به بهانه روز جهانی شیر مادر ؛ گفتگوی تخصصی آوای دریا با دکتر راحیل رحیمی

شیر مادر بهترین پل ارتباطی مادر و نوزاد است

دکتر راحیل رحیمی متخصص کودکان ، نوزادان و نوجوانان اصالتا اهل استان هرمزگان است . راحیل پزشکی عمومی خود را در بندرعباس به پایان رسانده و تخصص خود را ازدانشگاه شیراز گرفته است و چهار سال است که در بندرعباس مطب دارد و از اینکه توانسته است به مردم شهرش خدمت کند خوشحال است.

به مناسبت روز جهانی شیرمادر به سراغش رفتم و گفتگویی با هم داشتیم که خواندن و دانستن آن برای تمامی زنان و مادران الزامی است

درباره اهمیت انتخاب یک متخصص اطفال برای نوزادان از بدو تولد بگویید

بچه هایی که به دنیا می آیند حتما حتما باید معاینه شوند . منظور از نوزاد (بچه های زیر ۲۸ روز است )

تمام نوزدان از بدوتولد یک بار معاینه می شوند . معاینه بعدی روز سوم تولد و بعدی روز ۱۵ ام و معاینه چهارم روز سی تولد است

اگر نوزاد هیچ مشکلی هم نداشته باشد باید این ۴ معاینه را انجام بدهد.

در این معاینات پزشک اطفال به بررسی قلب و عروق ، ریه ، چک کردن زردی نوزاد می پردازد. بررسی وزن گیری ، تغذیه و شیر نوزاد  و.. اهمیت بالایی برخوردار است .

این معاینه ها طبق پروتکل سازمان بهداشت جهانی و وزارت علوم پزشکی است که باید انجام شود .

اگر هم مشکلی داشته باشند باید حتما به پزشک مراجعه کند و بررسی های لازم انجام شود .

در بدو تولد چه اقداماتی برای نوزادان انجام می شود؟  از قبیل واکسن و آزمایش های روتین و… ( شرح دهید)

بعد از معاینات بالا کودک تا 6 ماه به صورت ماهیانه ، و ببن ۶ ماه تا یک سال هر دو ماهی یک بار و بین یک سال تا دو سال هر سه ماه و بعد از دو سالگی تا ۶ سالگی هر ۶ ماه یک بار معاینه شوند و ۶ سال به بالا سالیانه باید چک آپ انجام شود.

چه واکسن ها و آزمایشاتی انجام می گیرد؟

برای نوزادان طبق پروتکل وزارت خانه واکسن هایی در نظر گرفته شده که در کشور ما ب ث ژ یا واکسن سل ، واکسن فلج اطفال ، هپاتیت زده می شود . این واکسن ها در بدو تولد و در بیمارستان زده می شود و واکسن بعدی آن دو ماهگی ، چهارماهگی ، شش ماهگی که شامل فلج اطفال ، سیاه سرفه ، کزاز که به آن واکس ۵ گانه گفته می شود ، است.

در یک سالگی واکسن سرخک ، واریون و سرخچه  و هجده ماهگی تکرار آن انجام می گیرد . واکسن دیگری هم در سن ۶ سالگی و قبل از مدرسه زده می شود .

بچه هایی که به دنیا می آیند بین ۶ ماهگی تا ۱ سالگی همه یک آزمایش را انجام می دهند حتی اگر هیچ مشکلی نداشته باشند . اگر بچه ای کم وزن باشد یا مشکلات تکاملی داشته باشد ، رویه متفاوتی در پیش گرفته میشود اما بچه ای که هیچ مشکلی ندارد ، یک آزمایش در ۹ ماهگی ، سه سالگی و ۶ سالگی ، ۹ سالگی ، ۱۲ و ۱۵ سالگی باید انجام دهد .

با توجه به شیوع کرونا پیام شما برای بانوانی که قصد بچه دار شدن دارند چیست؟

در دوران کرونا پیشنهادی برای اقدام به بارداری نمی کنم. زیرا مادر باردار سیستم ایمینی ضعیفی دارد و خطرناک است که اقدام به بارداری کند . همچنین  مراقبت های ویژه ای نیز دارد و  به بررسی های مکرری نیاز دارد. باید بگویم بارداری در این شرایط این کار منطقی نیست.

آیا کرونا در طول دوران بارداری و یا از طریق شیر مادر قابل انتقال است؟

اینکه بگوییم کرونا از طریق جفت منتقل می شود ، درصد بسیار ناچیزی دیده شده که کرونا از طرق جفت به فرزند منتقل شده است و در بعضی از شهرها مثل گناباد ما مرگ نوزاد را داشتیم .

برای شیردهی مادر مبتلا به کرونا به نوزاد باید مادر دست های خود را بشوید ماسک بزند تهویه اتاق برقرار باشد در این صورت و با رعایت پروتکل های بهداشتی شیردهی منعی ندارد .

حتی ما مادر را از نوزاد جدا نمی کنیم  ، باحفظ فاصله تخت نوزاد از مادر ، رعایت بهداشت ، استفاده از ماسک و نبوسیدن نوزاد می تواند حتی به نوزاد شیر هم بدهد.

نظر شما درباره رسم قدیمی قنداق کردن نوزادان چیست؟ 

چه مزایا و معایبی دارد؟

قندان کردن مزایایی دارد که مزایای کمی است . اما معایب زیادی دارد

در واقع فلسفه قنداق کردن در نسل های قبل این بود که سیستم گرمایشی و یا سرمایشی وجود نداشته است . مادرها برای اینکه نوزاد را از شر سرما حفظ کنند قنداق می کردند

این در حالی است که در فرهنگ عامه ما جا افتاده است که بچه دست و پایش کج نشود!

تنها حسن قنداق کردن این است که مادر بتواند حمل و نقل راحت تری انجام دهد.

مزیت دیگر آن  این است که نوزاد به دلیل پرش هایی که در خواب دارد ممکن است خوابش مختل شود ، قنداق برای خوابیدن هیچ اشکالی ندارد . به شرط اینکه سفت و محکم نبندن و یک قندان بسیار نازک به طوری که بتواند دست و پایش را حرکت بدهد پیشنهاد می شود .

یکی از معایب قنداق این است که نوزاد نمی تواند دست و پای خود را حرکت بدهد و دچار دل درد و نفخ بیشتری می شود . در بچه ای که قندادق می شود شانس سوختگی پا بیشتر میشود و به دلیل اینکه نور کمتری بهش می خورد ممکن است دچار نرمی استخوان می شود . بچه ای که بیضه آن متورم شده و آب آورده با قنداق کردن اذیت می شوند . در بچه هایی که به در رفتگی لگن آن ها شک کرده ایم با قنداق کردن دررفتگی لگنشان تشدید می شود .

در بچه های قنداق شده ممکن است کسی متوجه زردی آن ها نشود .

در واقع منفعت قنداق فقط برای جابه جایی است . آن هم یک قنداق آرام و شل ، نه اینکه بخواهیم خیلی محکم بچه را ببندیم .

از زردی نوزادان به ما بگویید؟ 

آیا استفاده از شیر مادر در میزان زردی تاثیر دارد؟ 

زردی چه عوارضی دارد؟ 

شیر دهی مکرر باعث می شود که زردی خوش خیم کاهش پیدا کند . اما خانواده ها به اشتباه فکر می کنند که زردی روز اول ناشی از شیر مادر است که این اشتباه مطلق است .  

در زردی هایی که بیشتر از ۱۵ روز طول بکشد ممکن است علت آن شیر مادر باشد ، که آن هم قطع شیر دهی به هیچ عنوان توصیه نمی شود .

زردی علت های مختلفی دارد  . زردی ۲۴ ساعت اول ناشی از نقص آنریمی ، ناسازگاری گروه خونی و Rh است که اگر ناسازگاری Rh  باشد ، مادر باید آمپول روگام بزند . اگر زردی به دلیل نقش آنزیمی باشد درمان های خاص خودش را دارد

اینکه بچه در چه فصلی به دنیا بیاید ربطی به زردی ندارد . شیر دهی مکرر باعث می شود زردی فیزیولوژیک یا خوش خیم کمتر شود . پوشاندن بچه و گرم نگه داشتن باعث می شود زردی ببشتر شود.

دادن آب قند ، نبات داغ و چای شیرین باعث بالا رفتن زردی می شود و از مراقبت های قبل زایمان تنها آمپول روگام تاثیر دارد و به خوردن غذاهای مادر ندارد

اگر زردی به موقع درمان نشود

در زردی ۲۴ ساعت اول نوزاد حتما باید بستری شود و درمان های لازم را بگیرد . ۲۴ ساعت دوم به بعد بستگی به عدد آن و معاینه دارد که اگر درمان نشود عوارض مغزی شدیدی مثل ناشنوایی ، اختلال تکالم ، اختلال حرکتی ، مشکلات پیش رفته عصبی و حتی فلج مغزی در موارد شدید که به آن کرنیکتروس می گویند

با توجه به اینکه در روز جهانی شیر مادر قرار داریم

درباره این روز و لزوم اهمیت تغذیه نوزادان با شیر مادر بفرمایید

اول آگوست که بنام روز جهانی شیر مادر نامگذاری شده، در کشورهای مختلف جهان گرامی داشته میشود. هدف از نامگذاری این روز تشویق مادران به تغذیه فرزندان خود از این موهبت الهی است.

شیر دهی با شیر مادر مزایای زیادی دارد مثلا نوزاد بیماری عفونی کمتری مثل اسهال و عفونت گوش میانی ، بیماری های ایمونولوژی و آلرژی مثل آسم ، اگزما می گیرد .

تغذیه با شیر مادر شانس ابتلا به سرطان خون  مثل  ALL  را کمتر می کند. شیر مادر به دلیل زود هضم بودنش باعث جلوگیری از  مشکلات گوارشی نوزاد می شود.  

مصرف مکرر شیر مادر در آینده و در نوجوانی نوزاد تاثیر داشته و شانس ابتلا به دیابت و چاقی را کمتر می کند.

و همچنین باعث می شود بچه تکامل فک و زبان بهتری داشته باشد و با بزرگتر شدن و صحبت کردن و گفتار روان تری داشته باشد و ذکر این نکته ضرروی است که بهره هوشی بالاتری نیز دارد

شیر مادر مزایایی نیز برای مادر به همراه دارد که از جمله می توان به این موارد اشاره کرد.

رحم مادر زود تر جمع می شود و به دنبال آن خون ریزی بعد از زایمان کمتر می شود و مادر کمتر دچار کم خونی و فقر آهن نمی شود . شکستگی استخوان به دنبال شیر دهی کمتر می شود و شانس کمتری برای ابتلا به سرطان سینه ، تخددان و رحم وجود دارد . ارتباط عاطفی مادر و نوزاد بهتر می شود و مادر از لحاظ خوش خلق تر می شود.

و البته زودتر به وزن قبل بارداری خود می رسد.

بهترین زمان تغذیه با شیر مادر چه زمانی است؟ 

بهترین زمان شیردهی بلافاصله بعد از تولد است .  چه مادر زایمان طبیعی داشته باشد و چه سزارین باشد در همه بیمارستان های کشور اجرا می شود . یعنی نوزاد بر روی سینه مادر قرار می گیرد و شیر می خورد

در ۲۴ ساعت و ۴۸ ساعت اول هر دوساعت به نوزاد شیر داده می شود ولی بعد از آن بستگی به میل و رغبت نوزاد دارد

ولی حداقل ۸ بار در طول روز نوزاد باید شیر بخورد

چه راهکارهایی برای مشکلات مادران شاغل دارید؟ 

مادرانی که شاغل هستند معمولا بین ۶ تا ۹ ماه مرخصی دارند . بعد از آن ما غذای کمکی را شروع می کنیم و شیر مادر کم نمی آید

اما بعضی از مادران که قبل ۶ ماه باید به سرکار بروند می توانند شیر خود را بجوشند و در هوای آزاد اتاق تا ۲ ساعت ، در یخچال تا ۲ روز و در فریزر بین ۲ تا ۳ ماه قابل نگه داری است و اعضای خانواده می توانند شیر را به بیرون از فریزر آورده  و زیر شیر آبگرم آبکرمکن نگه دارند و سپس به شیرخوار بدهند .

راه های افزایش شیر مادر چیست؟

شیردهی در طول شب به افزایش شیر کمک می کند . اگر یک تا دو نوبت در طول شب شیر دهند شیر مادر بیشتر می شود . آرامش داشته باشند و استرس به خود راه ندهند

درباره استفاده از شیر خشک و شروع غذای کمکی بگویید

من مخالف شیر خشک هستم مگر مادرانی که بعد از معاینه های مکرر و بررسی های لازم مشخص شود که واقعا شیر شان کم است . وگرنه یک مادر سالم می تواند یک سه قلو را شیر دهد . پس هیچ مادری شیر کم ندارد و نیازی به شیر خشک نیست

شروع غذای کمکی بر اساس وزارت کشور و دولت و بر اساس وضعیتی که در کشور داریم پایان ۱۸۰ روزگی است.  یعنی پایان ۶ ماهگی قبل از ان اگر غذای کمکی را شروع کنیم باعث می شود که شیر مادر کم شده و بچه به غذای کمکی وابسته شود و حتی باعث به تاخیر انداختن رشد کودک می شود.

در پایان توصیه شما به مادران چیست

مطلقا به حرف اطرافیان در باره کم بودن شیر و یا ترش بودن ، چرب بودن آن گوش ندهند . شیر مادر متناسب با نیاز بچه تنظیم می شود و پروردگار این قابلیت را در بدن انسان گذاشته است .

خاصیت شیر مادر در ۶ ماه اول که به تنهایی آن را مصرف می کند با ۶ ماه دوم که غذای کمکی می خورد کاملا متفاوت است . شیر مادر برای نوزاد نارس و نوزاد غیر نارس کاملا متفاوت است و خداوند این قابلیت را در بدن انسان قرار داده است

نکته دیگر این که مادر مایعات ، غذای مقوی مثل خرما و کنجد ، بادام و میوه های تازه مصرف کند و در برنامه غذایی خود بگنجاند .