سرطان پستان در کمین زنان؛ ماموگرافی و معاینه گامی برای نجات جان
سرطان، همیشه با واژه‌هایی تلخ همراه بوده اما وقتی صحبت از سرطان پستان به میان می‌آید، پای زنان، مادران و خواهرانی در میان است که در کنار دغدغه‌های روزمره زندگی، ممکن است بی‌خبر از خطری خاموش، به‌سوی چالشی بزرگ قدم بردارند.
سرطان پستان، یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان زنان جهان و کشورمان ایران است؛ بیماری‌ای که هر ساله جان هزاران زن را می‌گیرد، اما با یک تفاوت بزرگ نسبت به بسیاری از سرطان‌ها؛ قابل شناسایی، قابل پیشگیری و در صورت تشخیص زودهنگام، قابل درمان است.
شاید هر زنی، جایی در زندگی‌اش، آن لحظه دلهره‌آور را تجربه کرده باشد؛ ایستادن روبه‌روی آینه، لمس ناگهانی یک توده کوچک، یا دیدن تغییری عجیب در بدنش؛ لحظه‌ای که زمان کند می‌شود، نفس‌ها تندتر و ذهن پر از سوال می‌شود.
سرطان پستان، برخلاف نامش که سنگین و ترسناک است، اغلب با سکوت آغاز می‌شود؛ بی‌صدا، بی‌علامت، بی‌خبر و درست به همین دلیل است که آگاهی، به قدرِ نجات دادن یک زندگی ارزش دارد.
برای بسیاری از زنان، دانستن این نکته که «اگر زود بفهمم، نجات پیدا می‌کنم» می‌تواند تفاوتی بین ترس و اطمینان، بین بیم و امید باشد؛ اما باید این نکته را متذکر شویم که امروز پیشرفت‌های علمی، امکانات تصویربرداری پزشکی و آموزش‌های عمومی، مسیر مبارزه با این بیماری را هموارتر کرده است، ولی همچنان نبود آگاهی کافی، ترس از تشخیص و بی‌توجهی به علائم اولیه، چالش‌هایی جدی در برابر سلامت زنان ایجاد کرده‌اند.
آنچه امروز در قالب غربالگری، ماموگرافی، خودآزمایی و مشاوره پزشکی توصیه می‌شود، فقط مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های خشک پزشکی نیست؛ این‌ها ابزارهایی‌اند برای حفظ زندگی، برای محافظت از مادران، دختران، همسران و همه زنانی که ستون‌های محکم جامعه‌اند.
در روزهایی که پویش ملی پیشگیری از سرطان پستان در کشور جریان دارد، فرصتی دوباره است تا به خود و زنان اطرافمان یادآوری کنیم؛ مراقبت از خود، نشانه ضعف نیست، نشانه آگاهی است و آگاهی، همان نوری‌ست که می‌تواند از دلِ تاریک‌ترین واژه‌ها، راهی روشن به‌سوی زندگی بگشاید.
در این راستا متخصص زنان و فلوشیپ ناباروری و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان در خصوص سرطان پستان با تاکید بر نقش حیاتی غربالگری در تشخیص زودهنگام سرطان پستان، این بیماری را شایع‌ترین سرطان در میان زنان و دومین علت مرگ ناشی از سرطان در کشور دانسته و خواستار افزایش آگاهی زنان نسبت به راه‌های پیشگیری، خودمراقبتی و غربالگری منظم شد.
دکتر مریم عزیزی سرطان پستان را یکی از مهمترین چالش‌های سلامت زنان عنوان کرد و گفت: با وجود پیشرفت‌های علمی، این بیماری همچنان آمار بالایی از ابتلا و مرگ‌ومیر را به خود اختصاص داده است.
وی با اشاره به نقش کلیدی غربالگری و تشخیص زودهنگام در کنترل سرطان پستان، اظهار کرد: غربالگری به معنای شناسایی بیماری پیش از بروز علائم بالینی است و می‌تواند با شروع درمان در مراحل اولیه، شانس بقا را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
این پزشک متخصص، عوامل خطر ابتلا به سرطان پستان را به ۲ دسته قابل اصلاح و غیرقابل اصلاح تقسیم کرد و توضیح داد: عوامل غیرقابل اصلاح شامل سابقه خانوادگی، افزایش سن، قاعدگی زودرس، یائسگی دیررس، فرزندآوری در سن بالا و زمینه‌های ژنتیکی هستند که در این موارد، انجام غربالگری منظم و دقیق اهمیت دوچندان دارد.
دکتر عزیزی ادامه داد: از جمله عوامل قابل پیشگیری نیز می‌توان به چاقی، مصرف زیاد نمک و چربی‌های اشباع، زندگی کم‌تحرک، استفاده بی‌رویه از داروهای هورمونی و قرص‌های جلوگیری از بارداری اشاره کرد که با اصلاح سبک زندگی می‌توان خطر بروز بیماری را کاهش داد.
ماموگرافی؛ طلایی‌ترین روش غربالگری
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، ماموگرافی را استاندارد طلایی غربالگری سرطان پستان دانست و گفت: این روش قادر است سلول‌های سرطانی را حتی تا ۲ سال پیش از بروز علائم بالینی شناسایی کند و با این کار، امکان شروع زودهنگام درمان را فراهم سازد.
دکتر عزیزی با اشاره به دستورالعمل‌های مربوط به آغاز غربالگری گفت: در زنان با ریسک پایین تا متوسط، انجام ماموگرافی از سن ۴۰ سالگی به‌صورت یک سال در میان و از ۵۰ سالگی به‌صورت سالیانه توصیه می‌شود. اما در زنان با خطر بالا، غربالگری باید از ۳۰ سالگی یا حتی زودتر، یعنی ۱۰ سال قبل از سن ابتلای نزدیک‌ترین فرد خانواده به سرطان پستان، آغاز شود
وی همچنین به ضرورت معاینه بالینی پستان توسط پزشک یا ماما اشاره کرد و گفت: زنان ۲۰ تا ۳۰ ساله باید هر یک تا سه سال یک‌بار معاینه شوند و از ۳۰ سالگی به بعد این معاینات به‌صورت سالانه انجام شود.
دکتر عزیزی همچنین خودآزمایی را یکی از روش‌های مهم تشخیص زودهنگام معرفی کرد و افزود: زنان باید از سن ۲۰ سالگی، هر ماه پس از پایان قاعدگی، در حالت خوابیده یا در حمام، تمام بافت پستان و زیر بغل خود را بررسی کنند. در صورت مشاهده هرگونه توده، تغییر رنگ پوست، پوسته‌ریزی یا ترشح، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
باید این را بدنیم که سرطان سینه یادآور این واقعیت است که سلامت یک سرمایه گران‌بهاست و حفاظت از آن نیازمند همت و آگاهی همه اقشار جامعه است؛ چالشی که فقط با تلاش جمعی قابل عبور خواهد بود.
گفتنی است؛ پویش ملی پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان از ۹ مهر تا ۹ آبان با شعار «شما می‌توانید نجات‌یافته از سرطان پستان باشید با آگاهی و خودمراقبتی» در حال برگزاری است؛ این پویش با هدف کاهش آمار بروز و مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پستان و بهبود کیفیت زندگی بیماران، در سراسر کشور اجرا می‌شود؛ پویشی که همزمان با برگزاری آن پزشکان و متخصصان، یک‌صدا بر اهمیت غربالگری، خودمراقبتی و اصلاح سبک زندگی تاکید دارند؛ چرا که نجات از این بیماری، بیش از آن‌که در درمان‌های پیشرفته خلاصه شود، در یک جمله نهفته است: آگاهی، آغاز نجات است.