نیروی جوانی، سالها دانش و انگیزه ام را در این مسیر پر فراز و نشیب گذاشته ام
گفت و گوی تخصصی هفته نامه آوای دریا ، به مناسبت روز ملی دامپزشک :
دامپزشكی صرفا به معنای درمان یك بیماری در دام نیست، بلکه این رشته نقش موثری در بهداشت عمومی و ارتقای سلامت جامعه دارد و با فقدان دامپزشكی، بدون شك بخشی از سلامت جامعه به خطر خواهد افتاد. ۱۴ مهرماه به نام «روز ملی دامپزشکی» نامگذاری شده است. به همین مناسبت به سراغ یکی از کلینیک های دامپزشکی بندرعباس که توسط یک بانو اداره می شود رفتم و در ادامه شما را به خواندن این گفت و گو دعوت می کنم.
خودتان را معرفی کنید
دنیا واقفی ، متولد ۱۳۶۹ دارای تحصیلات در مقطع دکترای عمومی دامپزشکی از دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز که از اواخر سال ۹۶ با راه اندازی کلینیک دامپزشکی رسما فعالیت در زمینه تخصصی خودم رو شروع کردم.
چرا دامپزشکی را انتخاب کردید؟ مجبور به این انتخاب بودید یا علاقه‌مند؟
علاقه من به دامپزشکی به دوران مدرسه و دبیرستان بر می گردد. همیشه علاقه زیادی به حیوانات و کمک به آنها داشتم و همین علاقه با تحقیق و مشورت بیشتر به هدف من برای ادامه تحصیلات تبدیل شد و نه از روی اجبار، بلکه از روی علاقه وافر و تعیین هدف در زندگی به این رشته دانشگاهی گرایش پیدا کردم و الان هم از کار و شرایط کاری، با وجود همه مشکلات و سختی‌ها و نامهربانی‌ها، رضایت دارم. در نهایت، یقین دارم انتخاب درستی کردم.
شما از نسل جدید دامپزشک‌ها هستید. به نظر می‌رسد دامپزشکی زیر و رو شده. جوانان دامپزشکی را چگونه متحول کردند؟
جسارت جوانان همیشه قابل توجه بوده و مطالعه اتفاقات و تغییرات بزرگ در دنیا نشان می دهد که عمدتا جوانان نقش قابل توجهی داشتند. در زمینه دامپزشکی هم همین طور بوده و حضور نیروهای جوان علاقه‌مند و با انگیزه باعث شده که نگاه متفاوتی به این حوزه شود.
فکر می‌کنید مردم چقدر از وضعیت دامپزشکی باخبر باشند؟
اگر منظور شما از وضعیت دامپزشکی، سختی شغل هست، باید بگویم تا حد خیلی محدود و کوتاه. چون کار دامپزشک در حوزه‌های مختلف، مثل پزشکی، تخصصی هست. مثلا ما متخصص دامپزشکی در زمینه مامایی را داریم. یا در زمینه دام بزرگ، طیور و غیره. اغلب مردم فکر می کنند کسی که دامپزشک هست، باید بتواند اسب را درمان کند، سگ را درمان کند، پرنده، خزنده و غیره. در صورتی که وقتی ما مثلا دچار مشکل تنفسی می شویم، ترجیح می دهیم یک متخصص ریه معاینه وتجویز دارو را انجام دهد و برای مشکلات کوچک تر به پزشک عمومی مراجعه میکنیم.
این که مردم بدانند از چه دامپزشکی باید چه توقعی داشته باشند، خیلی مهم است و گاها پیش می آید که مراجعه کننده‌ای برای درمان دام، پاسخ منفی می‌شنود و این پاسخ را به پای نداشتن علم می‌گذارد و همین مسائل نشان می دهد که مردم خیلی اطلاع زیادی از حوزه دامپزشکی ندارند. در صورتی که با وجود علم، پیش می آید که برای بعضی از موارد درمانی ، به بعضی از همکاران ارجاع داده شوند.
مسئله دیگر، تجویزهای خودسرانه و رفتارهای اشتباهی هست که بعضی از انسان ها ممکن است از خودشون نشان بدهند و بگویند ما تجربه داریم.
مثلا بعضی از مواد غذایی برای حیوانات خانگی مثل سگ و گربه ضرر زیادی دارد و صاحبان بعضی از این حیوانات، با بی توجهی و با توجیه اینکه«همیشه می خوره و تا حالا چیزیش نشده» و این طور موارد، همان کار اشتباه را انجام می‌دهند و به حرف دامپزشک گوش نمی کنند. این موارد هم نشان دهنده عدم آگاهی مردم از حوزه دامپزشکی هست.
به‌نظر می‌رسد هنوز کسانی هستند که فکر می‌کنند دامپزشکی یعنی جایی که داخل آن گاو و گوسفند می‌آورند. برخی از مردم هنوز تفاوتی میان دامپزشکی و پزشکی دام‌های کوچک قائل نیستند.
بله متاسفانه هرازگاهی با همچنین افرادی که از روی ناآگاهی دام خود را به کلینیک می‌آورند و انتظار درمان دارند، روبرو هستیم. هرچند اطلاعات و امکان درمان بسیاری از این موارد وجود دارد، اما مجوز کلینیک ما برای رسیدگی به دام‌های کوچک است و قانونا اجازه چنین کاری نداشته و در این موارد طبق قانون عمل می کنیم. بنظرم باید از سوی مدیران مربوطه اطلاع رسانی بیشتری در زمینه آگاه سازی جامعه صورت بگیرد، هرچند که بسیاری از مردم نیز نسبت به این مسائل آگاهی دارند.
شما نسل جدیدی‌ها برای دامپزشکی چه می‌کنید؟
این که بگویم چه میکنیم، کلی است و به طور خلاصه می توان گفت که نیروی جوانی، سالها دانش و به اندازه سالها انگیزه را در این مسیر پر فراز و نشیب گذاشته ام و سعی دارم خدمات قابل قبولی به شهروندان شهرم ارائه کنم. بازخورد مراجعه کنندگان از نحوه خدمات رسانی و پذیرش، نشان دهنده رضایت قابل توجه است که به شخصه برای خودم جای خوشحالی دارد.
از سوی دیگر، به فکر ادامه تحصیل و رسیدن به مدارج بالاتر درحوزه های تخصصی دامپزشکی هستم، چرا که نیاز به این مقوله نیز در استان و خصوصا شهر بندرعباس کاملا محسوس بوده و به نوعی وظیفه خودم می دانم.
اصلا چرا در محدوده شهری باید دامپزشکی داشته باشیم؟
علاقه وافر مردم به نگهداری حیوانات مختلف خانگی و متاسفانه گاها حیات وحش، که البته خودش جای بحث بسیار دارد، ضرورت وجود مراکز خدمات دامپزشکی یا همان کلینیک ها را روز به روز افرایش می دهد. اغلب علاقمندان به نگهداری از حیوانات گاها سعی دارند اطلاعات علمی و دقیق تری در خصوص حیوانی که نگهداری می کنند داشته باشند و در همین زمینه وظیفه دامپزشک است که از طریق مراکز درمانی خدمات دهی لازم را انجام دهد.
علاوه بر این، گاهی نیز پیش می آید که حیوانات دچار حوادث، شکستگی استخوان، بیماری یا هر مشکل اورژانسی دیگر شوند و همین مسئله نیز بر ضرورت وجود کلینیک های دامپزشکی تاکید دارد.
وجود کلینیک‌ها و بیمارستان‌های دامپزشکی و حضور دامپزشکان در شهر باعث می‌شود که مردم به نگه‌داشتن حیوانات خانگی روی بیاورند؟
قطعا وقتی خدمات مورد نیاز این علاقمندی ارایه شود، افزایش علاقمندی ها را شاهد خواهیم بود. بالاخره هر کس به عنوان علاقمند نگهداری از حیوانات، باید مسایل مختلف را مورد بررسی قرار دهد. مثلا اگر امکانات درمانی، واکسیناسیون و غیره نباشد، ممکن حیوان دچار مشکلاتی شود که جانش به خطر خواهد افتاد.
چرا باید در خانه‌ها حیوان نگهداری شود؟ از تاثیرات آن بگویید؟
با صنعتی شدن سریع جوامع، انسان ها راه هایی را برای رهائی از خستگی های روحی و روانی خود جستجو می‌کنند. بیشتر مردم حیوانات خانگی را بعنوان یک عضوی از خانواده پذیرفته اند و در تمامی اوقات از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. داشتن یک حیوان خانگی می تواند مزایای مثبت زیادی را برای صاحبان آن ها در بر داشته باشد نظیر سلامت روحی و جسمی.
از سوی دیگر، ثابت شده که افراد دارای حیوانات خانگی در مقایسه با دیگران دارای اعتماد به نفس بیشتری هستند، نگهداری از یک حیوان خانگی می تواند به بالا بردن عزت نفس افراد نیز کمک کند.
چرا حیوان بدون صاحب رها می‌شود؟
دلایل مختلفی برای این مسئله وجود دارد. گاهی خودخواهی ما انسان ها باعث آن است، گاهی یک اشتباه یا خطای سهوی. ممکن است گاهی شما حیوان خانگی را بی پناه و بی سرپرست بیابید، اما همیشه این گونه نیست که صاحب حیوان عمدا آن را رها کرده است. برعکس، اغلب شاهد هستیم که وقتی یک سگ یا گربه دارای سرپرست صاحب خود را گم می کند، یا به هر شکل ممکن فرار می کند، صاحب آن تلاش و هزینه زیادی برای بازگشت حیوان خود دارد. این مسئله برای سگ ها و گربه ها بیشتر مشاهده می شود. اما همانطور که گفتم؛ گاهی نیز پیش می آید که خودخواهی یک فرد یاعث این اتفاق ناگوار باشد.
در حال حاضر به خاطر مشکلات اقتصادی جامعه، نگهداری حیوان خانگی برای بسیاری از افراد دشوارتر شده و این هم یک دلیل دیگر برای عدم تمایل به نگهداری حیوانات خانگی است.
چه مسائلی در حوزه دامپزشکی باید مورد توجه و یا بازنگری قرار گیرد؟
تغییر نیازها و همچنین تغییر شرایط دنیای پیرامون و خصوصا در کشور ما، با سرعت زیادی در حال تغییر است و این تغییرات بازنگری قراردادها و قوانین پیرامونی را جدی تر می کند. بیمه حیوانات یکی از این موارد نیازمند تغییر است. چرا که خیلی از مواقع این موجودات(خصوصا کوچولوها) دچار مشکلاتی می‌شوند که با توجه به مشکلات اقتصادی که مردم درگیر آن هستند، از پس هزینه‌های درمان آنها بر نمی‌آیند و خیلی از مواقع حاضر به هزینه های تشخیصی دقیقتر(مانند آزمایش کامل، سی تی اسکن، ام آر ای و… ) نیستند و مایل هستند تا علامتی درمان شوند و اگر هزینه ها بالا باشد تصمیم به یوتانایز این موجودات گرفته می‌شود. علیرغم علاقه ی شدیدی که به حیوان خانگی خود دارند.
کیفیت آموزش دانشگاه‌ها و پذیرش دانشجو با توجه به نیاز کشور و جامعه نیز یکی دیگر از این موارد است.
وضعیت درآمدی دامپزشکان چگونه است؟
متاسفانه علیرغم تلاش و مدت زمان نحصیل و سختی های حین تحصیل و همچنین سختی کار دامپزشکان درآمد متناسب با این مشکلات نیست.
مراجعه‌کنندگانی که دارید آیا حیوانات خود را به موقع درمان می‌کنند یا اینکه وقتی حیوان را برای درمان می‌آورند که کار از کار گذشته است؟
برخی حساسیت مناسبی برای نگهداری از حیوان خانگی دارند و همانطورکه گفتم او را جزوی از خانواده می دانند. اما بعضا هم حساسیت زیادی دارند. تا حدی که حتی به گفته های دامپزشک هم اعتماد نداشته و در نهایت یا کار خودشان را می کنند یا به کلینیک های دیگر هم سر می زنند. موارد متعددی را شاهد بوده ام که علیرغم معاینه، آزمایش، شروع درمان درست و راهنمایی لازم، فرد به مرکز درمانی دیگری مراجعه کرده و دستورات دیگری برای درمان حیوان خود دریافت می کنند و همین مسئله به ضرر آن حیوان تمام شده است. بالاخره سطح دانش، تجهیزات و امکانات دامپزشکی، دسترسی به متخصصان دامپزشکی و عوامل دیگر در تشخیص درست و تجویز مورد نیاز تاثیرگذار است.
در مقابل هم به گفته شما، برخی حیوانات خانگی زمانی به ما سپرده می شود که یا جانش را از دست داده یا حال وخیمی دارد. این موارد نگران کننده همگی ناشی از عدم آگاهی صاحب آن حیوان خانگی است که میزان توجه و احساس مسئولیت فرد را نشان می دهد.
یک جامعه تا چه اندازه وابسته به فعالیت و تخصص دامپزشکان است؟
بنظرم دامپزشک ها را بر حسب تخصصی که دارند در چند دسته قرار داد. گروهی از همکاران ما در حیطه پرورش دام و طیور فعالیت دارند، و گروه دیگر ی در زمینه دام های کوچک و همان حیوانات خانگی فعالیت داشته و بخش های کوچک دیگری از جامعه دامپزشکی در حیطه حیات وحش و غیره فعالیت دارند. قاعدتا با توجه به نیاز جامعه، حضور دامپزشکان در بخش دام، طیور و آبزیان قابل توجه است.
بر اساس گزارش های منتشر شده، با توجه به اینکه سرمایه دامی و سرمایه گذاری انجام شده در زیر بخش دام و طیور، این صنعت بعد از نفت یکی از مهمترین سرمایه‌های ملی در کشور است. نقش دامپزشکی در سلامت و ایمنی مواد غذایی از مزرعه تا بشقاب بعنوان نقشی استراتژیک و کلیدی بسیار حائز اهمیت و انکار ناپذیر بوده و در واقع با توجه به ابعاد گسترده وظایف و مسئولیت‌ها، دامپزشکی یکی از ارکان اساسی زمینه ساز امنیت غذایی محسوب می شود. در نگاه کلی، نقش دامپزشکی را می توان در سه محور عمده و اساسی تشریح کرد:۱-بعد اقتصادی ۲- بعد بهداشتی ۳- بعد تحقیقاتی و پژوهشی. در حالی که کمتر به آن توجه می شود و افراد بسیاری از این نقش ها بی اطلاع هستند.
مواردی از حیوان‌آزاری به ویژه در فضای مجازی، منجر به واکنش‌های عمومی شد. ریشه حیوان‌آزاری را در چه چیزی می‌دانید و آیا گزارش‌های حیوان‌آزاری در کشور ما قابل توجه است؟
موارد متعددی از این حیوان آزاری ها هرازگاهی مشاهده می شود که ریشه یابی دقیق آن نتایج غیرقابل باور اما حقیقی را نشان می دهد. مثلا در چند موردی که طی سالهای اخیر در بندرعباس از سوی برخی افراد گزارش و پیگیری شد، انگیزه های مالی پیگیری کنندگان و استفاده از احساسات مردم قابل تشخیص بود. اما مردم آگاهانه در این موارد برخورد دارند و قصدشان چیزی جز توجه به حقوق حیوانات نیست. طبیعی است که هرجا بحث پول، منافع و غیره باشد، امکان فساد هم وجود دارد و ما موارد متعددی را دیده ایم که به اسم پناه داده به حیوانات، حمایت از حقوق آنها و دوری از خطرات و مشکلات، سواستفاده های قابل توجهی صورت گرفته است. بنظرم باید نقطه مقابل حیوان آزاری را هم ببینیم. یعنی دریابیم که این آمارها به نسبت پنج سال یا یک دهه قبل چه میزان کاهش یافته و عوامل کاهش آن چه چیزهایی بوده است.
مواردی از مهربانی در حیوانات را مشاهده کرده‌اید که بیان کنید؟
این موارد بسیار زیاد مشاهده می شود. مثلا موردی را داشتیم که فردی یک گربه تصادفی را سراسیمه و هراسان به کلینیک آورد و درخواست درمان فوری او را داشت. بعد که ماجرا را پرسیدیم، متوجه شدیم که فرد فقط شاهد آن تصادف بوده و علیرغم اینکه نقشی در بروز حادثه نداشته، بی تفاوت از کنار آن عبور نکرده است.
تصوراتی درباره تاثیر گربه‌ها در نازایی و سقط جنین وجود دارد. این موارد را تایید می‌کنید؟
باید بگویم در کشورهایی که پت به عنوان جمعیت غالب آنهاست احتمال انتقال بیشتر از سبزی و میوه های آلوده ای بوده که ممکن است به درستی شسته نشده باشند.
برای بیماری زایی باید مدفوع گربه آلوده ۲۴ ساعت در مجاورت هوا باشد تا اسپروله شود و بعد این مدفوع خورده شود تا آلودگی پیش بیاید برای همین احتمال آلودگی از این طریق کمتر است
شما تنها دامپزشک خانم در استان هرمزگان هستید که مطب دارید در رقابت با مردان دچار محدودیت نشدید؟
قطعا توانایی های هر فرد می تواند محدودیت ها را کم کند. من هم سعی کردم بدون در نظر گرفتن جنسیت به کار بپردازم و حواشی بیهوده را در نظر نگیرم. در عین حال با همین دیدگاه باید بگویم، خیر دچار محدودیت نشدم و با سایر همکاران در حوزه درمان ارتباط مثبتی دارم.
چند دامپزشک زن در استان است؟
از تعداد دقیق اگاهی ندارم . چون دامپزشکی رشته ی وسیعی است و از اداره های دولتی تا بخش مواد غذایی، آبزیان و غیره برای دامپزشک ها شرایط کار و فعالیت وجود دارد. اما بنظر می رسد نسبت آقایان به خانم ها در حوزه دامپزشکی استان هرمزگان تفاوت زیادی دارد و تعداد خانم های شاغل در این حوزه به مراتب کمتر است .
در این مسیر با چه چالش هایی مواجه شدید؟
خوشبختانه تا به حال دچار چالش خاصی نشدم. بالاخره با آگاهی از موارد احتمالی در این رشته تحصیل کردم و وارد شدم اما بعضی موارد مثل نوسان قیمت ها، تاثیر زیادی روی همه مشاغل داشته و حیطه درمان در دامپزشکی هم بی نصیب نمانده است. البته گاهی اتفاقاتی هم می افتد که در کار باعث ناراحتی و چالش هایی می شویم که هرچند گاها عذاب آور هستند، ولی با گذشت زمان حل می شوند. موارد دیگه ای مثل تامین هزینه های نگهداری، اجاره، وسایل، کمبود تجهیزات و غیره هم در نوع خودش چالش محسوب می شوند.
از خاطرات تلخ و شیرین کارتان بگویید
حدود یک سال قبل، فکر می کنم خرداد ماه ۹۸ در کلینیک مشغول کار بودیم و چند مراجعه کننده هم داشتیم که ناگهان تعدادی از افرادی که خودشون را حامی حقوق حیوانات می دانند وارد کلینیک شده و باعث رعب و وحشت شدند. تا به خودمان آمدیم، کلینیک پر شده بود از لاشه سگ و افرادی که بویی از انسانیت نبرده بودند. ظاهرا در محل دیگری که هیچ ارتباطی به کلینیک نداشت توسط یک نهاد دیگر اتفاقاتی افتاده بود که این افراد ناآگاه را به سمت درمانگاه کشانده بود. البته بعدا همه اصل ماجرا و تحریک این افراد و سوءاستفاده از احساسات مردم حیوان دوست برای همه آشکار شد و لیدرهای این حمله به سزای کار خود رسیدند، اما این اتفاق یک خاطره تلخ در دوران کاری من محسوب می شود.
در خصوص خاطره شیرین نیز یادم می آید حدود دو سال قبل، شب کاری سنگینی را داشتیم و حدود ساعت یک و نیم بامداد که قصد رفتن به خانه را داشتیم، پس از قفل کردن در درمانگاه، تلفن به صدا در آمد و به پیشنهاد همکارم، بازگشتیم و تلفن را جواب دادیم. صدای مضطرب پشت تلفن می گفت که سگم از دستم رها شده و به خیابان رفته و ماشین به او زده و اکنون حال خوبی ندارد. علیرغم خستگی زیاد، از او خواستیم به کلینیک مراجعه کند و از آن سگ عکس گرفتیم که بررسی نشان داد باید عمل شود. آن سگ دو روز بعد پس از انجام مراحل مورد نیاز عمل شد و با وجود هزینه زیاد، صاحبش تمام مخارج را انجام داد. دیدن سگی که نیمه جان با دو لگن شکسته به کلینیک مراجعه کرده و پس از چند هفته توان دوباره راه رفتن و زندگی دریافت کرده بود، خوشحالی زیادی در ما ایجاد می کرد و البته موارد زیادی از این مسائل در کار برایمان اتفاق افتاده است.
در کل، این رشته همیشه خاطرات جذاب دارد چون با موجودات جذابی در تماس هستیم تقریبا درمان هرکیس خاطره ی خوشی است زمانی که بهبوددیشان را میبینیم
پیشنهادتون به علاقمندان به حرفه دامپزشکی چیست؟ راه شما را ادامه بدهند؟
حقیقت این است که دامپزشکی رشته بسیار سختی هست. توصیه من این است که کسی برای تحقق آرزوی دکتر شدن این رشته را انتخاب نکند و صرفا علاقه ذاتی به حیوانات را ملاک قرار ندهد. چون در میانه راه با دردسر روبرو می شود.
اینکه درآمدزایی دامپزشکی سخت هست، دلیل دیگه ای برای مشاوره خوب و بررسی دقیق برای انتخاب دامپزشکی هست. علاقه، بررسی دقیق و در نظر گرفتن بازار کار دامپزشکی برای علاقمندان به این رشته بسیار مهم است.
در پایان و در کنار تمام سختی‌های شغل دامپزشکی به موارد رضایت‌بخش این حوزه هم اشاره کنید
در نمای کلی برای دانش آموخته های این رشته در حوزه های متفاوتی فرصت شغلی هست از فعالیت های درمانی تا بسته بندی فراورده های غذایی.