چطور فرایند پیر شدن را به تأخیر بیندازیم؟
پیر شدن و بروز علائم و نشانه‌های سالمندی در همه ما امری اجتناب‌ناپذیر است. ما در یک نقطه‌ای از زندگی آن را تجربه خواهیم کرد. با بالا رفتن سن، این نشانه‌ها در بخش‌هایی از اعضای بدن خیلی زودتر خود را نشان می‌دهد اما تغییر سبک زندگی می‌تواند روند پیر شدن در این اعضا را به تأخیر بیندازد.
وقتی صحبت از پیری به میان می‌آید، ممکن است سؤالات خاصی در ذهن ایجاد شود، مانند اینکه چرا بدن ما پیر می‌شود و با پیری، چه اتفاقی در بدن می‌افتد؟ با افزایش سن، به دلیل تغییرات در سلول‌ها، شکل بدن به‌طور طبیعی تغییر می‌کند و این تغییرات منجر به تغییر در عملکرد و ظاهر می‌شود. بنابراین، عملکرد و ظاهر بدن تا حد زیادی به عملکرد سلول‌های درون بستگی دارد. در برخی از اندام‌ها، سلول‌ها می‌میرند و جایگزین نمی‌شوند؛ بنابراین، تعداد سلول‌ها کاهش می‌یابد. به‌طور مثال، تعداد سلول‌های بیضه‌ها، تخمدان‌ها، کبد و کلیه‌ها با افزایش سن به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
وقتی تعداد سلول‌ها خیلی کم می‌شود، بخش‌هایی از اعضای بدن نمی‌تواند به‌طور طبیعی کار کند. البته تغییرات در سلول‌ها در سنین جوانی هم اتفاق می‌افتد اما بدن، در جوانی می‌تواند به‌سادگی بسیاری از این تغییرات را ترمیم کند یا ذخایر کافی برای جبران آن‌ها داشته باشد اما توانایی مقابله با این آسیب‌ها، با افزایش سن کاهش می‌یابد و نشانه‌های پیری در برخی از اعضای بدن به‌سرعت نمایان می‌شود.
ضعف عضلانی، اولین نشانه سالمندی
با افزایش سن، استخوان‌ها ازنظر اندازه و تراکم کوچک می‌شوند و این مسئله، آن‌ها را مستعد شکستگی می‌کند. همچنین ماهیچه‌ها به‌طورکلی قدرت، استقامت و انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند – عواملی که می‌توانند بر هماهنگی، ثبات و تعادل بدن تأثیر بگذارند.
با تغییر در استخوان، مفاصل و ماهیچه‌ها، قد نیز ممکن است کاهش یابد. افراد معمولاً بعد از ۴۰ سالگی، هر ۱۰ سال تقریباً حدود یک سانتی‌متر از قدشان را از دست می‌دهند. کاهش قد پس از ۷۰ سالگی حتی سریع‌تر است و ممکن است به ۲.۵ تا ۷.۵ سانتی‌متر هم برسد. برای جلوگیری از کاهش قد و ارتقای سلامت استخوان، مفاصل و عضلات توصیه می‌شود:
-مقادیر کافی کلسیم دریافت کنید. آکادمی ملی علوم، مهندسی و پزشکی آمریکا (NAS) روزانه حداقل ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم را برای بزرگ‌سالان توصیه می‌کند. این توصیه برای زنان ۵۱ سال و بالاتر و مردان ۷۱ سال و بالاتر به ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز افزایش می‌یابد. منابع غذایی دارای کلسیم شامل لبنیات، کلم برو کلی، کلم پیچ و ماهی سالمون است.
-مقدار کافی ویتامین D دریافت کنید. مصرف روزانه توصیه‌شده ویتامین D برای بزرگ‌سالان تا سن ۷۰ سال ۶۰۰ واحد و برای بزرگ‌سالان بالای ۷۰ سال ۸۰۰ واحد است. بسیاری از افراد مقادیر کافی ویتامین D را از نور خورشید دریافت می‌کنند. منابع دیگر عبارت‌اند از ماهی قزل‌آلا، تخم‌مرغ، شیر غنی‌شده با ویتامین D و مکمل‌های ویتامین D.
-فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود قرار دهید. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، آهسته دویدن، تنیس، بالا رفتن از پله‌ها و تمرینات وزنه‌برداری می‌تواند به شما کمک کند تا استخوان‌هایتان را قوی کنید.
اثرات جزئی افزایش سن بر حافظه
افزایش سن، اثرات جزئی بر حافظه دارد؛ مثلاً، افراد مسنِ سالم و فاقد بیماری آلزایمر ممکن است نام‌ها یا کلمات آشنا را فراموش کنند اما به منظور ارتقای سلامت روانشناختی توصیه می‌شود:
فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود قرار دهید. فعالیت بدنی باعث افزایش جریان خون به‌کل بدن ازجمله مغز می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که ورزش منظم با عملکرد بهتر مغز مرتبط است و استرس و افسردگی را کاهش می‌دهد – عواملی که بر حافظه تأثیر می‌گذارد. از نظر ذهنی فعال بمانید. فعال ماندن ذهنی می‌تواند به تقویت حافظه کمک کند. با کتاب خواندن، انجام بازی‌های فکری و یادگیری یک فعالیت مثل سفالگری، نقاشی و…حافظه خود را فعال نگه‌دارید.
افزایش سن بر عدسی چشم تأثیر می‌گذارد
در طول ۴۰ سالگی، دیدن اجسام نزدیک‌تر از حدود ۶۰ سانتی‌متر دشوار می‌شود. این تغییر در بینایی، به دلیل سفت شدن عدسی چشم اتفاق می‌افتد. با افزایش سن، دید در نورِ کم دشوارتر می‌شود؛ به‌طوری‌که افراد ۶۰ ساله اغلب برای خواندن، ۳ برابر بیشتر از افراد ۲۰ ساله به نور نیاز دارند اما برای جلوگیری از مشکلات چشمی در سنین بالا، لازم است:
به‌طور منظم معاینات چشمی انجام دهید و به توصیه‌های پزشک عمل نمایید.
به‌منظور محافظت از چشم در برابر نور خورشید، حتماً از عینک آفتابی یا کلاه نقاب‌دار استفاده کنید.
ظهور چین‌وچروک در میانسالی
با افزایش سن، پوست شما نازک می‌شود، خاصیت ارتجاعی کمتری پیدا می‌کند، شکننده‌تر می‌شود و بافت چربی زیرپوست کاهش می‌یابد. کاهش تولید روغن‌های طبیعی ممکن است پوست را خشک‌تر کرده و درنتیجه منجر به چین‌وچروک در پوست شود اما برای به تأخیر انداختن پیری پوست کافی است با استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده و کرم ضد آفتاب از پوست خود محافظت کنید. ترک دخانیات از موارد مهم دیگری است که باید موردتوجه قرار بگیرد زیرا سیگار به‌خودی‌خود باعث آسیب‌های پوستی مانند چین‌وچروک می‌شود.
تغییرات وابسته به سن در سیستم قلبی عروقی
با افزایش سن، شایع‌ترین تغییری که در سیستم قلب و عروق اتفاق می‌افتد، سفت شدن رگ‌های خونی و شریان‌ها است که باعث می‌شود قلب برای پمپاژ خون از طریق آن سخت‌تر کار کند. همچنین تغییر ضربان قلب از دیگر تغییراتی است که در سن پیری شاهد آن خواهیم بود؛ به‌طوری‌که ضربان قلب در حالت استراحت تقریباً ثابت می‌ماند اما در طول فعالیت به‌اندازه قبل افزایش نمی‌یابد. این تغییرات خطر ابتلا به فشارخون بالا و سایر مشکلات قلبی عروقی را افزایش می‌دهد؛ برای ارتقای سلامت قلب در سنین پیری لازم است:
فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود قرار دهید. پیاده‌روی، شنا یا سایر فعالیت‌های بدنی متوسط و منظم می‌تواند به حفظ وزن سالم و کاهش خطر بیماری قلبی کمک کند.
رژیم غذایی سالم داشته باشید. سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، غذاهای پر فیبر و منابع پروتئین کم‌چربی مانند ماهی را انتخاب کنید. غذاهای حاوی چربی اشباع‌شده و نمک را محدود کنید.
سیگار نکشید. سیگار به سفت شدن رگ‌ها و افزایش فشارخون و ضربان قلب کمک می‌کند.
استرس را مدیریت کنید. استرس می‌تواند بر قلب تأثیر بگذارد لذا با انجام اقداماتی مانند مدیتیشن، ورزش یا گفتاردرمانی استرس را کاهش دهید.
به‌اندازه کافی بخوابید. خواب باکیفیت نقش مهمی در بهبود و ترمیم قلب و عروق خونی دارد. هفت تا نه ساعت خواب در شب را هدف‌گذاری کنید.