد از تفت پیازها، فلفل دلمه ای را نگینی خرد کنید و تفت دهید تا فلفل ها کمی نرم شود. قارچ ها را به اندازه دلخواه خرد می کنیم و با حرارت زیاد تفت می دهیم تا قارچ آب نیندازد. همه مواد را با هم مخلوط کرده و مقداری ادویه اضافه می کنیم.

در این مرحله روش تهیه اسنک قارچ، مواد را به میزان متناسب روی نان تست پهن کرده و یک ورق پنیر پیتزا روی آن قرار می دهیم و سپس نان تست دیگری روی آن می گذاریم، بدین ترتیب ساندویچ ها را آماده می کنیم و در دستگاه ساندویچ ساز قرار می دهیم. (دستگاه را با کمی روغن چرب کنید و روی نان تست را نیز کمی چرب نمایید). بعد از مدت زمان ۴ الی ۵ دقیقه وقتی نان اسنک ها برشته شد ساندویچ ها آماده خواهد شد.

درک بهتر اوتیسم با کمک ارگانوئیدهای شبیه به مغز انسان

پژوهشگران آمریکایی سعی دارند با کمک ارگانوئیدهای شبیه به مغز انسان، مکانیسم ورای بیماری اوتیسم را بهتر بررسی کنند.

به نقل از دیلی میل، ارگانوئیدهای مشابه مغز که از سلول‌های یک فرد مبتلا به اوتیسم پرورش‌ یافته‌اند، نشان می‌دهند که نورون‌های بیش‌فعال در مغز ممکن است به این اختلال کمک کنند.

ارگانوئیدها، توده‌هایی از سلول‌هایی هستند که به‌ طور مصنوعی رشد کرده‌اند و شبیه به یک اندام هستند. ارگانوئیدهایی که در یک پژوهش جدید برای شبیه‌سازی قشر مغز ایجاد شده‌اند، به دانشمندان “دانشگاه یوتا” (UofU) امکان داده‌اند تا این بخش از مغز را که مانند یک راز باقی مانده است، از نزدیک بررسی کنند.

این مغزهای کوچک، در آزمایشگاه با استفاده از سلول‌های بنیادی یک فرد مبتلا به اوتیسم پرورش داده شدند و به دانشمندان امکان دادند تا ببینند که نورون‌ها چگونه ممکن است در افراد مبتلا به این اختلال متفاوت باشند.

“یوکی وانگ” (Yueqi Wang)، پژوهشگر ارشد این پروژه گفت: استفاده از این ارگانوئیدها می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا ببینند که در مراحل اولیه بیماری‌های عصبی و پیش از بروز علائم، چه اتفاقی رخ می‌دهد.

پژوهشگران برای ایجاد ارگانوئیدها، به بررسی چگونگی رشد طبیعی مغز پرداختند و سلول‌های بنیادی انسان را وادار کردند تا همان مسیر را دنبال کنند. سلول‌های بنیادی کار خود را به‌ عنوان سلول‌های عصبی اپیتلیال آغاز کردند. این سلول‌ها، یک نوع سلول بنیادی خاص هستند که ساختارهای خودسازمان‌دهی‌شده‌ای به نام “روزت‌های عصبی” (neural rosettes) را در ظرف آزمایشگاهی تشکیل می‌دهند. سپس، سلول‌ها رها شدند تا خودبه‌خود رشد کنند. ساختارها طی چند ماه، به کُره‌هایی تبدیل شدند و اندازه و پیچیدگی آنها با همان سرعتی که مغز در جنین رشد می‌کند، افزایش یافت.

“الکس شچگلوویتوف” (Alex Shcheglovitov)، دانشیار علوم اعصاب دانشگاه یوتا گفت: گروه ما پس از پنج ماه دریافتند که این ارگانوئیدها شبیه به نوعی از چین و چروک در مغز جنین هستند.

این ساختارها شامل مجموعه‌ای از انواع سلول‌های عصبی و سایر سلول‌های موجود در قشر مغز هستند که بیرونی‌ترین لایه مغز است و در زبان، احساسات، استدلال و سایر فرآیندهای ذهنی نقش دارد.

وانگ گفت: ما در حال درک چگونگی ساختارهای عصبی پیچیده در مغز انسان هستیم و می‌توانیم فنوتیپ‌های مرتبط با بیماری را با استفاده از ارگانوئیدهای سه‌بعدی بررسی کنیم که از سلول‌های بنیادی حاوی جهش‌های ژنتیکی به دست آمده‌اند.

در هر حال، بحث‌هایی در مورد مینی‌مغزهای پرورش‌یافته در آزمایشگاه وجود دارد زیرا برخی از پژوهشگران نگران هستند که این ارگانوئیدها در نهایت برای درک بهتر اختلالات عصبی، در حیوانات کاشته شوند.

این هشدار از سوی گروهی از پژوهشگران “دانشگاه کیوتو” (Kyoto University) مطرح شد که مقاله‌ای را در سال ۲۰۲۱ منتشر کردند و در آن، به ذکر تعدادی از پیامدهای اخلاقی پرداختند که ممکن است در تحقیقات ارگانوئید مغز به وجود بیایند.

“تسوتومو ساوای” (Tsutomu Sawai)، دانشیار دانشگاه کیوتو گفت: این موضوع خیلی آینده‌نگرانه است اما این بدان معنا نیست که ما باید منتظر تصمیم‌گیری درباره دستورالعمل‌های اخلاقی باشیم.

ارگانوئیدهای مغز که نخستین بار در سال ۲۰۰۸ ساخته شدند، کُره‌های سه‌بعدی از بافت شبیه به مغز هستند که از سلول‌های بنیادی و معمولا از سلول‌های انسان پرورش می‌یابند.

سایر پژوهش‌های شامل سلول‌های بنیادی، استفاده از بافت حیوانی را برای پرورش ارگانوئیدها در بر می‌گیرند که به حیوانات دیگر پیوند زده می‌شوند. به عنوان مثال، دانشمندان با موفقیت پانکراس یک موش معمولی را در بدن موش صحرایی پرورش دادند.

این کار پیشگامانه، راه را برای پرورش پانکراس انسان در خوک‌ها هموار می‌کند که بعدا می‌توان از آنها برای پیوند اعضای بدن استفاده کرد. با وجود این، ساوای گفت که موضوع مهم‌تری نیز وجود دارد. وی خاطرنشان کرد: یکی از بزرگترین مشکلات، پیوند است. آیا باید ارگانوئیدهای مغزی را در حیوانات قرار دهیم تا نحوه رفتار مغز را مشاهده کنیم؟

ساوای هشدار داد که انجام دادن این کار می‌تواند به افزایش توانایی‌های حیوانات منجر شود که ممکن است درست شبیه به ماجرای فیلم “سیاره میمون‌ها” (Planet of the Apes) باشد.

داستان سیاره میمون‌ها، در آینده و در سیاره‌ای دور اتفاق می‌افتد. سه فضانورد در این سیاره سرگردان می‌شوند و می‌فهمند که جهان توسط میمون‌های هوشمند اداره می‌شود.

اگرچه پرورش کل مغز انسان در بدن حیوانات مورد توجه جدی نیست اما پیوند ارگانوئیدهای مغزی می‌تواند بینش مهمی را در مورد چگونگی شکل‌گیری بیماری‌هایی مانند زوال عقل یا اسکیزوفرنی و درمان‌هایی برای آنها ارائه دهد.

ارگانوئیدهای مغزی، روش جدیدی را برای مطالعه مغز انسان، درک بهتر نحوه رشد آن و یادگیری در مورد چگونگی پیشروی بیماری‌ها در اختیار دانشمندان قرار داده‌اند.

اختلال خواب در دانش‌آموزان را جدی بگیرید

دکتر نرگس رحمانی، روانشناس کودک در گفتگو با ایرنا زندگی می گوید اختلال خواب کودکان در طول شب دو دلیل دارد: اضطراب و تنظیم نبودن ساعت خواب کودکان.

با شروع سال تحصیلی جدید اغلب والدین گلایه می‌کنند که فرزندشان با زود خوابیدن در شب و زود بیدار شدن در صبح مشکل دارد اما یکی مؤثرترین روش‌ها برای حل این مشکل، تنظیم و پایبندی به زمان خواب زودهنگام است. خواب زودهنگام می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر سلامت کودک شما ازنظر عاطفی، ذهنی و جسمی تأثیر بگذارد اما اینکه چگونه می‌توانیم زود خوابیدن را برای کودکمان به یک عادت تبدیل کنیم، موضوعی است که درباره آن با دکتر نرگس رحمانی، روانشناس تربیتی و مدرس دانشگاه به گفت‌وگو پرداختیم.

میزان خواب کودکان ۶ تا ۱۰ سال

دکتر رحمانی می‌گوید: کودکان شش تا ۱۰ سال حدوداً به ۷ تا ۹ ساعت خواب باکیفیت نیاز دارند چون گاهی کودکان در اثر اختلال خواب، اضطراب یا کابوس وسط خواب بیدار می‌شوند که این باعث کاهش کیفیت خواب می‌شود اما به‌طورکلی ۷ تا ۹ ساعت خواب می‌تواند برای تمرکز بچه‌ها در طول روز کافی باشد.

اهمیت خواب زودهنگام برای کودکان

به گفته این روانشناس کودک، خواب زودهنگام ساعت زیستی بدن کودک را تنظیم می‌کند: بدن همه انسان‌ها خیلی راحت شرطی می‌شود؛ حتی زمان خواب انسان که از آن بانام ساعت زیستی بدن نام‌برده می‌شود را می‌توان شرطی کرد. حتماً تجربه کردید که خود ما بزرگ‌سالان اغلب اوقات رأس یک‌ساعتی می‌خوابیم و روز تعطیل تصمیم می‌گیریم کمی بیشتر بخوابیم اما می‌بینیم ناخودآگاه همان ساعتی از خواب بیدار می‌شویم که روزهای غیر تعطیل بلند می‌شویم؛ این همان ساعت زیستی است که بدن را آگاه می‌کند که چه ساعتی از خواب بیدار شود.

او ادامه می‌دهد: عادت به زود خوابیدن در کودکان نیز می‌تواند ساعت بیولوژیک بدن آن‌ها را تنظیم کند که این امر، با برنامه‌ریزی ساعت خواب کودکان توسط والدین امکان‌پذیر خواهد بود.

خطرات کم‌خوابی یا بی‌خوابی در کودکان

به گزارش CDC (مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها)، کودکان و نوجوانانی که به‌اندازه کافی نمی‌خوابند در معرض خطر ابتلا به بسیاری از مشکلات سلامتی ازجمله چاقی، دیابت نوع ۲ و سلامت روان هستند. همچنین کم‌خوابی می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن که با میکروب مبارزه می‌کند و مانع بیمار شدن می‌شود، تأثیر بگذارد.

علاوه بر این‌ها، کم‌خوابی یا بی‌خوابی خطرات دیگری دارد که دکتر رحمانی با اشاره به آن‌ها می‌گوید: کم‌خوابی به‌شدت در عملکرد روزانه کودکان تأثیر می‌گذارد. اغلب دانش‌آموزانی که در طول روز و سر کلاس خواب‌آلودند و تمرکز و توجه کافی برای یادگیری دروس را ندارند، خواب کافی و باکیفیتی نداشته‌اند.

این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: «بچه‌هایی که از خواب کافی برخوردار نیستند معمولاً در طول روز آرامش کافی ندارند چون خواب شبانه بر روی عملکرد روزانه تأثیرگذار است و وقتی کودک در طول شب خواب باکیفیتی را تجربه نمی‌کند در روز دچار پرخاشگری، بی‌حوصلگی و اختلال در یادگیری می‌شود. تجربه این موارد به‌طورکلی منجر به این خواهد شد که کودک مرتباً احساس اضطراب کند زیرا از عملکرد روتین زندگی عقب‌تر است.»

به گفته رحمانی، اختلال خواب کودکان در طول شب دو دلیل دارد: «اضطراب و تنظیم نبودن ساعت خواب کودکان.»

رحمانی به‌منظور تنظیم ساعت خواب کودکان می‌گوید: به‌عنوان والد قوانین خواب را برای کودکتان توضیح دهید چون کودک به‌طورکلی اگر به حال خودش رها شود و زمان خواب مشخصی نداشته باشد، حتماً دوست دارد پا به‌پای بزرگ‌ترها بنشیند. اغلب کودکان احساس می‌کنند با زود خوابیدن زمان را از دست می‌دهند و متوجه نمی‌شوند اطرافشان چه اتفاقی می‌افتد.

او ادامه می‌دهد: لازم است والدین اولاً، ساعت خواب مشخصی را با توجه به شرایط تعیین کنند تا کودک بداند که رأس فلان ساعت باید بخوابد؛ دوماً، والدین باید تنظیم ساعت خواب کودک را تدریجی انجام دهند. اگر کودک شما عادت داشته در تعطیلات تابستان ساعت ۱۲- ۱ بخوابد، شما نمی‌توانید از او انتظار داشته باشید که با شروع مدارس رأس ساعت ۱۰ بخوابد؛ دقت کنید تغییر ناگهانی در ساعت خواب به‌خودی‌خود می‌تواند منجر به ایجاد اضطراب در کودک شود؛ بنابراین برای تنظیم ساعت خواب کودک بهتر است هر شب یک ربع زودتر او را به رختخواب ببرید تا به‌تدریج به زمان خواب ایده‌آل برسد.

با توجه به شروع سال تحصیلی جدید یکی دیگر از راهکارهای مؤثر برای تنظیم ساعت خواب کودکان، توجه به خواب روزانه بچه‌ها است: گاهی بچه‌ها بعد از تعطیل شدن از مدرسه، ساعت ۴-۵ بعدازظهر می‌خوابند و 7 شب بلند می‌شوند؛ طبیعتاً این روند در ساعت خواب شبانه تأثیرگذار است لذا بهتر است والدین به هر طریقی کودک را بیدار نگه‌دارند چراکه هرچقدر کودک در طول روز خسته‌تر شود، شب زودتر و راحت‌تر می‌خوابد.

علاوه بر این‌ها، راهکارهای دیگری وجود دارد که در تنظیم خواب زودهنگام کودکان تأثیرگذار است:

– تلویزیون، کامپیوتر و تلفن‌ همراه را حداقل یک ساعت قبل از زمان خواب از دسترس کودک خارج کنید.

– اجازه ندهید کودکتان بعدازظهر و عصر نوشیدنی‌های حاوی کافئین مثل قهوه، چای، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و برخی نوشابه‌های گازدار را بنوشد.

-درست قبل از رفتن به رختخواب با کودک بازی‌های تحرکی انجام ندهید چون باعث افزایش انرژی کودک می‌شود.

-اجازه ندهید کودکتان برنامه‌های تلویزیونی یا فیلم‌های ترسناک را نزدیک به زمان خواب تماشا کند زیرا تماشای این فیلم‌ها می‌توانند در خواب کودک اختلال ایجاد کند.

اضطراب خواب کودک را جدی بگیرید

به گفته رحمانی، تمام شرایط ذکرشده برای تنظیم ساعت خواب مختص کودکانی بود که ازنظر روانی در حالت طبیعی قرار دارند اما گاهی کم‌خوابی و بی‌خوابی در کودکان علل دیگری غیر از عادت به دیر خوابیدن دارد.

رحمانی می‌گوید: راهکارهای تنظیم ساعت خواب در کودکانی که اضطراب خواب و ترس شبانه دارند، زمانی امکان‌پذیر است که والدین ابتدا اضطراب و ترس شبانه را توسط متخصص کودک درمان و سپس قوانین و شرایط خواب زودهنگام را اجرایی کنند.

اضطراب در مدرسه در اختلال خواب تأثیرگذار است

گاهی کودکان به دلیل شروع مدارس دچار اضطراب شده و به‌تبع آن، دچار اختلال خواب می‌شوند؛ رحمانی دراین‌باره می‌گوید: تا زمانی که عملکرد کودک در طول روز و شب مختل نشود، اضطراب مدرسه طبیعی است چون به‌هرحال کودک قرار است شرایط جدیدی را تجربه کند و با دوستان جدید، معلم جدید و درس‌های جدید آشنا شود و همه این‌ها می‌تواند برای کودک اضطراب‌آور باشد اما این نوع اضطراب با حرف زدن کودک درباره شرایط موجود به‌مرور کاهش می‌یابد.

او ادامه می‌دهد: والدین باید دقت کنند گاهی اضطراب کودک ارتباطی با شروع سال تحصیلی جدید ندارد بلکه گاهی کودک با اضطراب‌های قدیمی و حل‌نشده‌ای روبرو است که این اضطراب‌ها در یک شرایط زمانی خاص مثل شروع سال تحصیلی جدید خودش را نشان می‌دهد.

دکتر رحمانی با تأکید بر توجه به نوع اضطراب در کودکان می گوید:« اضطراب غیرطبیعی در کودکان نشانه‌هایی دارد که ارجاع به یک متخصص کودک را برای والدین شفاف و ضروری می‌کند؛ این نشانه‌ها عبارت است از حالت تهوع، دل‌درد شدید، سرگیجه، گریه‌های زیاد، پایین آمدن آستانه تحمل، چسبندگی به والدین و…اگر این علائم در کودکی شدت گرفت و ادامه دار بود حتما باید به پزشک و سپس به روانشناس مراجعه شود .اضطراب ریشه بسیاری از دیگر بیماری های روحی و روانی است و درمان به موقع آن می تواند آینده ای با سلامت بیشتر برای فرد رقم بزند.

این غذاها باعث کاهش یادگیری دانش‌آموزان می‌شود

فوق تخصص تغذیه و رژیم درمانی حذف سلف‌های غذا در برخی مدارس را اتفاق خوبی می‌داند و در این باره می‌گوید: این اتفاق بسیار خوب است زیرا شرایط جسمی دانش آموزان با یکدیگر بسیار متفاوت بوده و ارائه یک مدل غذا برای همه آنها اصلا درست نبود.

مدرسه خانه دوم دانش آموزان است. کودکان و نوجوانان ساعات زیادی را در این محیط های آموزشی میگذارنند و نوع تغذیه و انتخاب دسته‌های غذایی برای آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. طبق آمار در زمان آموزش آنلاین و همه گیری ویروس کرونا بسیاری از دانش آموزان به دلیل تحرک کمتر چاقی و افزایش وزن را تجربه کرده‌اند.متخصصان می‌گویند نوع تغذیه در مدرسه در کنترل افزایش وزن کودکان و نوجوانان بسیار با اهمیت است و می‌تواند زمینه‌ساز یادگیری عالی یا برعکس آن بی حالی و بیماری و افزایش آن ها باشد. خبرنگار ایرنا زندگی درباره بهترین دسته‌های مواد غذایی برای دانش آموزان با دکتر احمد درستی فوق تخصص تغذیه و رژیم درمانی گفتگوی پیش رو را انجام داده است که آن را می‌خوانید.

تعطیلی سلف مدارس تصمیم درستی بود

دکتر احمدرضا درستی، فوق تخصص تغذیه و رژیم درمانی می‌گوید دانش آموزان شرایط جسمانی مختلفی دارند. نیازهای بدن هر یک با دیگری متفاوت است و این درست نیست که در مدت یک سال تحصیلی یک برنامه غذایی برای همه در نظر گرفته شود. اینکه در سال تحصیلی جاری برخی از مدارس تصمیم گرفته‌اند تا سلف غذای دانش آموزان را جمع کنند اتفاق اصلا بدی نیست بلکه برعکس بسیار هم اتفاق خوبی است زیرا افراد برحسب شرایط جسمی نیازهای غذایی متفاوتی دارند و این می تواند به تنوع در مصرف دسته‌های غذایی کمک کند.

این متخصص تغذیه می‌گوید برنامه غذایی باید در مسیر درست و ایجاد سلامتی و بالابردن سطح یادگیری در دانش‌آموزان باشد: «یک دانش‌آموز چاق و دیگری لاغر است و یا دانش آموزی کوتاه قد و دیگری بسیار قد بلند است. همه این افراد دستور غذایی متفاوتی را باید رعایت کنند تا نیازهای بدنشان تامین شود. برای همین است که می‌گوییم بهتر است به جای ارائه غذا در مدارس والدین غذای مورد نیاز فرزندانشان را تهیه کنند. این غذاها باید طوری انتخاب شوند که یادگیری در دانش آموزان را بالا ببرند. بسیاری از غذاها مخرب یادگیری هستند. تمرکز را از بین می‌برند و موجب بدحالی یا بی حالی دانش آموزان می‌شوند. پس باید در انتخاب نوع غذایی که در مدرسه مصرف می‌شود هوشمندانه عمل کنیم.»

تامین نیازهای بدن دانش‌آموز در اولویت قرار بگیرد

این فوق تخصص تغذیه درباره تامین نیازهای غذایی دانش آموزان نظر متخصصان را مهم ارزیابی می‌کند: اگر والدین اصول تهیه غذای سالم برای دانش آموزان را بدانند، می‌توانند در ساعاتی که فرزندشان در مدرسه است تمام نیازهای او را برطرف کنند. برای تامین غذای مورد نیاز دانش‌آموزان باید ابتدا به بحث ایمنی غذا و سپس تامین نیازهای بدن توجه کنند. موضوع این است که بسیاری از والدین این تصور را دارند که هر چه دانش‌آموزان تغذیه سنگین‌تر و بیشتری داشته باشند و از مواد پرحجم و پر کالری بیشتر استفاده کنند وضعیت سلامت بهتری خواهند داشت. در حالی که این نوع غذاها نه تنها ارزش غذایی ندارد بلکه زمینه ساز بیماری های مزمن دیگر می‌شود. پس بنابراین لازم است که در سال حداقل یک بار به متخصص تغذیه مراجعه شود تا با توجه به شرایط کودک و نوجوان رژیم غذایی سالم برای آن ها در نظر گرفته شود. تامین نیازهای غذایی متناسب با هر دانش‌آموز مهم است و تشخیص درست در این زمینه با مراجعه به متخصص تغذیه امکان پذیر می شود.

اهمیت شرایط نگهداری غذا در مدرسه دکتر درستی شرایط مدرسه ها را در نوع غذایی که باید والدین برای دانش آموزان آماده کنند بسیار مهم می‌داند و می‌گوید: اگر مدرسه‌ای مجهز به یخچال و سرویس گرم کننده غذا باشد شما می‌توانید هر نوع برنج و خورشتی را برای دانش‌آموزان آماده کنید اما بهتر است به جای برنج سفید از برنج قهوه ای استفاده کنید و همچنین از تهیه خورش های بسیار چرب هم پرهیز کنید. اما اگر مدرسه ای این امکانات را ندارد باید از تهیه ساندویچ مرغ هم برای کودکتان اجتناب کنید زیرا هنوز هوا گرم است و مرغ به راحتی در هوای بیرون فاسد و خراب می شود. از همین رو بهتر است از ساندویچ های سبک که مواد فاسد شدنی ندارند استفاده کنید.

غذاهایی موجب خستگی در کلاس درس می‌شود

این فوق تخصص تغدیه با اشاره به عوارض دادن غذاهای سنگین برای وعده ناهار به دانش آموزان ادامه می‌دهد: «در هیچ کجای دنیا وعده ناهار را برای دانش آموزان سنگین در نظر نمی‌گیرند زیرا بیش از حد غذا خوردن در وعده ناهار موجب می‌شود تا خون در بدن جمع شود و به سمت دستگاه گوارش برود. همین موضوع موجب خواب آلودگی و خستگی دانش آموزان در کلاس می‌شود.»

مصرف بی رویه ویتامین، ممنوع!

دکتر درستی توجه به میان‌وعده دانش‌آموزان را بسیار مهم می‌داند و در این باره می‌گوید: «والدین به هیچ عنوان از میان وعده‌ها غافل نشوند. بهترین گزینه برای میان وعده میوه‌ها هستند. سیب، هویج، ساقه کرفس، خیار و … و شیر و کیک خانگی می‌توانند یک میان وعده فوق‌العاده باشند. مغزی جات مانند بادام هم برای این گروه های سنی بسیار مفید و پرخاصیت است. اینکه بگوییم دانش آموزان از دستور غذایی خاصی استفاده کنند، اصلا درست نیست. همین که تمام مواد غذایی را به اندازه و درست مصرف کنند کافی است و موجب می شود تا بدن مقاومی داشته باشند. علاوه بر این اصلا توصیه نمی‌کنیم که والدین فرزندانشان را مدام به مصرف ویتامین های cو d مجبور کنند زیرا مصرف زیاد این ویتامین ها عوارضی بدتری دارد و در زمان شیوع بیماری کرونا و افزایش مصرف این ویتامین ها شاهد عوارض آن در کودکان بودیم. بنابراین تامین این ویتامین‌ها با میوه‌ها و سبزیجات و لبنیات سالم و تازه بهتر است و شرایط رشدی مناسبی را برای دانش آموزان ایجاد می‌کند.

راهکارهایی برای درمان بی اشتهایی کودکان 

کودکان بیش از هر چیز به غذا، لباس و سرپناه و همچنین مقدار کافی خواب نیاز دارند. علاوه بر این برخی از والدین نگران بی‌اشتهایی کودکان خود هستند.

بی اشتهایی یک اختلال غذا خوردن است که با مصرف بسیار کم غذا یا فعالیت بدنی بیش از حد مشخص می شود. اغلب ناشی از ترس از افزایش وزن و تصویر مخدوش بدن است. بی اشتهایی می تواند منجر به بروز علائم شدیدی مانند توقف رشد، تحلیل استخوان، آسیب به اندام های اصلی مانند قلب و حتی مرگ شود.  کودک مبتلا به بی اشتهایی ممکن است گرسنگی خود را ابراز نکند یا در زمان معین به اندازه کافی مواد غذایی مصرف نکند. این مساله می‌تواند بر وزن کودک اثر بگذارد. در این حالت بیشترین نگرانی والدین در ارتباط با رشد کودک خود است. علت بی اشتهایی در کودکان مشخص نیست اما به نظر می‌رسد که ژنتیک و دنیای اطراف آن‌ها در این اختلال نقش دارند.

عوامل خطر

بی اشتهایی می تواند هم در دختران و هم در پسران رخ دهد، اما در دختران بسیار شایع تر است. مواردی که خطر بی اشتهایی کودک را افزایش می دهد عبارتند از:

– سابقه خانوادگی اختلالات خوردن

– عزت نفس پایین

– انگیزه شدید برای کمال

– ترس از اضافه وزن

– احساس فشار برای لاغری

– اختلالات خلقی، مانند اضطراب، یا ویژگی های وسواسی

– سابقه کودک آزاری عاطفی یا جنسی

یکی از بهترین اقداماتی که والدین می‌توانند برای کمک به بهبودی فرزندشان انجام دهند، ارائه حمایت و محبت بی‌قید و شرط به فرزند قبل، در طول و بعد از درمان بی اشتهایی است. در این گزارش به راهکارهایی برای درمان بی اشتهایی کودکان اشاره شده است.

راهکارهایی برای درمان بی اشتهایی کودکان

۱. عادات غذایی سالم برای کودک خود داشته‌باشید

بگذارید کودک شما میزان غذایش را خودش انتخاب کند. غذا را در بشقاب‌ های کوچک سرو کنید و به آنها این فرصت را بدهید تا برای غذای بیشتر از شما درخواست کنند. با مــشاوره تغذیه می توان یک برنامه غذایی مفید و مقوی برای کودکان تهیه کرد که تمامی ویتامین های مورد نیاز بدن کودکان را تامین نماید.

۲. برای فرزند خود الگوی خوبی باشید

برای این که فرزندتان را به غذا خوردن تشویق کنید، لازم است است برای کودک خود الگوی خوبی باشید. در صورتی که تمام اعضای خانواده انواع غذاهای سالم را مصرف کنند، کودک نیز به خوردن آن‌ها تشویق می‌شود و سعی می‌کند مزه‌ی آن‌ها را امتحان کند.

۳. از غذا خوردن لذت ببرید

اگر غذا خوردن لذت بخش باشد، کودک شما تمایل بیشتری برای آن دارد؛ صحبت کردن در مورد مسائل منفی و استدلال گویی را در زمان صرف غذا کنار بگذارید. بهتر است در زمان غذا خوردن تمام اعضای خانواده دور هم جمع شوند و محیط شادی را برای کودک ایجاد کنند. هنگام غذا خوردن از بحث و دعوا کردن بپرهیزید. با تهیه غــذاهایی که کودکان دوست دارند میل و اشتهای آنان را تحریک نمایید تا به خوبی غذا بخورند.

۴. فعالیت جسمانی

ورزش کردن دارای فواید بسیاری برای کودک است. فعالیت جسمانی باعث مصرف انرژی در بدن می‌شود. مصرف انرژی باعث تحریک دستگاه گوارش شده و اشتهای کودک را افزایش می‌دهد. معمولاً کودکانی که به مقدار زیادی ورزش می‌کنند و دارای فعالیت‌های جسمانی زیادی هستند به ندرت دچار بی‌اشتهایی می‌شوند.

۵. تأثیر دمای محیط بر اشتهای کودک

دمای محیط بر اشتهای بزرگسالان و کودکان تأثیر دارد. معمولاً کودکان در فصل تابستان و در هوای گرم بی‌اشتها می‌ شوند. در حالی که به نظر می‌رسد در زمستان و در هوای سرد اشتهای کودکان افزایش پیدا می‌کند. دمای محیط بر میزان انرژی مصرف شده جهت گرم نگه داشتن بدن اثر می‌گذارد. با خنک نگه داشتن دمای محیط، فرایند سوخت و ساز بدن کودک با سرعت طبیعی انجام می‌شود و در نتیجه اشتهای کودک افزایش پیدا می‌کند.

۶. مصرف روی جهت رفع بی‌اشتهایی کودک

مصرف عنصر روی جهت بهبود عملکرد گوارش ضروری است. در صورتی که میزان اسید کلریدریک در معده طبیعی باشد، فرایند هضم غذا تنظیم می‌شود. در کنار مصرف مواد غذایی حاوی روی، طبق دستور پزشک متخصص کودکان، می‌توان از مکمل‌های روی نیز استفاده کرد.

 بهترین دمنوش برای جلوگیری از اضافه وزن

دمنوش بارهنگ بهترین دارو برای دستگاه گوارش محسوب می شود و از تجمع چربی در بدن و اضافه وزن جلوگیری می کند.

محمدباقر مینایی یک متخصص طب سنتی گفت: در صورتی که افراد دمنوش بارهنگ و خاکشیر را به صورت منظم در رژیم غذایی خود مصرف کنند هرگز دچار اضافه وزن نمی شوند.

وی ادامه داد: هر عضوی از بدن یا هر بدنی نسبت به دمنوش ها عکس العمل متفاوتی نشان می دهد، بنابراین نمی توان یک دمنوش واحد را برای همه افراد تجویز کرد. وی در خصوص دمنوش هایی که می توانند برای بدن مفید واقع شوند و از تجمع چربی و بروز اضافه وزن در افراد جلوگیری کنند.

مینایی اظهار داشت: دمنوش بارهنگ بهترین دارو برای دستگاه گوارش محسوب می شود که سبب رسوب زدایی از لوله گوارش می شود.

این متخصص طب سنتی با بیان اینکه افراد دچار اضافه وزن و چاقی می توانند هفته ای سه تا چهار مرتبه از دمنوش بارهنگ استفاده کنند، عنوان کرد: میزان استفاده از این دمنوش در اشخاص لاغر به یک تا ۲ بار در هفته کاهش پیدا می کند.

وی گفت: خاکشیر نیز یکی دیگر از گیاهانی است که در برقراری تعادل ماده غذایی و جذب آن نقش موثری ایفا می کند، بنابراین در صورتی که افراد دمنوش بارهنگ و خاکشیر را به صورت منظم در رژیم غذایی خود مصرف کنند هرگز دچار اضافه وزن نمی شوند.

مینایی تاکید کرد: نوشیدن دمنوش چای سیاه همراه با لیمو عمانی سیاه نیز سبب تعادل وزن بدن، تسکین سیستم اعصاب مرکزی و تقویت کبد و قلب می شود.

دمنوش سیب برای تعادل وزن بدن

وی تصریح کرد: نوشیدن دمنوش به لیمو همراه با بادرنجبویه و عناب نیز با برقراری تعادل بین سه عضو رئیسه بدن(قلب، مغز و کبد) تاثیر چشمگیری در تعادل وزن بدن ایفا می کند که برای تهیه این دمنوش به ازای هر یک نفر باید سه قاشق غذا خوری به لیمو را با نصف قاشق غذاخوری بادرنجبویه به همراه پنج تا هفت عدد عناب را در قوری محتوی ۲ لیوان آب دم کنند و پس از تبخیر شدن نصف این محلول آن را صاف کنند و سپس بنوشند.

این متخصص طب سنتی با بیان اینکه نوشیدن دمنوش سیب(چای سیب) نیز سبب رسوب زدایی مجاری عروقی بدن می شود، افزود:مصرف دمنوش گلابی(چای گلابی) نیز از افزایش جذب اسیدهای چرب حاصل از جذب اول جلوگیری می کند و تنها به اسید های چرب مفید اجازه جذب می دهد که استفاده از دمنوش سیب و گلابی در مبتلایان به کبد چرب توصیه می شود.

وی اظهار داشت: مصرف دمنوش نعناع وحشی نیز سبب بهبود التهابات لوله گوارش می شود، بنابراین مبتلایان به مشکلات گوارشی(کولیت، التهاب معده و زخم معده) باید ۳۰ دقیقه پیش از غذا این دمکرده را بنوشند.

مینایی با اشاره به مصرف گل بابونه شیرازی به خصوص در افراد میانسال و سالمند مبتلا به دیابت بیان کرد:این دمنوش ضددرد و التهاب استخوان است و روند تسریع طبع و مزاج انسان به سمت سردی را کاهش می دهد.