افول شاخص‌های سلامت زنان در سایه کرونا
سرانجام سند سلامت بانوان ایرانی؛
کارشناس اداره میانسالان وزارت بهداشت با اشاره به عوارض کووید۱۹بر سلامت زنان، گفت: اگرچه همه افراد تحت تاثیر نگرانی، اضطراب و خستگی روحی ناشی از پاندمی کووید19 هستند، ولی میزان عوارض جدی روحی روانی نظیر اضطراب، بی‌اشتهایی، بیخوابی و اختلال در توان انجام کارهای روزمره، در زنان سه برابر مردان است.
خانم دکتر کیانوش کمالی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به شعار امسال هفته سلامت زنان مبنی بر« سلامت زنان در دوران کرونا»، گفت: اگرچه شواهد ملی و بین المللی حاکی از آن است که در همه‌گیری کووید ۱۹، خطر مستقیم بیشتری، سلامتی و حیات مردان را تهدید می کند، اما تاثیر طولانی مدت این همه‌گیری، بر سلامتی جسمی، روانی و اجتماعی زنان می‌تواند آسیب‌های جدی به خانواده و جامعه وارد کند. علاوه بر ترس از بیماری و مرگ و میر، کووید۱۹ نگرانیهای دیگری برای زنان رقم زده است. افزایش بار کاری در منزل، نظارت بر فرزندان در ایام غیرحضوری شدن مدارس، اقدامات پیشگیرانه برای افراد خانواده و نگهداری از بیماران مبتلا و… نمونه‌هایی از گسترش بار کاری است. محدودیت در حرکت و جابجایی، کار در خانه، مدرسه در خانه، بیکاری‌های موقت، از دست دادن تماس فیزیکی با اعضا خانواده، دوستان و همکاران، همه و همه تغییراتی است که می‌تواند بر سلامت روان ما تاثیر بگذارد.
عوارض روحی کرونا در زنان ۳ برابر بیش از مردان
وی با اشاره به آخرین مطالعات صورت گرفته در این خصوص، اظهار کرد: اگرچه همه افراد تحت تاثیر نگرانی، اضطراب و خستگی روحی ناشی از پاندمی کووید۱۹ هستند، ولی میزان عوارض جدی روحی روانی نظیر اضطراب، بی‌اشتهایی، بیخوابی و اختلال در توان انجام کارهای روزمره، در زنان سه برابر مردان است. نکته قابل توجه آن است که در کلیه مراکز بهداشتی_درمانی، غربالگری برای افسردگی توسط مراقبین بهداشت انجام می‌شود و در صورت نیاز فرد به پزشک و روانشناس ارجاع می‌شود. این خدمات به صورت رایگان در کلیه مراکز بهداشتی درمانی فراهم است.
کمالی با اشاره به اینکه امروزه بسیاری از زنان در تامین درآمد خانواده نقش اساسی را به عهده دارند، خاطرنشان کرد: آمار جهانی نشان می‌دهد زنان بیشتر از مردان در معرض بیکاری ناشی از پاندمی کرونا قرار گرفته‌اند. بسیاری از زنان با افزایش فشار کار منزل قادر به ادامه اشتغال نخواهند بود و بسیاری دیگر نیز با توجه به محدود شدن کسب و کار، توسط کارفرما اخراج می‌شوند. این صدمه به وضعیت درآمد، نه تنها زنان، که خانواده آنان را در معرض آسیب‌های روانی و اجتماعی قرار می‌دهد.
وی افزود: تا قبل از پاندمی کووید19، زنان کمتر از مردان در معرض آسیب‌های شغلی قرار داشتند؛ چرا که زنان نسبت کمتری از شاغلین در خارج از منزل را تشکیل می‌دهند. اما، در بخش بهداشت و درمان بیش از 70درصد نیروها را زنان تشکیل می‌دهند به همین علت است که با شروع همه گیری کووید19، بیماری‌های شغلی در زنان اهمیت خاصی پیدا کرده است.
وی با تاکید بر اینکه صدماتی که کووید۱۹ به سلامت زنان وارد می‌کند تنها جنبه روانی_اجتماعی و اقتصادی ندارد، اظهار کرد: زنان نیز در معرض خطر این بیماری و عوارض ناشی از آن هستند. محدودیت تحرک در سطح جامعه، سبک زندگی سالم، چه در زنان و چه در مردان را تغییر داده، آنان را در معرض خطر بیماری‌های غیرواگیر قرار خواهد داد. علاوه بر آن بارداری و زایمان سالم توسط کووید۱۹ تحت تاثیر قرار گرفته است و احتمال ابتلا به اشکال بالینی شدیدتر کووید ۱۹، در زنان باردار، بیشتر از زنان غیر باردار گروه سنی مشابه است.
سرانجام سند سلامت زنان به کجا رسید؟
وی در پاسخ به سوالی درباره سرانجام سند سلامت زنان و نقش وزارت بهداشت در اجرای مفاد آن، تصریح کرد: مراحل تدوین این سند به پایان رسیده است. پیش‌نویس سند با کلیه سازمان‌ها و نهادهای دست اندرکار به اشتراک گذاشته شده و نظرات آنان اعمال شده و سند نهایی شده است. این سند در حال حاضر در دستور کار شورای عالی سلامت و امنیت غذایی قرار گرفته و در دست بررسی برای تصویب است. نقش وزارت بهداشت در اجرای این سند سلامت در دو محور اصلی است. یک بخش وزارت بهداشت به عنوان متولی اصلی سلامت و ارائه دهنده خدمات است و نقش دیگر وزارت بهداشت، نقش فرابخشی و حاکمیتی آن است که شامل جلب مشارکت و هماهنگ کردن سیاست‌ها و برنامه‌های سایر دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط با توجه به نیازها و چالش‌های ویژه سلامت زنان و نظارت بر اقدامات آنها است
بیماری‌هایی که سلامت زنان را تهدید می‌کند
کمالی درباره شایع‌ترین بیماری‌ها در میان زنان ایرانی، بیان کرد: اولویت‌های اصلی سلامت زنان میانسال را بیماری‌هایی نظیر بیماری قلبی عروقی بویژه سکته قلبی، سرطان‌ها بویژه سرطان پستان و سرطان سرویکس تشکیل می دهد. اختلالات روانی بویژه افسردگی، سلامت موسکولواسکلتال بویژه استئو پروز و استئوارتریس، سلامت باروری بویژه عوارض بارداری و عوارض یائسگی تشکیل می‌دهد. همچنین آنمی فقر آهن در زنان ایران چالش دیگری در سلامت آنان است؛ مطالعات عمدتا درباره آنمی در مادران باردرار و دختران جوان انجام شده است و حکایت از شیوع ۲۰ تا ۲۵ درصدی آنمی فقر آهن در زنان دو گروه فوق دارد. آنمی از مواردی است که احتمال مرگ مادر به علت خونریزی زایمان را افزایش می دهد.
آثار چاقی بر سلامت زنان
وی در ادامه به تشریح آثار چاقی بر سلامت زنان و بروز بیماری‌های مرتبط با چاقی پرداخت و گفت: رژیم‌های غذایی نامناسب و کم تحرکی عوامل اصلی چاقی هستند و به همین علت است که در عصر جدید بیشتر شاهد این مشکل هستیم. چاقی زمینه ساز بسیاری از بیماری‌ها است که از آن میان می‌توان به بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، سکته مغزی، دیابت، برخی از انواع سرطان (نظیر سرطان پستان، رحم و سرطان‌های دستگاه گوارش) اشاره کرد. علاوه بر آن، مشکلات دستگاه گوارش نظیر ورم معده، کند شدن سوخت و ساز بدن، کبد چرب، آسیب به کلیه و وقفه تنفسی حین خواب از عوارض دیگری هستند که همراه با چاقی دیده می‌شود. افزایش وزن باعث افزایش فشار وارد شده بر مفاصل می‌شود و دردهای مزمن مفاصل را ایجاد می‌کند.
وی افزود: در زنان با توجه به امکان تجمع هورمون در بافت‌های چربی، احتمال سرطان‌های مرتبط بالا می‌رود. چاقی و بیماری‌های اسکلتی در میان زنان میانسال ایرانی شایع است و این دو اثر منفی یکدیگر را تشدید می‌کنند. یکی از نگرانیهای سلامت زنان در دوره پاندمی کرونا، معضل بی‌حرکتی و افزایش وزن و تاثیرات ناشی از آن است.
پیامدهای زنانه شدن سالمندی در کشور
وی ضمن بیان اینکه بالاتر بودن متوسط طول عمر زنان باعث می‌شود نسبت زنان در جمعیت سالمند افزایش یابد، تصریح کرد: این باعث می‌شود که زنان بیشتر با مشکلات سلامت در سالمندی، نظیر تنهایی، افسردگی و بیماری‌های جسمی مرتبط و… روبرو باشند. در برنامه مراقبت‌های ادغام یافته سالمندان، زنان تنها و روستایی به عنوان آسیب پذیرترین گروه در نظر گرفته شده و در ارائه خدمات اولویت دارند. بسته خدمتی وزارت بهداشت برای این گروه از دو جزء اصلی آموزش و خدمات تشکیل شده است. آموزش‌ها در زمینه ابعاد مختلف سلامت جسمی، روانی و اجتماعی در اختیار این گروه قرار می‌گیرد. خدمات ادغام یافته برای این گروه شامل خطرسنجی و پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، فشار خون، پیشگیری از سقوط، غربالگری برای سرطان‌های شایع، تغذیه سالم، سلامت روان و… است.