درک بهتر اوتیسم با کمک ارگانوئیدهای شبیه به مغز انسان

پژوهشگران آمریکایی سعی دارند با کمک ارگانوئیدهای شبیه به مغز انسان، مکانیسم ورای بیماری اوتیسم را بهتر بررسی کنند.

به نقل از دیلی میل، ارگانوئیدهای مشابه مغز که از سلول‌های یک فرد مبتلا به اوتیسم پرورش‌ یافته‌اند، نشان می‌دهند که نورون‌های بیش‌فعال در مغز ممکن است به این اختلال کمک کنند.

ارگانوئیدها، توده‌هایی از سلول‌هایی هستند که به‌ طور مصنوعی رشد کرده‌اند و شبیه به یک اندام هستند. ارگانوئیدهایی که در یک پژوهش جدید برای شبیه‌سازی قشر مغز ایجاد شده‌اند، به دانشمندان “دانشگاه یوتا” (UofU) امکان داده‌اند تا این بخش از مغز را که مانند یک راز باقی مانده است، از نزدیک بررسی کنند.

این مغزهای کوچک، در آزمایشگاه با استفاده از سلول‌های بنیادی یک فرد مبتلا به اوتیسم پرورش داده شدند و به دانشمندان امکان دادند تا ببینند که نورون‌ها چگونه ممکن است در افراد مبتلا به این اختلال متفاوت باشند.

“یوکی وانگ” (Yueqi Wang)، پژوهشگر ارشد این پروژه گفت: استفاده از این ارگانوئیدها می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا ببینند که در مراحل اولیه بیماری‌های عصبی و پیش از بروز علائم، چه اتفاقی رخ می‌دهد.

پژوهشگران برای ایجاد ارگانوئیدها، به بررسی چگونگی رشد طبیعی مغز پرداختند و سلول‌های بنیادی انسان را وادار کردند تا همان مسیر را دنبال کنند. سلول‌های بنیادی کار خود را به‌ عنوان سلول‌های عصبی اپیتلیال آغاز کردند. این سلول‌ها، یک نوع سلول بنیادی خاص هستند که ساختارهای خودسازمان‌دهی‌شده‌ای به نام “روزت‌های عصبی” (neural rosettes) را در ظرف آزمایشگاهی تشکیل می‌دهند. سپس، سلول‌ها رها شدند تا خودبه‌خود رشد کنند. ساختارها طی چند ماه، به کُره‌هایی تبدیل شدند و اندازه و پیچیدگی آنها با همان سرعتی که مغز در جنین رشد می‌کند، افزایش یافت.

“الکس شچگلوویتوف” (Alex Shcheglovitov)، دانشیار علوم اعصاب دانشگاه یوتا گفت: گروه ما پس از پنج ماه دریافتند که این ارگانوئیدها شبیه به نوعی از چین و چروک در مغز جنین هستند.

این ساختارها شامل مجموعه‌ای از انواع سلول‌های عصبی و سایر سلول‌های موجود در قشر مغز هستند که بیرونی‌ترین لایه مغز است و در زبان، احساسات، استدلال و سایر فرآیندهای ذهنی نقش دارد.

وانگ گفت: ما در حال درک چگونگی ساختارهای عصبی پیچیده در مغز انسان هستیم و می‌توانیم فنوتیپ‌های مرتبط با بیماری را با استفاده از ارگانوئیدهای سه‌بعدی بررسی کنیم که از سلول‌های بنیادی حاوی جهش‌های ژنتیکی به دست آمده‌اند.

در هر حال، بحث‌هایی در مورد مینی‌مغزهای پرورش‌یافته در آزمایشگاه وجود دارد زیرا برخی از پژوهشگران نگران هستند که این ارگانوئیدها در نهایت برای درک بهتر اختلالات عصبی، در حیوانات کاشته شوند.

این هشدار از سوی گروهی از پژوهشگران “دانشگاه کیوتو” (Kyoto University) مطرح شد که مقاله‌ای را در سال ۲۰۲۱ منتشر کردند و در آن، به ذکر تعدادی از پیامدهای اخلاقی پرداختند که ممکن است در تحقیقات ارگانوئید مغز به وجود بیایند.

“تسوتومو ساوای” (Tsutomu Sawai)، دانشیار دانشگاه کیوتو گفت: این موضوع خیلی آینده‌نگرانه است اما این بدان معنا نیست که ما باید منتظر تصمیم‌گیری درباره دستورالعمل‌های اخلاقی باشیم.

ارگانوئیدهای مغز که نخستین بار در سال ۲۰۰۸ ساخته شدند، کُره‌های سه‌بعدی از بافت شبیه به مغز هستند که از سلول‌های بنیادی و معمولا از سلول‌های انسان پرورش می‌یابند.

سایر پژوهش‌های شامل سلول‌های بنیادی، استفاده از بافت حیوانی را برای پرورش ارگانوئیدها در بر می‌گیرند که به حیوانات دیگر پیوند زده می‌شوند. به عنوان مثال، دانشمندان با موفقیت پانکراس یک موش معمولی را در بدن موش صحرایی پرورش دادند.

این کار پیشگامانه، راه را برای پرورش پانکراس انسان در خوک‌ها هموار می‌کند که بعدا می‌توان از آنها برای پیوند اعضای بدن استفاده کرد. با وجود این، ساوای گفت که موضوع مهم‌تری نیز وجود دارد. وی خاطرنشان کرد: یکی از بزرگترین مشکلات، پیوند است. آیا باید ارگانوئیدهای مغزی را در حیوانات قرار دهیم تا نحوه رفتار مغز را مشاهده کنیم؟

ساوای هشدار داد که انجام دادن این کار می‌تواند به افزایش توانایی‌های حیوانات منجر شود که ممکن است درست شبیه به ماجرای فیلم “سیاره میمون‌ها” (Planet of the Apes) باشد.

داستان سیاره میمون‌ها، در آینده و در سیاره‌ای دور اتفاق می‌افتد. سه فضانورد در این سیاره سرگردان می‌شوند و می‌فهمند که جهان توسط میمون‌های هوشمند اداره می‌شود.

اگرچه پرورش کل مغز انسان در بدن حیوانات مورد توجه جدی نیست اما پیوند ارگانوئیدهای مغزی می‌تواند بینش مهمی را در مورد چگونگی شکل‌گیری بیماری‌هایی مانند زوال عقل یا اسکیزوفرنی و درمان‌هایی برای آنها ارائه دهد.

ارگانوئیدهای مغزی، روش جدیدی را برای مطالعه مغز انسان، درک بهتر نحوه رشد آن و یادگیری در مورد چگونگی پیشروی بیماری‌ها در اختیار دانشمندان قرار داده‌اند.

اختلال خواب در دانش‌آموزان را جدی بگیرید

دکتر نرگس رحمانی، روانشناس کودک در گفتگو با ایرنا زندگی می گوید اختلال خواب کودکان در طول شب دو دلیل دارد: اضطراب و تنظیم نبودن ساعت خواب کودکان.

با شروع سال تحصیلی جدید اغلب والدین گلایه می‌کنند که فرزندشان با زود خوابیدن در شب و زود بیدار شدن در صبح مشکل دارد اما یکی مؤثرترین روش‌ها برای حل این مشکل، تنظیم و پایبندی به زمان خواب زودهنگام است. خواب زودهنگام می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر سلامت کودک شما ازنظر عاطفی، ذهنی و جسمی تأثیر بگذارد اما اینکه چگونه می‌توانیم زود خوابیدن را برای کودکمان به یک عادت تبدیل کنیم، موضوعی است که درباره آن با دکتر نرگس رحمانی، روانشناس تربیتی و مدرس دانشگاه به گفت‌وگو پرداختیم.

میزان خواب کودکان ۶ تا ۱۰ سال

دکتر رحمانی می‌گوید: کودکان شش تا ۱۰ سال حدوداً به ۷ تا ۹ ساعت خواب باکیفیت نیاز دارند چون گاهی کودکان در اثر اختلال خواب، اضطراب یا کابوس وسط خواب بیدار می‌شوند که این باعث کاهش کیفیت خواب می‌شود اما به‌طورکلی ۷ تا ۹ ساعت خواب می‌تواند برای تمرکز بچه‌ها در طول روز کافی باشد.

اهمیت خواب زودهنگام برای کودکان

به گفته این روانشناس کودک، خواب زودهنگام ساعت زیستی بدن کودک را تنظیم می‌کند: بدن همه انسان‌ها خیلی راحت شرطی می‌شود؛ حتی زمان خواب انسان که از آن بانام ساعت زیستی بدن نام‌برده می‌شود را می‌توان شرطی کرد. حتماً تجربه کردید که خود ما بزرگ‌سالان اغلب اوقات رأس یک‌ساعتی می‌خوابیم و روز تعطیل تصمیم می‌گیریم کمی بیشتر بخوابیم اما می‌بینیم ناخودآگاه همان ساعتی از خواب بیدار می‌شویم که روزهای غیر تعطیل بلند می‌شویم؛ این همان ساعت زیستی است که بدن را آگاه می‌کند که چه ساعتی از خواب بیدار شود.

او ادامه می‌دهد: عادت به زود خوابیدن در کودکان نیز می‌تواند ساعت بیولوژیک بدن آن‌ها را تنظیم کند که این امر، با برنامه‌ریزی ساعت خواب کودکان توسط والدین امکان‌پذیر خواهد بود.

خطرات کم‌خوابی یا بی‌خوابی در کودکان

به گزارش CDC (مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها)، کودکان و نوجوانانی که به‌اندازه کافی نمی‌خوابند در معرض خطر ابتلا به بسیاری از مشکلات سلامتی ازجمله چاقی، دیابت نوع ۲ و سلامت روان هستند. همچنین کم‌خوابی می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن که با میکروب مبارزه می‌کند و مانع بیمار شدن می‌شود، تأثیر بگذارد.

علاوه بر این‌ها، کم‌خوابی یا بی‌خوابی خطرات دیگری دارد که دکتر رحمانی با اشاره به آن‌ها می‌گوید: کم‌خوابی به‌شدت در عملکرد روزانه کودکان تأثیر می‌گذارد. اغلب دانش‌آموزانی که در طول روز و سر کلاس خواب‌آلودند و تمرکز و توجه کافی برای یادگیری دروس را ندارند، خواب کافی و باکیفیتی نداشته‌اند.

این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: «بچه‌هایی که از خواب کافی برخوردار نیستند معمولاً در طول روز آرامش کافی ندارند چون خواب شبانه بر روی عملکرد روزانه تأثیرگذار است و وقتی کودک در طول شب خواب باکیفیتی را تجربه نمی‌کند در روز دچار پرخاشگری، بی‌حوصلگی و اختلال در یادگیری می‌شود. تجربه این موارد به‌طورکلی منجر به این خواهد شد که کودک مرتباً احساس اضطراب کند زیرا از عملکرد روتین زندگی عقب‌تر است.»

به گفته رحمانی، اختلال خواب کودکان در طول شب دو دلیل دارد: «اضطراب و تنظیم نبودن ساعت خواب کودکان.»

رحمانی به‌منظور تنظیم ساعت خواب کودکان می‌گوید: به‌عنوان والد قوانین خواب را برای کودکتان توضیح دهید چون کودک به‌طورکلی اگر به حال خودش رها شود و زمان خواب مشخصی نداشته باشد، حتماً دوست دارد پا به‌پای بزرگ‌ترها بنشیند. اغلب کودکان احساس می‌کنند با زود خوابیدن زمان را از دست می‌دهند و متوجه نمی‌شوند اطرافشان چه اتفاقی می‌افتد.

او ادامه می‌دهد: لازم است والدین اولاً، ساعت خواب مشخصی را با توجه به شرایط تعیین کنند تا کودک بداند که رأس فلان ساعت باید بخوابد؛ دوماً، والدین باید تنظیم ساعت خواب کودک را تدریجی انجام دهند. اگر کودک شما عادت داشته در تعطیلات تابستان ساعت ۱۲- ۱ بخوابد، شما نمی‌توانید از او انتظار داشته باشید که با شروع مدارس رأس ساعت ۱۰ بخوابد؛ دقت کنید تغییر ناگهانی در ساعت خواب به‌خودی‌خود می‌تواند منجر به ایجاد اضطراب در کودک شود؛ بنابراین برای تنظیم ساعت خواب کودک بهتر است هر شب یک ربع زودتر او را به رختخواب ببرید تا به‌تدریج به زمان خواب ایده‌آل برسد.

با توجه به شروع سال تحصیلی جدید یکی دیگر از راهکارهای مؤثر برای تنظیم ساعت خواب کودکان، توجه به خواب روزانه بچه‌ها است: گاهی بچه‌ها بعد از تعطیل شدن از مدرسه، ساعت ۴-۵ بعدازظهر می‌خوابند و 7 شب بلند می‌شوند؛ طبیعتاً این روند در ساعت خواب شبانه تأثیرگذار است لذا بهتر است والدین به هر طریقی کودک را بیدار نگه‌دارند چراکه هرچقدر کودک در طول روز خسته‌تر شود، شب زودتر و راحت‌تر می‌خوابد.

علاوه بر این‌ها، راهکارهای دیگری وجود دارد که در تنظیم خواب زودهنگام کودکان تأثیرگذار است:

– تلویزیون، کامپیوتر و تلفن‌ همراه را حداقل یک ساعت قبل از زمان خواب از دسترس کودک خارج کنید.

– اجازه ندهید کودکتان بعدازظهر و عصر نوشیدنی‌های حاوی کافئین مثل قهوه، چای، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و برخی نوشابه‌های گازدار را بنوشد.

-درست قبل از رفتن به رختخواب با کودک بازی‌های تحرکی انجام ندهید چون باعث افزایش انرژی کودک می‌شود.

-اجازه ندهید کودکتان برنامه‌های تلویزیونی یا فیلم‌های ترسناک را نزدیک به زمان خواب تماشا کند زیرا تماشای این فیلم‌ها می‌توانند در خواب کودک اختلال ایجاد کند.

اضطراب خواب کودک را جدی بگیرید

به گفته رحمانی، تمام شرایط ذکرشده برای تنظیم ساعت خواب مختص کودکانی بود که ازنظر روانی در حالت طبیعی قرار دارند اما گاهی کم‌خوابی و بی‌خوابی در کودکان علل دیگری غیر از عادت به دیر خوابیدن دارد.

رحمانی می‌گوید: راهکارهای تنظیم ساعت خواب در کودکانی که اضطراب خواب و ترس شبانه دارند، زمانی امکان‌پذیر است که والدین ابتدا اضطراب و ترس شبانه را توسط متخصص کودک درمان و سپس قوانین و شرایط خواب زودهنگام را اجرایی کنند.

اضطراب در مدرسه در اختلال خواب تأثیرگذار است

گاهی کودکان به دلیل شروع مدارس دچار اضطراب شده و به‌تبع آن، دچار اختلال خواب می‌شوند؛ رحمانی دراین‌باره می‌گوید: تا زمانی که عملکرد کودک در طول روز و شب مختل نشود، اضطراب مدرسه طبیعی است چون به‌هرحال کودک قرار است شرایط جدیدی را تجربه کند و با دوستان جدید، معلم جدید و درس‌های جدید آشنا شود و همه این‌ها می‌تواند برای کودک اضطراب‌آور باشد اما این نوع اضطراب با حرف زدن کودک درباره شرایط موجود به‌مرور کاهش می‌یابد.

او ادامه می‌دهد: والدین باید دقت کنند گاهی اضطراب کودک ارتباطی با شروع سال تحصیلی جدید ندارد بلکه گاهی کودک با اضطراب‌های قدیمی و حل‌نشده‌ای روبرو است که این اضطراب‌ها در یک شرایط زمانی خاص مثل شروع سال تحصیلی جدید خودش را نشان می‌دهد.

دکتر رحمانی با تأکید بر توجه به نوع اضطراب در کودکان می گوید:« اضطراب غیرطبیعی در کودکان نشانه‌هایی دارد که ارجاع به یک متخصص کودک را برای والدین شفاف و ضروری می‌کند؛ این نشانه‌ها عبارت است از حالت تهوع، دل‌درد شدید، سرگیجه، گریه‌های زیاد، پایین آمدن آستانه تحمل، چسبندگی به والدین و…اگر این علائم در کودکی شدت گرفت و ادامه دار بود حتما باید به پزشک و سپس به روانشناس مراجعه شود .اضطراب ریشه بسیاری از دیگر بیماری های روحی و روانی است و درمان به موقع آن می تواند آینده ای با سلامت بیشتر برای فرد رقم بزند.

این غذاها باعث کاهش یادگیری دانش‌آموزان می‌شود

فوق تخصص تغذیه و رژیم درمانی حذف سلف‌های غذا در برخی مدارس را اتفاق خوبی می‌داند و در این باره می‌گوید: این اتفاق بسیار خوب است زیرا شرایط جسمی دانش آموزان با یکدیگر بسیار متفاوت بوده و ارائه یک مدل غذا برای همه آنها اصلا درست نبود.

مدرسه خانه دوم دانش آموزان است. کودکان و نوجوانان ساعات زیادی را در این محیط های آموزشی میگذارنند و نوع تغذیه و انتخاب دسته‌های غذایی برای آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. طبق آمار در زمان آموزش آنلاین و همه گیری ویروس کرونا بسیاری از دانش آموزان به دلیل تحرک کمتر چاقی و افزایش وزن را تجربه کرده‌اند.متخصصان می‌گویند نوع تغذیه در مدرسه در کنترل افزایش وزن کودکان و نوجوانان بسیار با اهمیت است و می‌تواند زمینه‌ساز یادگیری عالی یا برعکس آن بی حالی و بیماری و افزایش آن ها باشد. خبرنگار ایرنا زندگی درباره بهترین دسته‌های مواد غذایی برای دانش آموزان با دکتر احمد درستی فوق تخصص تغذیه و رژیم درمانی گفتگوی پیش رو را انجام داده است که آن را می‌خوانید.

تعطیلی سلف مدارس تصمیم درستی بود

دکتر احمدرضا درستی، فوق تخصص تغذیه و رژیم درمانی می‌گوید دانش آموزان شرایط جسمانی مختلفی دارند. نیازهای بدن هر یک با دیگری متفاوت است و این درست نیست که در مدت یک سال تحصیلی یک برنامه غذایی برای همه در نظر گرفته شود. اینکه در سال تحصیلی جاری برخی از مدارس تصمیم گرفته‌اند تا سلف غذای دانش آموزان را جمع کنند اتفاق اصلا بدی نیست بلکه برعکس بسیار هم اتفاق خوبی است زیرا افراد برحسب شرایط جسمی نیازهای غذایی متفاوتی دارند و این می تواند به تنوع در مصرف دسته‌های غذایی کمک کند.

این متخصص تغذیه می‌گوید برنامه غذایی باید در مسیر درست و ایجاد سلامتی و بالابردن سطح یادگیری در دانش‌آموزان باشد: «یک دانش‌آموز چاق و دیگری لاغر است و یا دانش آموزی کوتاه قد و دیگری بسیار قد بلند است. همه این افراد دستور غذایی متفاوتی را باید رعایت کنند تا نیازهای بدنشان تامین شود. برای همین است که می‌گوییم بهتر است به جای ارائه غذا در مدارس والدین غذای مورد نیاز فرزندانشان را تهیه کنند. این غذاها باید طوری انتخاب شوند که یادگیری در دانش آموزان را بالا ببرند. بسیاری از غذاها مخرب یادگیری هستند. تمرکز را از بین می‌برند و موجب بدحالی یا بی حالی دانش آموزان می‌شوند. پس باید در انتخاب نوع غذایی که در مدرسه مصرف می‌شود هوشمندانه عمل کنیم.»

تامین نیازهای بدن دانش‌آموز در اولویت قرار بگیرد

این فوق تخصص تغذیه درباره تامین نیازهای غذایی دانش آموزان نظر متخصصان را مهم ارزیابی می‌کند: اگر والدین اصول تهیه غذای سالم برای دانش آموزان را بدانند، می‌توانند در ساعاتی که فرزندشان در مدرسه است تمام نیازهای او را برطرف کنند. برای تامین غذای مورد نیاز دانش‌آموزان باید ابتدا به بحث ایمنی غذا و سپس تامین نیازهای بدن توجه کنند. موضوع این است که بسیاری از والدین این تصور را دارند که هر چه دانش‌آموزان تغذیه سنگین‌تر و بیشتری داشته باشند و از مواد پرحجم و پر کالری بیشتر استفاده کنند وضعیت سلامت بهتری خواهند داشت. در حالی که این نوع غذاها نه تنها ارزش غذایی ندارد بلکه زمینه ساز بیماری های مزمن دیگر می‌شود. پس بنابراین لازم است که در سال حداقل یک بار به متخصص تغذیه مراجعه شود تا با توجه به شرایط کودک و نوجوان رژیم غذایی سالم برای آن ها در نظر گرفته شود. تامین نیازهای غذایی متناسب با هر دانش‌آموز مهم است و تشخیص درست در این زمینه با مراجعه به متخصص تغذیه امکان پذیر می شود.

اهمیت شرایط نگهداری غذا در مدرسه دکتر درستی شرایط مدرسه ها را در نوع غذایی که باید والدین برای دانش آموزان آماده کنند بسیار مهم می‌داند و می‌گوید: اگر مدرسه‌ای مجهز به یخچال و سرویس گرم کننده غذا باشد شما می‌توانید هر نوع برنج و خورشتی را برای دانش‌آموزان آماده کنید اما بهتر است به جای برنج سفید از برنج قهوه ای استفاده کنید و همچنین از تهیه خورش های بسیار چرب هم پرهیز کنید. اما اگر مدرسه ای این امکانات را ندارد باید از تهیه ساندویچ مرغ هم برای کودکتان اجتناب کنید زیرا هنوز هوا گرم است و مرغ به راحتی در هوای بیرون فاسد و خراب می شود. از همین رو بهتر است از ساندویچ های سبک که مواد فاسد شدنی ندارند استفاده کنید.

غذاهایی موجب خستگی در کلاس درس می‌شود

این فوق تخصص تغدیه با اشاره به عوارض دادن غذاهای سنگین برای وعده ناهار به دانش آموزان ادامه می‌دهد: «در هیچ کجای دنیا وعده ناهار را برای دانش آموزان سنگین در نظر نمی‌گیرند زیرا بیش از حد غذا خوردن در وعده ناهار موجب می‌شود تا خون در بدن جمع شود و به سمت دستگاه گوارش برود. همین موضوع موجب خواب آلودگی و خستگی دانش آموزان در کلاس می‌شود.»

مصرف بی رویه ویتامین، ممنوع!

دکتر درستی توجه به میان‌وعده دانش‌آموزان را بسیار مهم می‌داند و در این باره می‌گوید: «والدین به هیچ عنوان از میان وعده‌ها غافل نشوند. بهترین گزینه برای میان وعده میوه‌ها هستند. سیب، هویج، ساقه کرفس، خیار و … و شیر و کیک خانگی می‌توانند یک میان وعده فوق‌العاده باشند. مغزی جات مانند بادام هم برای این گروه های سنی بسیار مفید و پرخاصیت است. اینکه بگوییم دانش آموزان از دستور غذایی خاصی استفاده کنند، اصلا درست نیست. همین که تمام مواد غذایی را به اندازه و درست مصرف کنند کافی است و موجب می شود تا بدن مقاومی داشته باشند. علاوه بر این اصلا توصیه نمی‌کنیم که والدین فرزندانشان را مدام به مصرف ویتامین های cو d مجبور کنند زیرا مصرف زیاد این ویتامین ها عوارضی بدتری دارد و در زمان شیوع بیماری کرونا و افزایش مصرف این ویتامین ها شاهد عوارض آن در کودکان بودیم. بنابراین تامین این ویتامین‌ها با میوه‌ها و سبزیجات و لبنیات سالم و تازه بهتر است و شرایط رشدی مناسبی را برای دانش آموزان ایجاد می‌کند.

راهکارهایی برای درمان بی اشتهایی کودکان 

کودکان بیش از هر چیز به غذا، لباس و سرپناه و همچنین مقدار کافی خواب نیاز دارند. علاوه بر این برخی از والدین نگران بی‌اشتهایی کودکان خود هستند.

بی اشتهایی یک اختلال غذا خوردن است که با مصرف بسیار کم غذا یا فعالیت بدنی بیش از حد مشخص می شود. اغلب ناشی از ترس از افزایش وزن و تصویر مخدوش بدن است. بی اشتهایی می تواند منجر به بروز علائم شدیدی مانند توقف رشد، تحلیل استخوان، آسیب به اندام های اصلی مانند قلب و حتی مرگ شود.  کودک مبتلا به بی اشتهایی ممکن است گرسنگی خود را ابراز نکند یا در زمان معین به اندازه کافی مواد غذایی مصرف نکند. این مساله می‌تواند بر وزن کودک اثر بگذارد. در این حالت بیشترین نگرانی والدین در ارتباط با رشد کودک خود است. علت بی اشتهایی در کودکان مشخص نیست اما به نظر می‌رسد که ژنتیک و دنیای اطراف آن‌ها در این اختلال نقش دارند.

عوامل خطر

بی اشتهایی می تواند هم در دختران و هم در پسران رخ دهد، اما در دختران بسیار شایع تر است. مواردی که خطر بی اشتهایی کودک را افزایش می دهد عبارتند از:

– سابقه خانوادگی اختلالات خوردن

– عزت نفس پایین

– انگیزه شدید برای کمال

– ترس از اضافه وزن

– احساس فشار برای لاغری

– اختلالات خلقی، مانند اضطراب، یا ویژگی های وسواسی

– سابقه کودک آزاری عاطفی یا جنسی

یکی از بهترین اقداماتی که والدین می‌توانند برای کمک به بهبودی فرزندشان انجام دهند، ارائه حمایت و محبت بی‌قید و شرط به فرزند قبل، در طول و بعد از درمان بی اشتهایی است. در این گزارش به راهکارهایی برای درمان بی اشتهایی کودکان اشاره شده است.

راهکارهایی برای درمان بی اشتهایی کودکان

۱. عادات غذایی سالم برای کودک خود داشته‌باشید

بگذارید کودک شما میزان غذایش را خودش انتخاب کند. غذا را در بشقاب‌ های کوچک سرو کنید و به آنها این فرصت را بدهید تا برای غذای بیشتر از شما درخواست کنند. با مــشاوره تغذیه می توان یک برنامه غذایی مفید و مقوی برای کودکان تهیه کرد که تمامی ویتامین های مورد نیاز بدن کودکان را تامین نماید.

۲. برای فرزند خود الگوی خوبی باشید

برای این که فرزندتان را به غذا خوردن تشویق کنید، لازم است است برای کودک خود الگوی خوبی باشید. در صورتی که تمام اعضای خانواده انواع غذاهای سالم را مصرف کنند، کودک نیز به خوردن آن‌ها تشویق می‌شود و سعی می‌کند مزه‌ی آن‌ها را امتحان کند.

۳. از غذا خوردن لذت ببرید

اگر غذا خوردن لذت بخش باشد، کودک شما تمایل بیشتری برای آن دارد؛ صحبت کردن در مورد مسائل منفی و استدلال گویی را در زمان صرف غذا کنار بگذارید. بهتر است در زمان غذا خوردن تمام اعضای خانواده دور هم جمع شوند و محیط شادی را برای کودک ایجاد کنند. هنگام غذا خوردن از بحث و دعوا کردن بپرهیزید. با تهیه غــذاهایی که کودکان دوست دارند میل و اشتهای آنان را تحریک نمایید تا به خوبی غذا بخورند.

۴. فعالیت جسمانی

ورزش کردن دارای فواید بسیاری برای کودک است. فعالیت جسمانی باعث مصرف انرژی در بدن می‌شود. مصرف انرژی باعث تحریک دستگاه گوارش شده و اشتهای کودک را افزایش می‌دهد. معمولاً کودکانی که به مقدار زیادی ورزش می‌کنند و دارای فعالیت‌های جسمانی زیادی هستند به ندرت دچار بی‌اشتهایی می‌شوند.

۵. تأثیر دمای محیط بر اشتهای کودک

دمای محیط بر اشتهای بزرگسالان و کودکان تأثیر دارد. معمولاً کودکان در فصل تابستان و در هوای گرم بی‌اشتها می‌ شوند. در حالی که به نظر می‌رسد در زمستان و در هوای سرد اشتهای کودکان افزایش پیدا می‌کند. دمای محیط بر میزان انرژی مصرف شده جهت گرم نگه داشتن بدن اثر می‌گذارد. با خنک نگه داشتن دمای محیط، فرایند سوخت و ساز بدن کودک با سرعت طبیعی انجام می‌شود و در نتیجه اشتهای کودک افزایش پیدا می‌کند.

۶. مصرف روی جهت رفع بی‌اشتهایی کودک

مصرف عنصر روی جهت بهبود عملکرد گوارش ضروری است. در صورتی که میزان اسید کلریدریک در معده طبیعی باشد، فرایند هضم غذا تنظیم می‌شود. در کنار مصرف مواد غذایی حاوی روی، طبق دستور پزشک متخصص کودکان، می‌توان از مکمل‌های روی نیز استفاده کرد.

 بهترین دمنوش برای جلوگیری از اضافه وزن

دمنوش بارهنگ بهترین دارو برای دستگاه گوارش محسوب می شود و از تجمع چربی در بدن و اضافه وزن جلوگیری می کند.

محمدباقر مینایی یک متخصص طب سنتی گفت: در صورتی که افراد دمنوش بارهنگ و خاکشیر را به صورت منظم در رژیم غذایی خود مصرف کنند هرگز دچار اضافه وزن نمی شوند.

وی ادامه داد: هر عضوی از بدن یا هر بدنی نسبت به دمنوش ها عکس العمل متفاوتی نشان می دهد، بنابراین نمی توان یک دمنوش واحد را برای همه افراد تجویز کرد. وی در خصوص دمنوش هایی که می توانند برای بدن مفید واقع شوند و از تجمع چربی و بروز اضافه وزن در افراد جلوگیری کنند.

مینایی اظهار داشت: دمنوش بارهنگ بهترین دارو برای دستگاه گوارش محسوب می شود که سبب رسوب زدایی از لوله گوارش می شود.

این متخصص طب سنتی با بیان اینکه افراد دچار اضافه وزن و چاقی می توانند هفته ای سه تا چهار مرتبه از دمنوش بارهنگ استفاده کنند، عنوان کرد: میزان استفاده از این دمنوش در اشخاص لاغر به یک تا ۲ بار در هفته کاهش پیدا می کند.

وی گفت: خاکشیر نیز یکی دیگر از گیاهانی است که در برقراری تعادل ماده غذایی و جذب آن نقش موثری ایفا می کند، بنابراین در صورتی که افراد دمنوش بارهنگ و خاکشیر را به صورت منظم در رژیم غذایی خود مصرف کنند هرگز دچار اضافه وزن نمی شوند.

مینایی تاکید کرد: نوشیدن دمنوش چای سیاه همراه با لیمو عمانی سیاه نیز سبب تعادل وزن بدن، تسکین سیستم اعصاب مرکزی و تقویت کبد و قلب می شود.

دمنوش سیب برای تعادل وزن بدن

وی تصریح کرد: نوشیدن دمنوش به لیمو همراه با بادرنجبویه و عناب نیز با برقراری تعادل بین سه عضو رئیسه بدن(قلب، مغز و کبد) تاثیر چشمگیری در تعادل وزن بدن ایفا می کند که برای تهیه این دمنوش به ازای هر یک نفر باید سه قاشق غذا خوری به لیمو را با نصف قاشق غذاخوری بادرنجبویه به همراه پنج تا هفت عدد عناب را در قوری محتوی ۲ لیوان آب دم کنند و پس از تبخیر شدن نصف این محلول آن را صاف کنند و سپس بنوشند.

این متخصص طب سنتی با بیان اینکه نوشیدن دمنوش سیب(چای سیب) نیز سبب رسوب زدایی مجاری عروقی بدن می شود، افزود:مصرف دمنوش گلابی(چای گلابی) نیز از افزایش جذب اسیدهای چرب حاصل از جذب اول جلوگیری می کند و تنها به اسید های چرب مفید اجازه جذب می دهد که استفاده از دمنوش سیب و گلابی در مبتلایان به کبد چرب توصیه می شود.

وی اظهار داشت: مصرف دمنوش نعناع وحشی نیز سبب بهبود التهابات لوله گوارش می شود، بنابراین مبتلایان به مشکلات گوارشی(کولیت، التهاب معده و زخم معده) باید ۳۰ دقیقه پیش از غذا این دمکرده را بنوشند.

مینایی با اشاره به مصرف گل بابونه شیرازی به خصوص در افراد میانسال و سالمند مبتلا به دیابت بیان کرد:این دمنوش ضددرد و التهاب استخوان است و روند تسریع طبع و مزاج انسان به سمت سردی را کاهش می دهد.

شما افسردگی خندان گرفته‌اید!

شاید تصور اینکه فردی با ظاهر شاد و همیشه خندان دچار افسردگی باشد، دور از ذهن به نظر برسد اما طبق بررسی سازمان جهانی بهداشت از میان ۲۶۵ میلیون نفری که در سراسر جهان مبتلا به افسردگی هستند، تعدادی هم سعی در پنهان‌کردن علائم بیماری خود دارند.

معمولاً افسردگی با غم، بی‌انگیزگی و ناامیدی همراه است. اگرچه افراد افسرده، ویژگی‌های مشترکی دارند اما نحوه بروز آن می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. «افسردگی خندان» اصطلاحی است که برای فردی که از درون با افسردگی زندگی می‌کند در حالی که از بیرون کاملا شاد یا راضی به نظر می‌رسد، به کار برده می‌شود.

به خواندن این مطلب ادامه دهید تا در مورد ویژگی‌های «افسردگی خندان» و اینکه چگونه می‌توانید آن را در شخص دیگری تشخیص دهید، بیشتر بدانید.

فردی که دچار افسردگی خندان است از بیرون برای دیگران خوشحال یا راضی به نظر می‌رسد. با این حال در درون خود، علائم ناراحت‌کننده افسردگی را تجربه می‌کند.

افسردگی در افراد مختلف متفاوت است و علائم مختلفی دارد اما بارزترین آنها غم و اندوه عمیق و طولانی است. سایر علائمی که فرد افسرده تجربه می‌کند، تغییر در اشتها، وزن، کیفیت خواب، خستگی یا بی‌حالی، احساس ناامیدی، عدم عزت نفس و خودکم‌بینی و از دست دادن احساس لذت در انجام کارهایی است که زمانی برایش خوشایند بوده است.

فردی که «افسردگی خندان» دارد، ممکن است برخی یا همه این موارد را تجربه کند اما در جمع یا گروه‌های دوستی‌اش، این علائم به طور کامل قابل مشاهده و احساس کردن نباشد. برای کسی که از بیرون به یک فرد مبتلا به «افسردگی خندان» نگاه می‌کند، چنین علائمی قابل لمس است:

– فردی که فعال است و عملکرد بالایی دارد.

– کسی که شغل ثابت و زندگی اجتماعی و خانوادگی سالمی دارد.

– فردی شاد و خوش‌بین که بطور کلی سرزنده به نظر می‌رسد.

یکی از علائم جدی افسردگی، داشتن انرژی فوق‌العاده کم است؛ به طوری که بیرون آمدن از رختخواب در آغاز روز برای فرد سخت است اما در افسردگی خندان، سطح انرژی ممکن است تحت تأثیر قرار نگیرد، به جز زمانی که فرد تنها باشد. افراد مبتلا به افسردگی شدید گاهی اوقات احساس تمایل به خودکشی می‌کنند اما بسیاری از آنها انرژی لازم برای انجام این کار را ندارند اما فردی که دچار افسردگی خندان است، ممکن است انرژی و انگیزه لازم را برای چنین تصمیمی داشته باشد.

اگر مدتی است افسردگی را تجربه می‌کنید اما همچنان به لبخندزدن و نقاب‌داشتن ادامه می‌دهید، ممکن است با خودتان چنین افکاری داشته باشید:

. بروز علائم افسردگی نشانه ضعف است.

. با بیان احساسات واقعی خود به دیگران فشار روحی وارد می‌کنید.

. اصلاً افسردگی ندارید چون حالتان خیلی خوب است.

. دیگران اوضاع روحی‌شان از شما بدتر است؛ پس از چه چیزی باید شکایت ‌کنید؟

. احساس کنید دنیا بدون شما جای بهتری خواهد بود.

اما چه کسانی در معرض خطر افسردگی خندان هستند؟

افسردگی خندان هم مانند سایر انواع افسردگی می‌تواند با یک اتفاق خاص ایجاد شود، مانند یک رابطه شکست‌خورده یا از دست دادن شغل.

برخورد افراد با افسردگی بسته به شرایط فرهنگی و اجتماعی متفاوت است حتی در برخی از خانواده‌ها شاید پذیرش این موضوع ننگ و عار باشد. مثلا ممکن است فرد مبتلا با بیان احساساتش در خانواده بعنوان یک فرد ضعیف، تنبل یا دنبال جلب توجه شناخته شود و مورد قضاوت قرار گیرد. مثلا مردان از کودکی این طور آموزش دیده‌اند که یک مرد واقعی گریه نمی‌کند؛ برای همین مردان به مراتب کمتر از زنان برای درمان مشکلات روانی به مشاور مراجعه می‌کنند. از طرفی کسی که احساس ‌کند ممکن است به خاطر علائم افسردگی خود مورد قضاوت قرار ‌گیرد، احتمال بیشتری دارد که نقاب خوشحالی به چهره‌اش بزند و احساساتش را پشت این نقاب پنهان کند.

نقش رسانه‌های اجتماعی در بروز و گسترش “افسردگی خندان”

در کشوری مثل ایالات متحده ۶۹ درصد مردم از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و مخاطبان این شبکه‌ها  با فضایی مواجهند که در آن زندگی همه مردم بدون نقص و کارت‌پستالی پیش می‌رود اما آیا در واقعیت هم چنین است؟ قطعا بسیاری از مردم تمایل ندارند در بدترین شرایط از خودشان عکسی در فضای مجازی منتشر کنند و طبعا ترجیحشان این است که فقط لحظات خوب خود را با دیگران به اشتراک بگذارند. این موضوع چهره ای از واقعیت ایجاد می‌کند که به «افسردگی خندان» فضای بیشتری برای رشد می‌دهد.

افسردگی خندان چگونه تشخیص داده می شود؟

بر اساس مقاله ای از سازمان جهانی بهداشت (WHO)، افسردگی خندان با علائمی متضاد با افسردگی کلاسیک ظاهر می‌شود و این خودش روند تشخیص را پیچیده می‌کند. مشکل دیگر در تشخیص افسردگی خندان این است که بسیاری از افراد ممکن است حتی ندانند که افسرده‌اند یا به دنبال کمک نیستند. اگر فکر می‌کنید افسردگی دارید، مهم است که در اسرع وقت به دنبال درمان باشید. برای تشخیص، باید به یک روان درمانگر مراجعه کنید. پزشک از شما سوالاتی در مورد علائم و هرگونه تغییر بزرگی که در زندگی رخ داده است، می‌پرسد و ممکن است شما را به یک متخصص سلامت روان مانند روانپزشک ارجاع دهد.

اگر بیش از دو هفته است که بیشتر اوقات روز این علائم بر احساس، تفکر و انجام فعالیت‌های روزانه مانند خواب، غذا خوردن و کار شما تاثیر گذاشته است، بهتر است زودتر به فکر درمان باشید. افسردگی یک چهره یا ظاهر مشخص ندارد. برای همین است که خیلی وقت‌ها که خبر مرگ خودخواسته افراد مشهور را می‌شنویم، شوکه می‌شویم. اگر فکر می‌کنید دوران افسردگی خندان را تجربه می‌کنید، باید با صحبت‌کردن با کسی روند درمان را شروع کنید. یک مکان امن و بدون قضاوت برای شروع، دفتر یک روانشناس است.

قدمی به جلو برای تغذیه شیرخوار با شیر مادر: آموزش و حمایت مزاياي رواني تغذيه با شير مادر

به مناسبت هفته جهانی تغذیه با شیرمادر

 شیر مادر نه تنها نیازهای ایمونولوژیکی شیرخوار را برطرف می کند، بلکه در پیشگیری از عفونت ها نیزکمک کننده است. و منجر به ارتباط بین مادر و کودک بدون توجه به موقعیت و شرایط وی شده و امنیت غذایی نوزادان و کل خانواده را از همان ابتدا تامین می کند. در دوسال گذشته با توجه به بحران همه گیری COVID-19  افراد بیشتری را به سمت ناامنی غذایی سوق داد که باعث کاهش سطح دانش و مهارت والدین و عدم مراجعه به موقع جهت دریافت خدمات شد که با تشویق مادران در طی مراقبت ها در خصوص تغذیه انحصاری با شیر مادر به مدت شش ماه و تداوم تغذیه با شیر مادر به مدت دو سال یا بیشتر به همراه غذای کمکی و انجام مشاوره شیردهی برای آنان و در طی مشاوره، مشکلات شیردهی بررسی گردد.

مزاياي رواني تغذيه با شير مادر

تغذيه با شير مادر به ايجاد رابطه عاشقانه و صميمي ميان مادر و كودك كمك مي كند و باعث مي شود مادران از لحاظ احساس و عواطف خود را غني احساس كنند . تماس نزديك زودرس بلافاصله پس از زايمان به استحكام اين رابطه كمك مي كند. اين رابطه پيوند عاطفي ( Bonding) ناميده مي شود .

اگر تماس زودرس بين مادر و كودك و تغذيه با شير مادر بلافاصله پس از زايمان برقرار شود ، كودكان كمتر گريه كرده و رشد و نمو سريعتر خواهند داشت .براین اساس کلیه بیمارستتانها ملزم به اجرای  تماس پوست با پوست در ساعت اول تولد ی باشند

مادراني كه شير مي دهند نسبت به شيرخوار خود محبت بيشتري نشان داده ودرمورد مراقبت كودك و تغذيه او با شير مادر در شب ، خيلي كمتر شكايت مي كنند و همچنين نسبت به كودكانشان كمتر بد‌رفتاري ( كودك آزاري)  كرده و يا آنان را ترك مي كنند .

بررسي هاي متعددي نشان داده  كه تغذيه با شير مادر به ارتقاء ضريب هوشي كودكان كمك مي كند . نوزادان كم وزن كه در هفته هاي اول زندگي با شير مادر تغذيه مي شوند ، در سالهاي بعدي نسبت به كودكاني كه با شير مصنوعي تغذيه شده اند، از بهره هوشي بالاتري برخوردارند

جريان شيرمادر تا حدي بستگي به چگونگي احساس مادر و تفكرات او دارد. بسيار مهم است كه مادران و نوزادان  در تمامي مدت شبانه روز در كنار يكديگر باشند. اين مسئله به مادر كمك مي كند تا نسبت به شيردهي احساس خوبي داشته باشد.

بسياري از مشكلات رايج شيردهي مي تواند بعلت وضعيت نادرست پستان گرفتن باشد. با كمك به مادر و آموزش وضعيت صحيح در آغوش گرفتن نوزاد در روزهاي اول مي توان از بروز اين مشكلات پيشگيري بعمل آورد.

مقدار شير توليد شده در پستانها، بستگي به مكيدن شيرخوار ومقدار شيرتخليه شده از پستانها دارد. مكيدن شير باعث توليد شير بيشتر مي شود. اغلب مادران بيشتر از مقداري كه شيرخوارشان نياز دارد، شير توليد مي كنند و حتي مي توانند شير كافي براي تغذيه دوقلوها توليد كنند

تغذيه با شير مادر در اغلب موارد موفق خواهد بود اگر:

مادر احساس خوبي درباره خودش داشته باشد.

شيرخوار پستان را صحيح در دهان گرفته باشد و بنابراين مكيدنهاي قوي و موثري داشته باشد.

شيردادن به شيرخوار در اغلب اوقات شبانه روز برحسب ميل شيرخوار صورت بگيرد.

جامعه و محيط خانوادگي از تغذيه با شير مادر حمايت كنند.

حمايت دوستان و خانواده از مادر شيرده

خانواده و دوستان بعنوان مهمترين مرجع حمايت از مادر محسوب مي شوند. در جائي كه سنت تغذيه با شيرمادر رايج بوده و اعضاي خانواه نيز نزديك مادر اقامت دارند، حمايت جامعه نيز اغلب وجود دارد. اما برخي از عقايد سنتي در مورد تغذيه با شيرمادر ممكن است درست نباشد. بسياري از زنان خصوصا” در شهرها از حمايت كافي برخوردار نيستند يا ممكن است توسط دوستان و نزديكان به تغذيه با شير مصنوعي تشويق شوند

 تداوم ارائه كمك از طريق مراكز جامع سلامت شهری وروستایی شهرستان بندرعباس

کلیه كاركنان بهداشتي درماني در مراکز جامع سلامت که با مادر شيرده و كودك زير 2 سال او تماس دارند، همواره از تغذيه با شيرمادر حمايت می كنند. وکلیه  مادران راتحت مشاوره وآموزش قرار میدهند ودرصورت مشکل شیردهی  به مرکز مشاوره شیردهی واقع در مرکز جامع سلامت سید جمال (چهارراه مرادی )یا مراکز مشاوره شیردهی در کلیه بیمارستانهای دوستدارکودک  ارجاع می دهند.

چرا عوارض دوز چهارم واکسن کرونا بیشتر از سایر دوزها است؟

بررسی‌ها نشان داده که واکسن‌های یادآور اگرچه از افراد در برابر ابتلا به بیماری کرونا و عوارض وخیم آن محافظت می‌کنند، بیش از واکسن اولیه عوارض جانبی دارند.

در واقع به نظر می‌رسد هرچه تعداد واکسن‌های یادآور بیشتر می‌شود، عوارض جانبی آنها هم بیشتر می‌شود. این موضوع به این دلیل است که سیستم ایمنی بدن با هر بار تزریق واکسن، شدت عمل بیشتری در برابر ویروس از خود نشان می‌دهد.

بنابه گفته محققان، واکنش‌های سیستم ایمنی بدن پس از دریافت واکسن، نشان‌دهنده این است که سیستم ایمنی بدن‌مان در حال مبارزه با عفونت است، چه این عفونت در اثر بیماری واقعی باشد، چه ناشی از واکسن.

به همین ترتیب دوز چهارم واکسن کرونا هم عوارض جانبی متعددی دارد که از علایم خفیف آن می‌توان به خستگی، تورم غدد لنفاوری، سردرد، درد مفاصل و ماهیچه‌ها، اسهال، تهوع، استفراغ، تب و لرز یا درد در محل تزریق اشاره کرد. این عوارض، کوتاه‌مدت (۱ یا ۲ روزه) هستند و البته تمامی عوارض در یک فرد بروز نمی‌کنند.

چه مواد غذایی احتمال “سرطان” و “سکته” را کاهش می‌دهند؟

میوه و سبزی از گروه‌های اصلی مواد غذایی محسوب می‌شوند که تمامی افراد باید از این دو گروه غذایی در طول روز مصرف کنند.

باید توجه داشت مصرف میوه و سبزی به پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان‌های دستگاه گوارش کمک می‌کنند که این اثر محافظتی مربوط به آنتی اکسیدان‌ها و ریز مغذی‌هایی همچون فلاونوئید، کاروتنوئید،  ویتامین  C،  اسید فولیک و فیبر غذایی است. این مواد و مواد دیگر به عنوان  مسدود کننده یا سرکوب کننده تومورهای سرطانی و پیشگیری از آسیب اکسیداتیو نقش دارند.   

تخمین زده می‌شود که مصرف کم میوه و سبزیجات باعث حدود ۱۹ درصد از سرطان‌های دستگاه گوارش و حدود ۳۱ درصد از بیماری‌های ایسکمیک قلبی و ۱۱ درصد از سکته‌های مغزی در سراسر جهان می‌شود. به طور کلی، ۲.۷ میلیون (۴.۹ درصد) مرگ ناشی از مصرف کم میوه و سبزیجات نسبت داده می‌شود.

مصرف میوه و سبزیجات ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر را از طریق افزایش در دسترس بودن مواد مغذی مختلف و توانایی آن‌ها در کاهش  عوامل خطر مرتبط، کاهش دهد. فشار خون و کلسترول بالا عوامل خطر برای بیماری عروق کرونر قلب و سکته مغزی هستند و پتاسیمی که توسط میوه‌ها و سبزیجات تامین می‌شود، فشار خون را کاهش می‌دهد. فیبر غذایی همچنین ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند و همراه با مواد شیمیایی گیاهی مانند استرول‌های گیاهی، فلاونوئیدها و سایر آنتی اکسیدان‌ها ممکن است در تعدیل کلسترول و سایر فرآیندهای بیولوژیکی مهم باشد که می‌تواند خطر تصلب شرایین (ضخیم شدن عروق) را کاهش دهد.

مصرف میوه اثر محافظتی در برابر سرطان‌های دهان، حلق، حنجره، مری، دهانه رحم، ریه و معده دارد. سبزیجات غیر نشاسته‌ای نظیر اسفناج، گوجه فرنگی و فلفل احتمالا در برابر سرطان‌های دهان، حلق، حنجره و مری نقش حفاظتی دارند. تمامی سبزبجات بویژه انواع سبز و زرد آن، احتمالا از سرطان معده پیشگیری می‌کنند.

توصیه کشورهای مختلف به مصرف میوه و سبزی متفاوت است؛ اما بطور کلی مصرف سه سروینگ (هر سروینگ تقریبا ۸۰ گرم یا نصف لیوان است) یا بیشتر از سبزیجات و دو یا بیشتر میوه در روز توصیه می شود.

بنابر اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، عوامل ضد سرطان میوه‌ها و سبزیجات آنتی اکسیدان‌هایی نظیر ویتامین C و E، سلنیوم و فیتوکمیکال‌ها است. هنوز کاملا مشخص نیست کدامین ماده میوه‌ها و سبزیجات بیشترین اثر حفاظتی در برابر سرطان را داراست. این مواد دارای مکانیسم‌های تکمیلی و همپوشانی نظیر القای آنزیم‌های دفع مسمومیت، رقیق کردن و چسبیدن به عوامل کارسینوژن در مجرای گوارشی، تغییر هورمون‌های متابولیسمی و اثرات آنتی اکسیدانی هستند.

بومی‌سازی درمان‌های پیشرفته ناباروری/بانک تخمدان رویان برای کمک به حفظ باروری مبتلایان به سرطان

رئیس پژوهشکده علوم تولید مثل پژوهشگاه رویان گفت: سعی شده است که روش‌های تشخیصی و درمان‌های پیشرفته ناباروری متناسب با دانش روز دنیا، در داخل کشور بومی‌سازی و پیاده‌سازی شود.

در آستانه چهل و دومین سالگرد تأسیس جهاد دانشگاهی، دکتر الهام امیرچقماقی، رییس پژوهشکده علوم تولیدمثل پژوهشگاه رویان دستاوردهای مهم این پژوهشگاه در زمینه بومی‌سازی درمان‌های پیشرفته ناباروری و همچنین فعالیت‌های صورت‌گرفته برای کمک به حفظ باروری مبتلایان به سرطان را تشریح کرد.

دکتر امیرچقماقی اظهار کرد: پژوهشکده علوم تولید مثل پژوهشگاه رویان که یکی از ۳ پژوهشکده پژوهشگاه رویان است در زمینه علوم تولید مثل فعالیت می‌کند. ‌تاریخچه این پژوهشکده به زمان تاسیس پژوهشگاه رویان بازمی‌گردد. زمانی‌که زنده‌یاد دکتر کاظمی آشتیانی به همراه تیمی از متخصصین بالینی، جنین‌شناس و متخصصین ژنتیک به منظور بومی‌سازی دانش درمان‌های پیشرفته ناباروری مرکز رویان را تاسیس کردند و گروه‌های پژوهشی مرتبط با پزشکی تولیدمثل آغاز به فعالیت کردند.

وی افزود: در حال حاضر پژوهشکده علوم تولید مثل رویان دارای ۶ گروه پژوهشی ناباروری زنان، گروه پژوهشی ناباروری مردان، گروه پژوهشی جنین شناسی و گروه پژوهشی ژنتیک ناباروری ، گروه پژوهشی تصویربرداری تولید مثل و گروه پژوهشی اخلاق و حقوق پزشکی است. فعالیت‌های پژوهشکده علوم تولید مثل پاسخگویی و کمک به رفع چالش‌های بخش درمان ناباروری است و تلاش می‌شود در این پژوهشکده تحقیقات کاربردی انجام شود. در راستای اینکه بیش از پیش به چالش‌های بخش درمان ناباروری توجه شود، چندین کارگروه بین رشته‌ای در پژوهشکده علوم تولید مثل شکل گرفته اند که موضوع این کارگروه‌ها مشکلات و چالش‌های درمان ناباروری است. این کارگروه‌ها عبارتند از کارگروه سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCO  که یک اختلال نسبتا شایع در خانم‌ها است، کارگروه نارسایی زودرس تخمدان یا POF که مربوط به نارسایی زودرس تخمدان است، کارگروه اندومتریوز  که یک بیماری نسبتا شایع میان خانم‌ها در سنین باروری است، کارگروه انکوفرتیلیتی (oncofertility) یا حفظ باروری در بیماران سرطانی، کارگروه آندرولوژی در زمینه ناباروری مردان و کارگروه شکست مکرر لانه‌گزینی که مربوط به زوج‌هایی است که چندین سیکل درمان پیشرفته ناباروری و انتقال جنین با کیفیت مناسب داشته اند ولی بارداری اتفاق نمی افتد.

عضو هیات علمی گروه پژوهشی ناباروری زنان پژوهشگاه رویان با اشاره به خدمات درمان ناباروری در پژوهشگاه رویان گفت: در پژوهشگاه رویان سعی شده است که روش‌های تشخیصی و درمان‌های پیشرفته ناباروری متناسب با دانش روز دنیا در داخل کشور بومی‌سازی و پیاده‌سازی شود. نتایج این همراهی‌ها نیز مقالات چاپ‌شده در رویان است که چه در سطح ملی و چه در سطح بین‌المللی به یافته‌های این مقالات استناد شده است.

بومی‌سازی درمان‌های پیشرفته ناباروری/بانک تخمدان رویان برای کمک به حفظ باروری مبتلایان به سرطاندکتر امیرچقماقی در خصوص پژوهش‌های انجام گرفته در پژوهشگاه رویان گفت: در روش‌های کمک باروری (ART)، نه تنها سیکل‌های درمانی دارای اهمیت هستند، بلکه یک سری ملزومات آزمایشگاهی هم در این سیکل‌ها مورد نیاز هستند که در زمینه تولید محیط انجماد و ذوب تخمک و جنین انسانی، اعضای هیات علمی گروه جنین شناسی در قالب یک طرح فناورانه، تجربه و دانش خود را استفاده کرده و به تولید این محیط‌های مورد استفاده در آزمایشگاه جنین‌شناسی بالینی دست پیدا کرده‌اند. 

رییس پژوهشکده علوم تولیدمثل پژوهشگاه رویان با بیان اینکه همواره در رویان سعی شده که هم با سایر مراکز در سطح کشور و هم مراکز مرتبط در منطقه و جهان همکاری شود، افزود: در کنگره بین‌المللی رویان نیز همواره محققین و متخصصین  از سراسر دنیا که در رشته‌های مربوط به پزشکی تولید مثل صاحب نظر هستند، به عنوان سخنران دعوت می‌شوند.

عضو تیم تخصصی مرکز خدمات درمان ناباروری رویان با اشاره به فعالیت بانک تخمدان انسانی در پژوهشگاه رویان عنوان کرد: در دنیا با پیشرفت‌های صورت‌گرفته در درمان سرطان، امید به زندگی بیماران مبتلا به سرطان افزایش پیدا کرده است که یکی از جنبه‌های آن حفظ باروری در این بیماران است؛ چرا که داروهای شیمی‌درمانی و مداخلات پرتو درمانی می‌توانند در فعالیت تخمدان‌ها در خانم‌ها تاثیر منفی بگذارند و در واقع حفظ باروری در خانمی که به سرطان مبتلا می‌شود، حائز اهمیت است. چندین روش شامل انجماد جنین، تخمک و بافت تخمدان برای حفظ باروری در خانم‌ها مطرح است که بر اساس شرایط بیمار مبتلا، مورد استفاده قرار می‌گیرند. در صورتی که بدلیل نوع سرطان و فوریت درمان آن یا سن و شرایط بیمار، امکان فریز جنین یا تخمک وجود نداشته باشد، بافت تخمدان بیمار حفظ می‌شود تا پس از دریافت درمان‌های مرتبط با سرطان و بهبودی، از این بافت برای او استفاده شود. بر این اساس، بانک تخمدان انسانی در پژوهشگاه رویان از سال ۱۳۹۲ آغاز به کار کرد.

دکتر امیرچقماقی در ادامه با اشاره به ۴ دهه فعالیت جهاد دانشگاهی در زمینه علوم پزشکی گفت: جهاد دانشگاهی در این چند دهه، در زمینه‌ علوم مختلفی فعالیت کرده است که در زمینه علوم پزشکی، در مواردی که چالش جامعه و کشور بوده، به این حوزه ورود پیدا کرده است‌. جهاد دانشگاهی در سال ۱۳۷۰ با تاسیس پژوهشگاه رویان و سپس پژوهشگاه ابن‌سینا در زمینه ناباروری فعالیت کرد و در گسترش مراکز درمان ناباروری در کشور سهیم بوده است. این نهاد با تاسیس پژوهشکده سرطان معتمد به خوبی در زمینه تشخیص زودهنگام سرطان (پستان) و درمان‌های مرتبط با آن فعالیت داشته است. در سایر زمینه‌های علوم پزشکی نظیر دندان‌پزشکی و آزمایشگاه‌های تشخیص طبی نیز بعضی واحدهای جهاد دانشگاهی فعالیت دارند. نقطه قوت جهاد دانشگاهی این است که در مواقعی که در جامعه چالش ایجاد شده، وارد عمل شده است که نمونه اخیر آن، پاندمی کووید-۱۹ بود.

رییس پژوهشکده علوم تولیدمثل پژوهشگاه رویان خاطر نشان کرد: یکی از ویژگی‌هایی که در جهاد دانشگاهی وجود دارد، تعاملی است که با سایر مراکز و دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های پژوهشی وجود دارد و با افرادی که نوآور و صاحب ایده هستند، همکاری می‌شود. در پژوهشگاه رویان نیز همواره ایده‌های نوآورانه و مساله‌محور و درخواست‌های همکاری مشترک، مورد توجه قرار می‌گیرند. مراکز رشد جهاد دانشگاهی نیز یکی از نمونه‌های این زیست‌بوم است. این مراکز  رشد، پتانسیل خوبی دارند تا از هسته‌های فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت کنند تا بتوانند به خوبی به فعالیت خود ادامه دهند.