نگاه منفی مردم، این بیماران را می‌کشد!
در حالی که ایدز در مقایسه با کرونا از طریق تنفس، همنشینی و دست‌دادن قابل انتقال نیست اما با گذشت ۴۰ سال از اپیدمی ایدز، این بیماری در میان مردم همچنان ترسناک و کشنده است و باورهای غلطی در خصوص این بیماری در میان مردم رواج دارد.
در طی نیم‌قرن، جهان دو بیماری ویروسی کشنده ایدز و کرونا را تجربه کرده که همه‌گیری این ویروس‌ها ﺗﻐﯿﯿﺮﺍﺕ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﻭ ﺑﻨﯿﺎﺩﯾﻨﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺌﻮﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮﺩﯼ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﻓﺮﺍﺩ ایجاد کرده است. باوجود شباهت‌های زیاد بین همه‌گیری مداوم HIV و همه‌گیری ناشی از عفونت کووید ۱۹، تفاوت‌های قابل توجهی نیز بین این دو بیماری وجود دارد.
در روزهای اولیه شیوع و همه‌گیری هر دو ویروس، جدای از شوک، بیشتر دولت‌های جهان با انکار، کم‌اهمیت جلوه‌دادن و غفلت در پیشگیری و آمادگی قبل از وقوع بحران به این بیماری‌ها واکنش نشان دادند. هم‌زمان با شیوع هر دو بیماری ترس زیادی در مردم ایجاد شد، زندگی روزمره مختل و منجر به مرگ بسیاری از مردم شد.
انگ‌زنی یا برچسب‌زدن ناشی از ابتلا به این بیماری‌ها نکته قابل‌توجه دیگری است که بیشتر ما این حس منفور طردشدگی را در دوران شیوع کرونا به‌خوبی درک کردیم. این در حالیست که بیماران مبتلا به HIV سال‌هاست که با این احساس زندگی می‌کنند.
بر اساس پژوهش‌های مختلف، اَنگ و برچسب‌زدن همیشه به‌عنوان مانعی در برابر بهبودی بیماری فرد و همچنین مراجعه فرد برای درمان شناخته می‌شود. ازاین‌رو، مسئله برچسب‌زنی در مواجه با بیماران مبتلا به ایدز باید جدی انگاشته شود؛ چراکه به گفته دکتر مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران فقدان اطلاعات و آگاهی همراه با باورهای منسوخ، مردم را به ترس از ابتلا به HIV می‌کشاند.
علاوه بر این، بسیاری از مردم، HIV را نوعی بیماری می‌دانند که فقط گروه‌های خاصی به آن مبتلا می‌شوند و این باور، منجر به قضاوت‌های منفی و نادرست در مورد افرادی می‌شود که با HIV زندگی می‌کنند؛ رواج باورهای غلط در میان مردم در زمینه بیماری ایدز باعث پنهان نگه داشتن و مراجعه نکردن به مراکز درمانی توسط افراد مبتلا به این بیماری شده و همین مسئله در افزایش آمار ایدز تأثیرگذار است.
آمار ایدز در ایران نگران‌کننده است
بر اساس اعلام وزارت بهداشت تخمین زده می‌شود که از ابتدای شناسایی ایدز در ایران تاکنون، ۴۶ هزار و ۱۴۵ نفر در کشور آلوده به ویروس اچ‌آی‌وی شده باشند. دکتر محرز افزایش آمار ایدز در کشور را نگران‌کننده می‌داند و در این باره می‌گوید: «بنده در مطب خودم قبلاً با یکی – دو مورد مبتلا به ایدز برخورد می‌کردم؛ اما هفته گذشته ۴ مورد مبتلا به ایدز از ۲۰ ساله تا ۵۰ ساله داشتم.»
او ادامه می‌دهد: «ما در ایران به دلیل ناآگاهی مردم از این بیماری و ضعف در بیماریابی، آمار دقیقی از مبتلایان به ایدز در کشور نداریم، اما بر اساس فرمول سازمان بهداشت جهانی به جرأت می‌توان گفت رقم واقعی مبتلایان به ایدز در کشور سه تا چهار برابر آمارهای دولتی است؛ چون این آمار مختص کسانی است که به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند و اتفاقاً جمعیت در خطر ما کسانی هستند که بیماری خود را اعلام نمی‌کنند یا از بیماری خودآگاه نیستند.»
بیشترین علت بروز HIV در ایران روابط جنسی نامطمئن است
محرز با بیان اینکه بیشترین علت بروز اچ‌آی‌وی در ایران تماس جنسی نامطمئن است، می‌گوید: «موج اول بیماری ایدز در ایران با فرآورده‌های خونی آلوده وارداتی در سال‌های 62 و 63 آغاز شد و اولین کاری که ایران برای مقابله با گسترش این ویروس انجام داد، کنترل خون در همان اوایل پاندمی بود.»
او ادامه می‌دهد: موج دوم ایدز از طریق مصرف تزریقی مواد مخدر آغاز شد که یکی از بهترین راه‌ها برای مقابله با افزایش شیوع اچ‌آی‌وی در مصرف‌کنندگان تزریقی مواد “آموزش، مشاوره، توزیع سرنگ و سایر وسایل پیشگیری” بود که باعث کندشدن شیب رشد همه‌گیری در این گروه جمعیتی شد؛ البته امروزه تغییر نوع اعتیاد به داروهای روان‌گردان هم در بروز اچ‌آی‌وی در مصرف‌کنندگان به مواد مخدر تأثیر داشته است.
این متخصص بیماری‌های عفونی تأکید می‌کند: بررسی‌های انجام شده در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که الگوی انتقال بیماری ایدز از اعتیاد تزریقی به انتقال از طریق ارتباطات جنسی تغییر کرده است؛ به‌گونه‌ای که حدود ۹۹ درصد افراد از طریق رابطه جنسی مبتلا به این بیماری می شوند.
انتقال ایدز در آرایشگاه‌ها امر تقریباً محالی است
متأسفانه، چند سالی است که با روند روبه‌رشد گرایش جوانان به خالکوبی و تتو روبه‌رو هستیم؛ محرز با بیان اینکه تتو و خالکوبی عامل نگران‌کننده‌ای برای انتقال ایدز نیست، می‌گوید: «قبلاً در زندان‌ها خالکوبی و تتو تحت شرایط خاصی و گهگاه با سرنگ مشترک انجام می‌شد؛ اما امروزه که خالکوبی و تتو با رعایت اصول بهداشتی و با سرنگ یکبار مصرف انجام می‌شود، لذا نمی‌توان گفت که خالکوبی و تتو باعث انتقال ایدز است.»
اکنون هیچ واکسن و درمان قطعی برای ویروس ایدز وجود ندارد و درمان‌های موجود فقط سرعت پیشرفت آن را کاهش می‌دهند؛ بیش از ۴۰ سال از شروع همه‌گیری جهانی ایدز گذشته است اما هنوز واکسنی برای پیشگیری از این ویروس کشف نشده است.
محرز در رابطه با خطر انتقال بیماری ایدز در آرایشگاه‌ها می‌گوید: «آرایشگاه در صورتی عامل انتقال بیماری ایدز است که تیغ، سوهان، وسایل مانیکور و پدیکور، قیچی و… آلوده به ویروس باشد و این ویروس‌ها از طریق یک خراش پوستی به بدن فرد دیگری وارد شود که این امر محالی است.»
درمان قطعی و واکسنی برای پیشگیری از اچ آی وی وجود ندارد
به گفته محرز، بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به ویروس اچ‌ای‌وی تماس جنسی مطمئن و درمان است. اگر فردی مبتلا باشد و تحت درمان قرار گیرد، بار ویروسی صفر شده و دیگر انتقال‌دهنده بیماری نیست. در واقع درمان، به‌تنهایی یک راه پیشگیری برای ابتلا به ایدز است.
این متخصص بیماری‌های عفونی می‌گوید اکنون هیچ واکسن و درمان قطعی برای ویروس ایدز وجود ندارد و درمان‌های موجود فقط سرعت پیشرفت آن را کاهش می‌دهند؛ به گفته او «تاکنون بیش از ۴۰ سال از شروع همه‌گیری جهانی ایدز را پشت سر گذاشته‌ایم اما هنوز واکسنی برای پیشگیری از این ویروس کشف نشده است؛ البته چندین واکسن امتحان شده و حتی واکسن ام آر ان ای که برای کووید استفاده شد را مورد آزمایش قرار دادند؛ اما اثرگذار در پیشگیری و درمان ویروس ایدز نبود.»
او تأکید می‌کند: «اکنون تمرکز برای درمان این بیماری روی داروهاست و به‌زودی چند مرکز بر درمان قاطع آن کار می‌کنند. اکنون با درمانی که ما به بیماران می‌دهیم، عمر طبیعی و زندگی نرمالی خواهند داشت تا زمانی که این داروها را مصرف کنند اما قاطع نیست و با قطع‌کردن دارو پس از یکی دو هفته بیماری به حالت اولیه باز می‌گردد؛ چون برخی ویروس‌ها در سلول‌های بدن نهفته می‌شوند و دوباره عود می‌کنند ولی اگر درمان قاطع برای این بیماری کشف و ارائه شود، تنها با یک دوره درمان اچ‌آی‌وی کاملاً منفی شده و ویروس از بدن خارج می‌شود.»
باور غلط مردم درباره ایدز با آگاهی‌بخشی باید اصلاح شود
متأسفانه، سطح آگاهی جامعه در برخورد با افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی پایین است و با وجود اینکه بیشتر مردم می‌دانند که این ویروس از طریق همنشینی و دست‌دادن انتقال پیدا نمی‌کند، اما نحوه برخورد با این افراد اغلب همراه با ترس است؛ محرز در این باره می‌گوید: «۴۰ سال از پاندمی ایدز گذشته اما هنوز عده‌ای تصورشان بر این است که ممکن است ایدز از طریق هوا انتقال پیدا کند و این به دلیل فقدان آگاهی‌بخشی جامعه در خصوص این بیماری است. ثابت شده که راه انتقال اچ‌آی‌وی تنها از طریق تماس جنسی نامطمئن، شیر مادر، خون و فرآورده‌های خونی و اعتیاد تزریقی امکان‌پذیر است؛ بنابراین، زندگی و کارکردن با افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی هرگز باعث انتقال این بیماری نمی‌شود.»
او تصریح می‌کند: «قطعاً آگاهی مستمر در رفتار مردم با مبتلایان به این بیماری تأثیرگذار است. اینکه ما تنها سالی یکبار به مناسبت روز جهانی ایدز در خصوص این بیماری صحبت کنیم، تأثیرگذار نخواهد بود. آموزش‌وپرورش و رسانه در آگاهی دادن به افراد جامعه در خصوص این بیماری نقش بسزایی خواهند داشت.»
محرز درباره ازدواج با افراد مبتلا به ایدز می‌گوید: «در شرایط کنونی آزمایش اچ‌آی‌وی قبل از ازدواج الزامی نیست و نمی‌تواند اجباری باشد؛ چون ممکن است دوره نهفتگی طولانی داشته باشد و به همین دلیل شاید جواب مطلوبی نداشته باشد، منتها فرد مبتلا به اچ‌آی‌وی از نظر اخلاقی لازم است این مسئله را با طرف مقابل در میان بگذارد؛ اما واقعیت این است که این افراد اغلب به دلیل ناآگاهی مردم از این بیماری با جواب منفی طرف مقابل مواجه می‌شوند.»
این افراد مانند یک فرد سالم حق زندگی، ازدواج و حتی بچه‌دارشدن دارند؛ چون بار ویروسی این بیماری با مصرف دارو صفر می‌شود و به کسی منتقل نخواهد شد. همچنین فرد با مصرف دارو می‌تواند عمر طبیعی را سپری کند
ازدواج با فرد مبتلا به ایدز بلامانع است
شاید برای شما هم سؤال باشد که “وقتی انتقال ویروس اچ‌آی‌وی از طریق تماس جنسی قطعی است، چگونه ممکن است ازدواج با این افراد بلامانع باشد”؛ محرز در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «ما افراد زیادی داشتیم که یکی از طرفین مبتلا به ویروس بوده و دیگری سالم بوده است. ما قائل به زندگی نرمال برای این افراد هستیم و معتقدیم این افراد مانند یک فرد سالم حق زندگی، ازدواج و حتی بچه‌دارشدن دارند؛ چون بار ویروسی این بیماری با مصرف دارو صفر می‌شود و به کسی منتقل نخواهد شد. همچنین فرد با مصرف دارو می‌تواند عمر طبیعی را سپری کند.»
او تصریح می‌کند: «این مسئله در خصوص مرحله آخر ویروس اچ‌آی‌وی یعنی ایدز نیز صادق است. ما بیمارانی داشتیم که ویروس HIV اش باگذشت ده سال به ایدز تبدیل شده و با مصرف مستمر دارو بعد از یک مدتی بهبودی حاصل شده است.»
درمان بیماران مبتلا به ایدز رایگان است
محرز با تأکید بر رایگان بودن درمان مبتلایان به ایدز می‌گوید: «در حال حاضر بیش از ۲۰۰ مرکز مشاوره بیماری های رفتاری در کشور وجود دارد که افراد می‌توانند با مراجعه به این مراکز به صورت کاملاً رایگان مشاوره و تست دهند. درصورت مثبت بودن تست اولیه، تست اختصاصی انجام می‌شود و سپس با دارو تحت درمان قرار می‌گیرند.»
جهان می‌تواند به ایدز پایان دهد
محرز با اشاره به شعار امسال روز جهانی ایدز مبنی بر “اجتماعات را پیشرو قرار دهیم” می‌گوید: «سازمان‌های مردم‌نهاد بسیار می‌توانند به دولت در کنترل و آگاهی‌بخشی به جامعه در خصوص این بیماری کمک کنند؛ چون این بیماری غالباً به دلیل عدم گاهی مردم انگ حساب می‌شود، گاهی حتی ما شاهدیم افراد این بیماری را از خانواده درجه یک خودشان پنهان می‌کنند چون نمی‌خواهند با طردشدگی از خانواده خود مواجه شوند؛ اما سازمان‌های مردم‌نهاد اغلب کسانی هستند که خودشان هم به این بیماری مبتلا هستند و به بقیه کمک می‌کنند تا برای درمان اقدام کنند؛ لذا اگر ما این مسئله را به NGOها و سازمان‌های مردم‌نهاد واگذار کنیم و خود افراد دررابطه‌با اچ‌آی‌وی وارد عمل شوند، خیلی خوب می‌توانند به دولت کمک کنند.»
این استاد دانشگاه دررابطه‌با موانع پیشرو برای حضور سازمان‌های مردم‌نهاد در مقابله با این بیماری می‌گوید: «افراد مبتلا به این بیماری اغلب به دلیل عدم دریافت مجوز، موانع نظارتی یا انگ بودن ورود پیدا نمی‌کنند. اگر این موانع برداشته شوند، سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند باانگیزه بیشتری به آگاهی‌بخشی جهانی اچ‌آی‌وی بپردازند و جهان را به سمت پایان ایدز پیش ببرند.»
آگاهی‌بخشی در بالابردن روحیه مبتلایان به این بیماری تأثیرگذار است
محرز آموزش و آگاهی دادن به مردم در زمینه بیماری اچ‌آی‌وی را در کنترل، ریشه‌کن‌کردن ویروس HIV و بالابردن روحیه افراد مبتلا به این ویروس مؤثر می‌داند و می‌گوید: «آموزش و آگاهی دادن به مردم علاوه بر اینکه انگ اجتماعی را از بین می‌برد، باعث می‌شود تا این افراد راحت استخدام شوند، ازدواج کنند و صاحب فرزند شوند؛ بنابراین، آگاهی‌بخشی و درمان در کنترل و ریشه‌کن‌کردن این ویروس بسیار مؤثر است.»
این متخصص بیماری‌های عفونی در پایان تأکید می‌کند: «تبدیل ویروس اچ‌آی‌وی به ایدز روند بسیار طولانی دارد؛ لذا بیماران در صورت رفتارهای پرخطر لازم است برای جلوگیری از پیشروی این بیماری هر چه سریع‌تر به مراکز درمانی مراجعه کنند و به زندگی نرمال و طبیعی خود ادامه دهند.»