دسته: بهداشت
افزایش موارد ابتلا به سرخک با کاهش میزان واکسیناسیون
بر اساس گزارش جدید سازمان جهانی بهداشت، بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۴، مرگ و میر ناشی از سرخک در جهان ۸۸ درصد کاهش یافته و جان حدود ۵۸ میلیون نفر نجات یافته است.
ویروس دوباره در کشورهایی که زمانی آن را به مرز نابودی رسانده بودند، در حال شیوع است: نشانهای از اینکه بسیاری از کودکان اکنون واکسنهای معمول خود را دریافت نمیکنند.
سال گذشته، ۵۹ کشور شیوع گسترده یا مختلکننده سرخک را گزارش کردند که تقریباً سه برابر تعداد مشاهده شده در سال ۲۰۲۱ است.
برخی از این شیوعها در کشورهایی رخ داد که زمانی عاری از سرخک محسوب میشدند، مانند کانادا و ایالات متحده.
در این گزارش آمده است: “حذف جهانی سرخک همچنان یک هدف دور از دسترس است.”
این آژانس هشدار میدهد که سالها پیشرفت در معرض خطر است زیرا واکسنهای معمول و سیستمهای ردیابی بیماری از زمان همهگیری به طور کامل بهبود نیافتهاند.
ایالات متحده در سال ۲۰۰۰ به حذف سرخک رسید، به این معنی که ویروس دیگر به طور مداوم در این کشور پخش نمیشد. اما امسال، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای ایالات متحده تاکنون ۱۷۹۸ مورد تأیید شده را گزارش کردهاند که بالاترین تعداد از زمان دستیابی به ریشه کنی است.
مقامات سازمان جهانی بهداشت میگویند که آنها از نزدیک ایالات متحده، کانادا و سایر کشورهایی را که قبلاً سرخک را کنترل میکردند، اما اکنون شاهد افزایش عفونتها هستند، زیر نظر دارند.
دکتر تدروس آدهانوم گبریسوس، مدیر کل سازمان بهداشت جهانی، به سیانان گفت: «سرخک همچنان مسریترین ویروس جهان است.
او گفت: حتی با وجود یک واکسن مؤثر و کمهزینه، این ویروس از شکافهای موجود در پوشش واکسیناسیون سوءاستفاده میکند.
“دیانا چانگ بلانک”، رئیس برنامه ضروری ایمنسازی سازمان بهداشت جهانی، به سیانان گفت: «در سطح جهان، بیش از ۳۰ میلیون کودک در سال ۲۰۲۴ در برابر سرخک ایمن سازی نشدند. در سراسر جهان، تنها ۸۴ درصد دوز اول واکسن و تنها ۷۶ درصد دوز مهم دوم را که ایمنی را تا حدود ۹۵ درصد افزایش میدهد، دریافت کردند.»
با وجود عقبماندگیها، چندین کشور به نقاط عطف بزرگی رسیدهاند. کابو ورد، سیشل و موریس اولین کشورهای آفریقایی بودند که امسال سرخک را ریشهکن کردند.
علاوه بر این، ۲۱ کشور جزیرهای اقیانوس آرام هم سرخک و هم سرخجه را ریشهکن کردند.
بلانک به سیانان گفت: ما پیشرفت قابل توجهی در جهت ریشهکنی سرخک داشتهایم.
اما او افزود: موارد ابتلاء و مرگ و میر هنوز به طور غیرقابل قبولی بالا است.
او تأکید کرد که با واکسیناسیون منظم میتوان از هر مرگ ناشی از سرخک جلوگیری کرد.
به گفته سازمان جهانی بهداشت، عوامل متعددی باعث کاهش پوشش واکسیناسیون میشوند:
• از دست دادن دوز واکسنهای دوران کودکی در طول همهگیری
• اطلاعات نادرست در مورد واکسنها
• دشواری در دسترسی به خانوادهها در مناطق دارای درگیری نظامی
• کاهش بودجه
سازمان جهانی بهداشت هشدار داد که کاهشهای اخیر در بودجه بهداشت جهانی، از جمله کاهش بودجه شبکه جهانی آزمایشگاه سرخک و سرخجه، میتواند شکافهای ایمنی را افزایش داده و باعث شیوع بیشتر این بیماری در سالهای آینده شود.
چرا عفونتهای واژینال دوباره برمیگردند؟
پژوهشی درباره نقش عادات بهداشتی در بازگشت یک بیماری زنانه
محققان در قالب یک پژوهش، به یکی از مشکلات شایع سلامت زنان پرداختهاند تا تصویری روشن از دلایل بروز و بازگشت دوباره این عفونتها ارائه شود و به درک بهتر راههای پیشگیری و مراقبت کمک نماید.
واژینیت یکی از مشکلات رایج در میان زنان است و بسیاری از آنها در طول زندگی دست کم یک بار با آن روبه رو میشوند. این عارضه معمولا به دلیل التهاب یا عفونت در ناحیه واژن ایجاد میشود و انواع مختلفی دارد که شناخته شده ترین آنها واژینوز باکتریایی، عفونت قارچی و تریکومونیازیس است. هر یک از این مشکلات میتواند با نشانههایی مانند خارش، سوزش، ترشح غیرطبیعی یا احساس ناراحتی همراه باشد. بنابر گزارشهای علمی، بخش بزرگی از زنان دست کم یک دوره عفونت قارچی را تجربه میکنند و برخی نیز با چندین بار تکرار آن روبه رو میشوند. تکرار عفونت معمولا برای زنان ناراحت کننده است و بر کیفیت زندگی، آرامش روانی و روابط زناشویی اثر میگذارد. از سوی دیگر برخی عفونتها مانند تریکومونیازیس میتوانند حتی برای سلامت جنین یا احتمال ابتلا به برخی بیماریهای دیگر خطرآفرین باشند. این موارد نشان میدهند شناخت عوامل ایجاد کننده و کنترل کننده بیماری چهقدر اهمیت دارند.
در کنار عوامل بیولوژیک، شرایط زندگی، وضعیت جسمی و برخی عادات شخصی نیز در بروز و شدت این عفونتها نقش دارند. برای مثال استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیکها، استفاده از برخی روشهای پیشگیری از بارداری، دیابت کنترل نشده یا استفاده نادرست از شویندههای واژینال میتواند محیط طبیعی واژن را برهم بزند. محیط واژن برای سالم ماندن به وجود باکتریهای مفید و میزان مشخصی از اسید طبیعی وابسته است و هر چیزی که این نظم را مختل کند، احتمال بروز واژینیت را بالا میبرد. در صورت عدم درمان مناسب، برخی از انواع واژینیت میتوانند به مشکلات جدی مانند التهاب لگن، نازایی یا زایمان زودرس منجر شوند. همین موضوع ضرورت انجام پژوهشهای دقیق درباره شیوع و عوامل تاثیرگذار بر این مشکل را نشان میدهد.
در همین زمینه، راژان چهره استادیار گروه مامایی در دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ایلام به همراه سه همکار خود از همین دانشگاه و با همکاری دانشگاه علوم پزشکی گلستان پژوهشی انجام دادند تا میزان عود این عارضه و عوامل همراه آن را بررسی کنند. این گروه در قالب پژوهشی درباره شیوع عود واژینیت در میان زنان مراجعه کننده به کلینیکهای زنان ایلام به دنبال یافتن تصویری روشن از روند بیماری و عوامل مرتبط با بازگشت دوباره عفونتها بودند.
در این مطالعه، ۲۵۵ زن مبتلا به واژینیت مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات مربوط به سن، وضعیت باروری، سوابق بهداشتی، عادتهای شخصی، نشانههای بالینی و شیوه درمان از طریق پرسشنامه جمع آوری شد. سپس دادهها با استفاده از نرم افزارهای آماری تحلیل شدند تا مشخص شود کدام عوامل با احتمال بازگشت بیماری ارتباط دارند.
بر اساس نتایج، شیوع کلی واژینیت حدود یک پنجم موارد بررسی شده بود و بیش از ۱۰ درصد از زنان با عود این مشکل روبه رو بودند.
بیشترین میزان عود مربوط به عفونت قارچی بود که حدود ۴۴ درصد را شامل میشد. در کنار آن، تریکومونیازیس، واژینیت باکتریایی، واژینیت آتروفیک و نوع التهابی نیز با میزانهای متفاوت دیده شدند. نکته مهم این بود که میان عوامل جمعیت شناختی مانند سن یا وضعیت باروری ارتباط معنی داری با عود عفونت دیده نشد، اما برخی عادات رفتاری نقش مهمی داشتند.
در بخش دیگری از یافتهها مشخص شد استفاده از شویندههای واژینال به طور قابل توجهی با عود بیماری مرتبط است. همچنین دو علامت بالینی یعنی خارش پیش از قاعدگی و خارش مداوم واژن با افزایش احتمال بازگشت بیماری همراه بودند. این موضوع نشان میدهد که برخی علائم ساده که شاید در نگاه اول جدی به نظر نرسند، میتوانند نشانهای از زمینه بازگشت عفونت باشند و باید به آنها توجه بیشتری شود.
بر پایه این نتایج، پژوهشگران تاکید کردند که مقابله با عود واژینیت تنها با درمان دارویی کافی نیست و باید به عوامل رفتاری و بهداشتی نیز توجه شود. آموزش درباره استفاده درست از محصولات بهداشتی، پرهیز از مصرف بی رویه شویندهها و مراقبت از سلامت بدن میتواند در کاهش عود عفونت نقش داشته باشد. این نکته به ویژه برای زنان جوان و زنان در سنین باروری اهمیت بیشتری پیدا میکند، زیرا مشکلات مکرر واژینیت میتواند بر سلامت باروری، آرامش روانی و زندگی فردی تاثیر بگذارد.
همچنین نتایج پژوهش نشان دادند که برخلاف انتظار، برخی از عواملی که در مطالعات دیگر به عنوان عوامل خطر معرفی شده بودند مانند وضعیت بارداری یا برخی مشکلات طبی، در این تحقیق نقش پررنگی نداشتند. این موضوع لزوم انجام مطالعات گسترده تر را یادآور میشود تا بتوان تاثیر عوامل مختلف را در جمعیتهای متفاوت با دقت بیشتری بررسی کرد.
گفتنی است این یافتهها در «مجله علمی زنان، مامایی و نازایی ایران» منتشر شدهاند که زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی مشهد فعالیت میکند. انتشار این پژوهش میتواند در مسیر افزایش آگاهی عمومی و علمی درباره یکی از مشکلات مهم سلامت زنان تاثیرگذار باشد.
سن ابتلا به دیابت نوع دو به ۲۰ سال رسید/ ایران در منطقه پرخطر جهش دیابت قرار دارد
معاون بهداشت وزارت بهداشت:
معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: در گذشته تصور میشد دیابت نوع دو بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال بروز میکند، اما امروز سن ابتلا به حدود ۲۰ سال و حتی پایینتر از آن رسیده است که این مسئله زنگ خطری جدی برای آینده سلامت جامعه به شمار میرود.
دکتر علیرضا رییسی ، معاون بهداشت وزارت بهداشت در همایش تازه های دیابت از چهار برابر شدن روند ابتلا به دیابت در ۳۵ سال گذشته ابراز نگرانی و اظهار کرد: دیابت بهعنوان یکی از مهمترین معضلات سلامت جهانی، تنها با پیشگیری، ارتقای سواد سلامت، تغییر سبک زندگی و مراقبت مداوم قابل کنترل است.
او معتقد است که در مقابله با دیابت اتکای صرف به درمانهای دارویی و بیمارستانی نتیجه پایداری نخواهد داشت.
رییسی یادآور شد: سازمان جهانی بهداشت برای بسیاری از بیماریهای مزمن، اهداف مشخصی جهت کاهش بروز و شیوع تعیین کرده، اما درباره دیابت تنها توصیه کرده است که کشورها بتوانند آن را کنترل کنند، نه کاهش دهند؛ زیرا کاهش بروز این بیماری در شرایط کنونی تقریباً ممکن نیست.
معاون بهداشت وزارت بهداشت افزود: روند ابتلا به دیابت طی ۳۵ سال گذشته حدود چهار برابر افزایش یافته است و با وجود پیشرفتهای چشمگیر در علم و فناوری، داروهای جدید و آگاهی بیشتر نسبت به عوامل بروز بیماری، همچنان شاهد رشد قابل توجه مبتلایان هستیم.
به گفته رییسی، در حال حاضر حدود ۶۰۰ میلیون نفر در جهان به دیابت مبتلا هستند و پیشبینی میشود این رقم تا سال ۲۰۵۰ میلادی به بیش از ۸۵۰ میلیون نفر برسد. بیشترین رشد موارد ابتلا نیز در منطقه آفریقا و خاورمیانه دیده میشود که ایران نیز در زمره کشورهای در معرض خطر بالاست.
رئیسی با تأکید بر اینکه تمرکز صرف بر درمان پاسخگوی بار بیماری نیست، اظهار داشت: اگر بهدنبال کنترل مؤثر دیابت هستیم، باید به سمت پیشگیری برویم. عواملی مانند سبک زندگی کمتحرک، تغذیه ناسالم، چاقی، آلودگی هوا و استرس از مهمترین علل افزایش بروز دیابت هستند و بدون اصلاح این الگوها، روند ابتلا متوقف نخواهد شد.
او یادآور شد: در گذشته تصور میشد دیابت نوع دو بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال بروز میکند، اما امروز سن ابتلا به حدود ۲۰ سال و حتی پایینتر از آن رسیده است که این مسئله زنگ خطری جدی برای آینده سلامت جامعه به شمار میرود.
معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به پیامدهای اقتصادی و انسانی بیماری دیابت گفت: بخش بزرگی از بیمارانی که دیالیز میشوند، مبتلا به دیابت یا فشار خون بالا بوده اند. اگر در یکی از بخشهای دیالیز بیمارستانها از بیماران علت بیماری را بپرسید، بیش از ۹۰ درصد آنان دچار دیابت یا فشار خون مزمناند. هزینههای درمان، دیالیز، عملهای بایپس قلبی و استنتهای عروقی بهطور سرسامآوری رو به افزایش است.
رئیسی گفت: دیابت را نباید صرفاً یک بیماری پزشکی بدانیم. کنترل واقعی زمانی اتفاق میافتد که فرد دیابتی در مراقبت از خود مشارکت فعال داشته باشد. اگر بیمار سواد سلامت و مهارت خودمراقبتی نداشته باشد، حتی بهترین داروها هم اثر پایداری نخواهند داشت.
وی با بیان اینکه پزشک یا مراقب سلامت باید به بیمار بیاموزد که در مراقبت از خود متعهد باشد، اظهار کرد: اگر این اتفاق بیفتد، موفقیت در کنترل دیابت پایدار خواهد بود. کنترل دیابت با عدد قند خون آزمایشگاهی سنجیده نمیشود، بلکه با آگاهی، مسئولیتپذیری و تداوم مراقبت مشخص میشود.
به گفته معاون بهداشت وزارت بهداشت، در ایران حدود ۷.۵ میلیون نفر دیابتی وجود دارد که نیمی از آنها در سامانه بهداشت کشور ثبت شدهاند.
او تأکید کرد: این در حالی است که هدفگذاری سازمان جهانی بهداشت تا پنج سال آینده این است که ۸۰ درصد بیماران شناسایی و کنترل شوند و صددرصد بیماران دیابت نوع یک به انسولین و وسایل خودارزیابی دسترسی داشته باشند.
او به شاخصهای تعیینشده در برنامه هفتم توسعه کشور اشاره و تاکید کرد که بر اساس این برنامه، باید تا پایان آن، نرخ کنترل و پایش دیابت به ۴۵ درصد برسد.
به اعتقاد رییسی این هدف تنها در صورتی محقق میشود که از فناوریهای نوین مانند هوش مصنوعی، ابزارهای دیجیتال خودمراقبتی و پرونده سلامت الکترونیک بهره بگیریم.
معاون بهداشت وزارت بهداشت معتقد است که اثر واقعی صحبت ها در سمینارها و همایشهای علمی درباره دیابت و موضوعات دیگر زمانی دیده میشود که آموزشها از فضای سالنهای علمی به خانه مردم و زندگی روزمره منتقل شود. اگر مردم از اطلاعات و آموزشهای تخصصی بهرهمند نشوند، کنترل دیابت در سطح ملی محقق نخواهد شد.
رئیسی بر عدالت در دسترسی به سلامت تاکید و تصریح کرد: کشور ما با جمعیتی ۹۰ میلیونی نیازمند آن است که ابزارهای آموزشی، فناوری و مراقبتی در دسترس همه مردم قرار گیرد تا بتوانیم کنترل دیابت را از حرف به عمل برسانیم.
وی گفت: پزشکان عمومی و مراقبان سلامت آموزشدیده در کشور بهخوبی میتوانند بیماران دیابتی را کنترل کنند.
تعداد تولدها در ۶ ماهه نخست سال جاری به زیر یک میلیون مورد رسید
زنگ خطری جدی برای آینده جمعیت:
برای نخستین بار پس از انقلاب، تعداد تولدها در ۶ ماهه نخست سال جاری به زیر یک میلیون مورد رسیده که زنگ خطری جدی برای آینده جمعیت است.
علیرضا رئیسی افزود: برنامه جوانی جمعیت یکی از چهار محور اصلی فعالیت معاونت بهداشت است و باید با همکاری همه دستگاهها بهصورت علمی و هماهنگ دنبال شود.
به گفته وی، چهار محور اصلی فعالیت معاونت بهداشت شامل پزشکی خانواده و اصلاح نظام ارائه خدمات، جوانی جمعیت، خودمراقبتی و ارتقای سواد سلامت و توجه به مؤلفههای اجتماعی مؤثر بر سلامت است.
رئیسی تأکید کرد: نقش مردم در ارتقای سلامت باید پررنگتر شود، زیرا بدون مشارکت عمومی، پایداری نظام سلامت امکانپذیر نیست.
وی گفت: موفقیت پزشکی خانواده زمانی محقق میشود که برنامه به صورت کامل و با نظام ارجاع اجباری اجرا شود و منابع مالی به طور هدفمند و پایدار تخصیص یابد تا پزشک خانواده بتواند با تمرکز بر خدمات پیشگیری و سلامتمحور، نقش واقعی خود را در مدیریت شبکه ایفا کند.
آنفلوآنزا در پاییز؛ چگونه با واکسن از خود محافظت کنیم؟
بیماری آنفلوآنزا با آغاز فصل پاییز بعنوان بیماری مسری معمولا در کل دنیا شایع میشود. یکی از از راهکارها برای پیشگیری و یا کنترل آن استفاده از واکسن است.
آنفلوآنزا (Influenza) یک بیماری تنفسی واگیردار است که توسط ویروسهای آنفلوآنزا ایجاد میشود. این بیماری معمولاً در فصلهای سرد سال (پاییز و زمستان) شایعتر است و میتواند از علائم خفیف تا عوارض شدید و حتی مرگ منجر شود. در ادامه این مطلب اطلاعات جامعی درباره بیماری آنفلوآنزا ارائه میشود.
آنفلوآنزا چیست؟
آنفلوآنزا یک عفونت ویروسی است که عمدتاً دستگاه تنفسی (بینی، گلو، و ریهها) را درگیر میکند. ویروسهای آنفلوآنزا شامل سه نوع اصلی هستند:
نوع A: شایعترین و خطرناکترین نوع، که میتواند باعث همهگیریهای جهانی (پاندمی) شود.
نوع B: معمولاً خفیفتر از نوع A، اما همچنان میتواند باعث شیوعهای فصلی شود.
نوع C: علائم خفیفتر و کمتر شایع. این ویروسها از طریق قطرات تنفسی (سرفه، عطسه)، تماس مستقیم (دست دادن) یا سطوح آلوده منتقل میشوند.
علائم آنفلوآنزا
علائم آنفلوآنزا معمولاً بهصورت ناگهانی ظاهر میشوند و شامل موارد زیر هستند:
– تب بالا (معمولاً ۳۸ تا ۴۰ درجه سانتیگراد) یا لرز
– سرفه خشک یا خلطدار – گلودرد – آبریزش یا گرفتگی بینی – درد عضلانی و بدندرد – سردرد – خستگی شدید – گاهی تهوع، استفراغ یا اسهال (بهویژه در کودکان)
تفاوت با سرماخوردگی
آنفلوآنزا معمولاً شدیدتر از سرماخوردگی است، با شروع ناگهانیتر و علائم سیستمیک (مثل تب و بدندرد) بیشتر. سرماخوردگی معمولاً خفیفتر و با علائم تدریجی است.
عوارض آنفلوآنزا
در حالی که اکثر افراد در عرض ۱ تا ۲ هفته بهبود مییابند، آنفلوآنزا میتواند در برخی گروهها عوارض جدی ایجاد کند:
ذاتالریه (پنومونی): عفونت ریه که میتواند تهدیدکننده حیات باشد.
تشدید بیماریهای مزمن: مثل آسم، بیماریهای قلبی، یا دیابت.
عفونتهای ثانویه: مانند عفونت گوش (در کودکان) یا سینوزیت.
میوکاردیت (التهاب عضله قلب) یا میوزیت (التهاب عضلات).
عوارض عصبی: بهندرت، تشنج یا آنسفالیت (التهاب مغز).
هر آنچه باید درباره واکسن آنفلوانزا بدانید
گروههای پرخطر
– کودکان زیر ۵ سال (بهویژه زیر ۲ سال)
– افراد بالای ۶۵ سال – زنان باردار
– افراد با بیماریهای مزمن (دیابت، بیماریهای قلبی، ریوی، کلیوی)
– افراد با سیستم ایمنی ضعیف (مثل بیماران HIV یا شیمیدرمانی)
– افراد با چاقی مفرط
راههای انتقال آنفلوآنزا
این بیماری بسیار مسری است و از طریق موارد زیر منتقل میشود:
قطرات تنفسی: هنگام سرفه، عطسه، یا صحبت کردن.
تماس مستقیم: دست دادن یا تماس با فرد آلوده.
سطوح آلوده: لمس وسایلی مثل دستگیره در یا گوشی و سپس تماس با دهان، بینی، یا چشمها.
ویروس میتواند ۱ تا ۲ روز قبل از ظاهر شدن علائم و تا ۵ تا ۷ روز پس از آن منتقل شود. کودکان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است مدت طولانیتری ناقل باشند.
بهترین راهکار برای پیشگیری از آنفلوآنزا
واکسن آنفلوآنزا موثرترین راه پیشگیری که به صورت سالیان توصیه میشود، زیرا ویروس هر سال تغییر میکند.
واکسن آنفلوآنزا چیست؟
واکسن آنفلوآنزا دارویی است که سیستم ایمنی بدن را برای مقابله با ویروسهای آنفلوآنزا آماده میکند. این واکسن حاوی ویروسهای غیرفعال (کشتهشده) یا اجزای ویروس است که نمیتوانند بیماری ایجاد کنند اما بدن را تحریک میکنند تا آنتیبادی تولید کند.
انواع واکسن
واکسن تزریقی: رایجترین نوع، مناسب برای اکثر افراد بالای ۶ ماه.
واکسن سهگانه: علیه سه سویه ویروس (دو نوع A و یک نوع B ) واکسن چهارگانه (Quadrivalent) : علیه چهار سویه ویروس (دو نوع A و دو نوع B) که امروزه بیشتر استفاده میشود.
واکسن اسپری بینی: حاوی ویروس زنده ضعیفشده، مناسب برای افراد سالم ۲ تا ۴۹ سال (در ایران کمتر رایج است).
واکسنهای با دوز بالا: برای افراد بالای ۶۵ سال، که سیستم ایمنی ضعیفتری دارند.
واکسنهای بدون تخممرغ: برای افراد با حساسیت به تخممرغ (بسیاری از واکسنها با استفاده از تخممرغ تولید میشوند).
بهروزرسانی سالانه
ویروس آنفلوآنزا هر سال تغییر میکند (جهش ژنتیکی یا “دریفت آنتیژنی”). سازمان بهداشت جهانی (WHO) هر سال سویههای غالب را پیشبینی کرده و واکسنها بر اساس آن تولید میشوند.
چرا واکسن آنفلوآنزا مهم است؟
آنفلوآنزا فقط یک سرماخوردگی ساده نیست؛ میتواند عوارض جدی مانند ذاتالریه، بستری شدن یا حتی مرگ بهویژه در گروههای پرخطر ایجاد کند.
دلایل اهمیت واکسن
پیشگیری از بیماری: واکسن احتمال ابتلا را ۴۰ تا ۶۰ درصد (بسته به تطابق واکسن با سویههای در گردش) کاهش میدهد.
کاهش شدت بیماری: حتی در صورت ابتلا، علائم خفیفتر و عوارض کمتری خواهید داشت.
محافظت از دیگران: با کاهش انتقال ویروس، از افراد آسیبپذیر (مثل کودکان، سالمندان، یا بیماران مزمن) محافظت میشود.
کاهش بار سیستم درمانی: کاهش موارد شدید، فشار بر بیمارستانها و منابع درمانی را کم میکند.
محافظت در برابر عوارض: آنفلوآنزا میتواند باعث تشدید بیماریهای مزمن (مثل آسم یا دیابت) یا عوارض قلبی شود.
چه کسانی باید واکسن بزنند؟
سازمان بهداشت جهانی و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC) توصیه میکنند که همه افراد بالای ۶ ماه هر سال واکسن آنفلوآنزا دریافت کنند، مگر اینکه منع پزشکی داشته باشند.
گروههای اولویتدار عبارتند از:
کودکان ۶ ماه تا ۵ سال: بهویژه کودکان زیر ۲ سال که در معرض خطر عوارض هستند.
بزرگسالان بالای ۶۵ سال: به دلیل ضعف سیستم ایمنی.
زنان باردار: برای محافظت از مادر و جنین (واکسن در هر مرحله از بارداری ایمن است).
افراد با بیماریهای مزمن: مانند دیابت، بیماریهای قلبی، ریوی، کلیوی، یا نقص ایمنی. – کادر درمان: به دلیل تماس با بیماران و خطر انتقال ویروس.
افرادی که با گروههای پرخطر زندگی میکنند: مثل والدین کودکان خردسال یا مراقبان سالمندان.
موارد منع مصرف
– افراد با حساسیت شدید به واکسن یا اجزای آن (مثل ژلاتین یا آنتیبیوتیکهای خاص).
– افراد با سابقه سندرم گیلن-باره (در موارد نادر مرتبط با واکسن).
– کودکان زیر ۶ ماه.
– افراد با بیماری حاد و تب بالا (تا زمان بهبودی باید صبر کنند).
زمان مناسب برای دریافت واکسن
بهترین زمان: اوایل پاییز (مهر تا آبان) قبل از شروع فصل آنفلوآنزا (که معمولاً از پاییز تا اوایل بهار شایع است).
دیرتر هم ممکن است: دریافت واکسن حتی در زمستان یا اوایل بهار هم میتواند مفید باشد، چون فصل آنفلوآنزا گاهی طولانیتر است.
مدت اثر: ایمنی حدود ۲ تا ۳ هفته پس از تزریق ایجاد میشود و معمولاً تا ۶ ماه یا بیشتر دوام دارد.
نکته برای کودکان: کودکان ۶ ماه تا ۸ سال که برای اولین بار واکسن دریافت میکنند، ممکن است به دو دوز (با فاصله ۴ هفته) نیاز داشته باشند.
اثربخشی واکسن
میزان محافظت: اثربخشی واکسن به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله تطابق واکسن با سویههای در گردش و سلامت فرد. به طور متوسط، ۴۰ تا ۶۰ درصد در برابر ابتلا محافظت میکند.
کاهش عوارض: حتی اگر به آنفلوآنزا مبتلا شوید، واکسن احتمال بستری شدن را تا ۶۰ درصد و مرگومیر را تا ۸۰ درصد کاهش میدهد.
محدودیتها: اگر سویههای ویروس با واکسن همخوانی نداشته باشند، اثربخشی کاهش مییابد، اما همچنان محافظت نسبی ایجاد میکند.
عوارض جانبی واکسن
واکسن آنفلوآنزا معمولاً ایمن است، اما ممکن است عوارض خفیفی ایجاد کند:
– شایع: درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق، تب خفیف، بدندرد، سردرد (معمولاً طی ۱-۲ روز برطرف میشود).
– نادر: واکنشهای آلرژیک شدید (مثل آنافیلاکسی) یا سندرم گیلن-باره (بسیار نادر).
– اسپری بینی: ممکن است باعث آبریزش بینی، گلودرد یا تب خفیف شود.
نکته: واکسن آنفلوآنزا نمیتواند باعث ابتلا به آنفلوآنزا شود، زیرا ویروسهای موجود در آن غیرفعال هستند (یا در اسپری بینی بسیار ضعیفشده).
واکسن آنفلوآنزا در ایران
دسترسی: واکسن معمولاً در داروخانهها، مراکز بهداشتی، و برخی بیمارستانها در دسترس است که در فصل پاییز، توزیع آن افزایش مییابد.
اولویتبندی: در زمان کمبود، اولویت با گروههای پرخطر است.
توصیهها: قبل از تزریق، با پزشک مشورت کنید، بهویژه اگر بیماری زمینهای یا حساسیت دارید.
باورهای غلط درباره واکسن آنفلوآنزا
۱. “واکسن باعث آنفلوآنزا میشود”: خیر، ویروسهای واکسن غیرفعال هستند و نمیتوانند بیماری ایجاد کنند.
۲. “فقط افراد بیمار یا مسن نیاز به واکسن دارند”: همه افراد بالای ۶ ماه میتوانند از واکسن بهرهمند شوند.
۳. “واکسن همیشه کار نمیکند”: درست است که ۱۰۰٪ محافظت نمیکند، اما شدت بیماری و عوارض را کاهش میدهد.
۴. “هر سال لازم نیست واکسن بزنم”: به دلیل تغییر سالانه ویروس، واکسن سالانه ضروری است.
هشدار درباره سرخک؛ تنها راه پیشگیری، واکسیناسیون است
والدین برای پیشگیری کودکان از بیماری سرخک واکسیناسیون زیر ۵ سال را انجام دهند.
فوق تخصص بیماریهای عفونی کودکان با تأکید بر اهمیت واکسیناسیون، سرخک را بیماریای کاملاً قابل پیشگیری دانست که در صورت واکسینه نبودن کودکان میتواند با عوارض جدی همراه باشد. او به والدین توصیه کرد با آگاهی از علائم، راههای انتقال و زمان مناسب واکسن، سلامت فرزندان خود را تضمین کنند.
دکتر محمد باقر رحمتی، فوق تخصص بیماریهای عفونی کودکان گفت:سرخک یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که بیشتر در کودکان زیر پنج سال دیده میشود، بهویژه در مناطقی که پوشش واکسیناسیون پایین است.
این بیماری توسط ویروس سرخک از خانواده پارامیکسوویریده ایجاد میشود و از طریق قطرات تنفسی منتقل میگردد.
وی با بیان اینکه دوره نهفتگی بیماری حدود ۱۰ تا ۱۴ روز پس از تماس با ویروس است، افزود: بیماری شامل دو مرحله است. مرحله مقدماتی با تب بالا، سرفه خشک، آبریزش بینی، التهاب ملتحمه (قرمزی و آبریزش چشم) و لکههای کوپلیک (نقاط سفید مایل به آبی روی زمینه قرمز در مخاط دهان که علامت اختصاصی سرخک هستند) شروع میشود.
مرحله دوم، مرحله راش است که شامل بثورات پوستی ماکولوپاپولار بوده و از صورت آغاز شده و به تنه و اندامها گسترش مییابد.
این راش معمولاً ۳ تا ۵ روز باقی میماند و تب در اوج راش وجود دارد و سپس کاهش مییابد. وی افزود: سرخک در همه سنین ممکن است رخ دهد، اما شیوع و شدت آن در کودکان خاص بیشتر است.
گروه سنی زیر پنج سال بیشترین موارد بیماری و مرگومیر ناشی از آن را دارند. کودکان زیر یک سال، واکسینهنشده یا ناقص واکسینهشده، دارای نقص ایمنی، سوءتغذیه (بهویژه کمبود ویتامین A) یا مصرفکننده داروهای سرکوبگر ایمنی در معرض بیشترین خطر هستند.
به گفته دکتر رحمتی، پنومونی شایعترین علت مرگ ناشی از سرخک در کودکان است. از دیگر عوارض آن میتوان به عفونت گوش میانی، اسهال شدید، انسفالیت مغزی، خروسک، برونشیولیت و پانانسفالیت اسکلروزان تحتحاد اشاره کرد که ممکن است سالها پس از عفونت ظاهر شود.
وی با تأکید بر اینکه هنوز هم سرخک یک بیماری خطرناک است، گفت: حتی کودکان سالم نیز ممکن است در صورت ابتلا با عوارض شدید مواجه شوند، اما واکسیناسیون بهطور چشمگیر این خطر را کاهش میدهد. وی افزود: بهدلیل سرایتپذیری بالای ویروس، یک فرد مبتلا میتواند تا ۹۰ درصد اطرافیان حساس خود را مبتلا کند. هر فرد آلوده، در جامعهای بدون ایمنی، ممکن است بین ۱۲ تا ۱۸ نفر دیگر را مبتلا کند.
وی درباره راههای انتقال بیماری گفت: ویروس سرخک از طریق قطرات تنفسی، صحبت کردن، عطسه یا سرفه منتقل میشود. این قطرات میتوانند تا دو ساعت در هوا یا روی سطوح فعال بمانند. تماس غیرمستقیم مانند لمس سطوح آلوده و سپس تماس با دهان، بینی یا چشم نیز موجب انتقال میشود.
دوره سرایت بیماری از چهار روز قبل تا چهار روز بعد از شروع بثورات پوستی است. راههای پیشگیری:دکتر رحمتی واکسیناسیون MMR را مؤثرترین راه پیشگیری دانست و گفت: این واکسن در دو نوبت، یکی در ۱۲ ماهگی و دیگری بین چهار تا شش سالگی تزریق میشود.
همچنین فرد مبتلا باید تا چهار روز پس از بروز راش از سایرین جدا شود. گروههایی که نباید واکسن بزنند:کودکان با نقص ایمنی شدید، بیماران سرطانی تحت شیمیدرمانی، مبتلایان به HIV پیشرفته، دریافتکنندگان داروهای سرکوبگر ایمنی یا ایمونوگلوبولین، و کودکانی با حساسیت شدید به اجزای واکسن، نباید واکسن سرخک دریافت کنند.
در این موارد، واکسیناسیون اطرافیان، پرهیز از تماس، و در صورت تماس تزریق ایمونوگلوبولین اختصاصی تا حداکثر شش روز بعد از تماس، از جمله تدابیر حمایتی است.
دکتر رحمتی با تأکید بر نقش کلیدی خانوادهها، گفت: والدین باید کارت واکسیناسیون فرزندان خود را بررسی کرده و در صورت تأخیر، به مراکز بهداشتی مراجعه کنند. او همچنین خواستار افزایش آگاهی درباره علائم اولیه سرخک مانند تب، آبریزش بینی، سرفه، التهاب چشم و بثورات پوستی شد و گفت: مراجعه سریع در صورت مشاهده علائم، از انتقال بیشتر جلوگیری میکند.
وی در پایان تأکید کرد:سلامت فرزندتان را با واکسیناسیون بهموقع سرخک تضمین کنید. سرخک یک بیماری به ظاهر ساده، اما بسیار مسری و گاه کشنده است که با واکسیناسیون بهموقع میتوان از عوارض جدی آن مانند ذاتالریه، التهاب مغز و سوءتغذیه جلوگیری کرد. حتی یک کودک سالم هم ممکن است در صورت ابتلا دچار عوارض شدید شود، بنابراین تأخیر در واکسیناسیون، سلامت کودک و اطرافیان او را به خطر میاندازد.
در ماه های گذشته مواردی از بیماری سرخک در جاسک میناب و رودان گزارش شده بود که بیشتر از اتباع بیگانه بودند.
فهرست محصولات مراقبتی پوست و مو بدون مجوز اعلام شد
روابط عمومی سازمان غذا و دارو، تازهترین فهرست فرآوردههای بهداشتی و مراقبتی پوست و مو که مجوز بهداشتی ندارند را منتشر کرد.
سازمان غذا و دارو اعلام کرد برخی از محصولات بهداشتی و مراقبتی پوست و مو به دلیل نداشتن مجوزهای ایمنی و بهداشتی لازم، غیرمجاز شناخته شدهاند.
این سازمان با انتشار فهرست این محصولات اعلام کرد: کرم دست و صورت شیر الاغ – ZHAV، کرم دست و صورت رز – ZHAV، کرم دست و صورت شیر گاو – ZHAV، کرم دست و صورت آرگان – kamilink، کرم مرطوبکننده و آبرسان بلوبری – kamilink، کرم مرطوبکننده و آبرسان آووکادو – kamilink، ژل شوینده پوست خشک – kamilink، ژل پاککننده آرایش – VITOLA، آب پاککننده میسلار – MICELLAR CLEANSING WATER – kamilink، تونر پوست چرب – kamilink، ماسک مو – kamilink، فاقد مجوزهای ایمنی و بهداشتی لازم شناخته شدهاند.
همچنین ماسک مو هلو – kamilink، وکس صورت زغال – Max lady، وکس صورت عسل – Hudabeauty، وکس صورت آلوئهورا – Max lady، وکس گرم آلوئهورا – HOT WAX ALOE VERA – dior، ورقه وکس – Max lady نیز مجوز بهداشتی لازم را ندارند.
سازمان غذا و دارو تأکید کرد: این محصولات به دلیل نبود شناسنامه بهداشتی معتبر و ابهام در ترکیبات، میتوانند برای مصرفکنندگان خطرناک باشند و در اولویت نظارتهای میدانی این سازمان قرار گرفتهاند.
از شهروندان خواسته شده در صورت مشاهده این محصولات در سطح عرضه، مراتب را از طریق سامانههای نظارتی سازمان غذا و دارو یا معاونتهای غذا و داروی دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور گزارش دهند.
شهر رمکان نخستین پایلوت غربالگری ژنتیکی در جزیره قشم شد
با امضای تفاهمنامه میان سازمان منطقه آزاد قشم و اداره کل بهزیستی هرمزگان، شهر رمکان نخستین پایلوت غربالگری ژنتیکی در جزیره قشم شد.
همزمان با آغاز هفته بهزیستی، تفاهمنامه همکاری میان سازمان منطقه آزاد قشم و ادارهکل بهزیستی هرمزگان با هدف پیشگیری از معلولیتهای ژنتیکی در جزیره قشم به امضا رسید.
مدیرکل بهزیستی استان هرمزگان در حاشیه امضای این تفاهمنامه ضمن تبریک فرارسیدن چهلوپنجمین سالگرد تأسیس سازمان بهزیستی کشور، از آغاز رسمی اجرای طرح غربالگری ژنتیکی در شهر رمکان قشم خبر داد.
سامیه جهانشاهی گفت: بر اساس تفاهمنامه امضا شده، حدود چهار هزار نفر از ساکنان رمکان مورد غربالگری و مشاوره تخصصی ژنتیک قرار میگیرند تا زمینه شناسایی و کنترل ژنهای معیوب فراهم شود.
وی با اشاره به یک بیماری نادر ژنتیکی موسوم به سندروم سنیور-لوکن در این منطقه افزود: این بیماری موجب نابینایی در خردسالی و نارسایی کلیه در سنین نوجوانی میشود و فشارهای سنگینی را از نظر جسمی، روانی و اقتصادی به خانوادهها تحمیل میکند.
مدیرکل بهزیستی استان هرمزگان تصریح کرد: بهرهگیری از توان تخصصی پونه نکویی، مشاور ژنتیک بهزیستی استان، نقشی مهم در موفقیت این طرح خواهد داشت و گام بزرگی در ارتقای سلامت عمومی استان هرمزگان بهشمار میرود.
رئیس هیئتمدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم نیز به خبرنگاران، گفت: این طرح با همکاری حوزه امور بانوان سازمان و همراهی متخصصان بهزیستی، با تمرکز بر غربالگری ژنتیکی حدود چهار هزار نفر از جمعیت منطقه رمکان اجرایی میشود.
عادل پیغامی هدف از اجرای این برنامه را کاهش آسیبهای انسانی و اجتماعی ناشی از معلولیتهای ژنتیکی و دستیابی به تولد صفر کودک دارای ناهنجاری ژنتیکی در آینده عنوان کرد.
وی با اشاره به ماهیت علمی و تخصصی طرح، آن را سرمایهگذاری مؤثری در حوزه سلامت و توسعه انسانی استان هرمزگان دانست و افزود: اجرای این طرح علاوه بر کاهش بار اقتصادی ناشی از درمان، زمینهساز ارتقای سطح کیفیت زندگی در جزیره خواهد بود.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم ابراز امیدواری کرد که این همکاری به الگویی پایدار برای سلامت اجتماعی در منطقه تبدیل شود.
قطره آهن در نوزادان باعث پوسیدگی دندانها نمیشود
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت وزارت بهداشت درباره این باور که «آیا قطره آهن در کودکان باعث پوسیدگی دندان میشود؟»، گفت: کودکان برای خونسازی، رشد و تکامل همچنین افزایش مقاومت بدن در برابر ابتلا به عفونتها به آهن نیاز دارند.
احمد اسمعیل زاده اظهار کرد: کمبود آهن اثرات نامطلوبی بر تکامل عصبی و رفتار کودکان میگذارد که برخی از آنها تغییرناپذیر است. در سنین ۶ تا ۲۴ ماهگی به دلیل رشد سریع شیرخوار، نیاز به آهن به ازای کیلوگرم وزن بدن نسبت به سایر دورههای زندگی بیشتر است.
وی ادامه داد: ذخیره آهن شیرخواران تا ۶ ماهگی آهن مورد نیاز آنان را تامین میکند. به دلیل نیاز زیاد به آهن در شیرخواران و تامین نشدن آهن مورد نیاز از طریق غذای کمکی، از پایان 6 ماهگی یا هم زمان با شروع تغذیه تکمیلی استفاده از مکمل آهن ضروری است.
اسمعیل زاده افزود: برای شیرخوارانی که با وزن طبیعی متولد میشوند (اعم از شیر مادرخوار یا شیر مصنوعیخوار) از پایان ماه ششم ( ۱۸۰ روزگی) و همزمان با تغذیه تکمیلی، باید مکمل آهن به میزان یک میلی گرم به ازای کیلوگرم وزن بدن به صورت روزانه ۱۵ میلی گرم آهن المنتال(معادل ۱۵ قطره آهن) تا پایان ۲۴ ماهگی داده شود و درصورتی که به دلیل اختلال رشد کودک، تغذیه تکمیلی بین چهار تا 6 ماهگی شروع شود، قطره آهن هم زمان با شروع غذای کمکی به میزان ۱۵ قطره در روز باید داده شود.
به گفته وی، سازمان جهانی بهداشت نیز مصرف مکمل آهن برای کودکان را از پایان ۶ ماهگی تا ۲۴ ماهگی توصیه کرده است و در برخی کشورها به دلیل غنی سازی غذای کودک با آهن و تامین آهن مورد نیاز از طریق غذای تکمیلی، برنامه مکمل یاری با قطره آهن اجرا نمی شود.
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت تاکید کرد: برخی ترکیبات آهن ممکن است موجب تغییر رنگ موقت دندانها شود که در پایان دو سالگی و با قطع قطره آهن، این رنگ از بین میرود.
اسمعیل زاده اضافه کرد: برای جلوگیری از تغییررنگ دندانها قطره آهن باید در عقب دهان کودک چکانده و پس از دادن قطره، دندانها با یک پارچه تمیز پاک شود.
وی ادامه داد: قطره آهن نه تنها باعث پوسیدگی دندان نمی شود بلکه از پوسیدگی دندانها جلوگیری کند اما در کودکانی که به دلیل نداشتن بهداشت دهان و دندان و مصرف زیاد قند، پوسیدگی زیادی دارند، قطره آهن میتواند وارد ناحیه متخلخل شود و باعث تغییر رنگ در دندانها شود. در واقع، در این کودکان قطره آهن به دیدن پوسیدگیهایی کمک میکند که والدین تا آن زمان ندیدهاند.
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت گفت: نتایج مطالعات در ارتباط بین کم خونی فقر آهن و پوسیدگی دندان نشان داده است که احتمال پوسیدگی دندان در کودکان مبتلا به کمخونی فقر آهن در مقایسه با کودکانی که به کمخونی فقر آهن مبتلا نیستند؛ به طور قابل توجهی بالاتر است و کودکان مبتلا به کمخونی فقر آهن در معرض خطر بیشتری برای پوسیدگی دندان هستند زیرا کمخونی فقر آهن ممکن است عملکرد غدد بزاقی را تغییر دهد و ترشح بزاق کاهش یافته و خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهد.
وی تاکید کرد: در سالهای اولیه زندگی، کمبود آهن میتواند به دلیل اینکه مرحله حیاتی رشد و معدنی شدن دندانها است، مستقیم بر رشد دندان تأثیر بگذارد. در کودکان زیر ۶ سال کمبود آهن میتواند مینای دندان را به خطر بیندازد و حساسیت به پوسیدگی را افزایش دهد؛ بنابراین کمخونی فقر آهن در سنین پایین میتواند بر سلامت دهان تأثیر بگذارد و به دلیل تغییرات در بزاق و میکروبیوتای دهان، زمینه را برای شدت بیشتر پوسیدگی فراهم کند.
اسمعیل زاده خاطر نشان کرد: بر اساس نتایج مطالعات متعدد انجام شده قطره آهن نه تنها موجب پوسیدگی دندان نمیشود بلکه به دلیل تامین آهن و پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن از پوسیدگی دندانهای کودکان جلوگیری میکند.
حذف سرخک و سرخجه در ایران/تبریک مدیر منطقهای سازمان جهانی بهداشت به وزیر بهداشت
مدیر منطقهای سازمان جهانی بهداشت در منطقه مدیترانه شرقی (امرو) حذف سرخک و سرخجه در ایران را به وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تبریک گفت و اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران موفق شده است تا پایان سال ۲۰۲۳ این بیماریها را به طور کامل حذف کند.
بر اساس ارزیابی رسمی کمیسیون منطقهای تأیید حذف سرخک و سرخجه (RVC MR) وابسته به سازمان جهانی بهداشت، بیماریهای سرخک و سرخجه تا پایان سال ۲۰۲۳ به طور کامل در ایران حذف شده و این موضوع در نامهای رسمی از سوی دفتر نمایندگی سازمان جهانی بهداشت در ایران به وزارت بهداشت اعلام و با تبریک دکتر «حنان بلخی» مدیر منطقهای سازمان جهانی بهداشت همراه بوده است.
مدیر منطقهای سازمان جهانی بهداشت ضمن قدردانی از تعهد و تلاشهای مستمر وزارت بهداشت در زمینه مقابله با این بیماریها، این دستاورد را نقطه عطفی در نظام سلامت کشور توصیف کرد.
بر اساس گزارش «هفتمین نشست کمیسیون منطقهای تأیید حذف سرخک و سرخجه در منطقه مدیترانه شرقی»، ایران با موفقیت معیارهای بینالمللی حذف این دو بیماری را محقق کرده است. این موفقیت حاصل سالها برنامهریزی منسجم، واکسیناسیون گسترده، نظارت دقیق اپیدمیولوژیک و مشارکت فراگیر نظام سلامت کشور است.
این موفقیت، نه تنها نقطه عطفی در ارتقای سلامت عمومی در کشور محسوب میشود بلکه جایگاه جمهوری اسلامی ایران را در تحقق اهداف سلامت جهانی در سطح منطقهای و بینالمللی تثبیت میکند.