چشم امید لباس‌های محلی به ترندهای خارجی!
لباس‌های محلی نشان دهنده اصالت، تمدن و هویت شهرهای مختلف کشور هستند؛ البته آنچه که در سال‌های اخیر بیش از گذشته به چشم می‌آید، استفاده کمتر از لباس‌های محلی است تا جایی که پوشیدن این نوع لباس را محدود به مناسبت‌های خاص کرده است. موضوعی که به گفته یک مدرس دانشگاه عوامل مختلفی از شرایط اقتصادی تا غفلت از فرهنگسازی و عدم حمایت کافی نهادهای تصمیم‌ساز باعث بروز آن شده است تا جایی که گاهی ترندهای خارجی به داد احیاء لباس‌های سنتی و محلی ایرانی می‌رسند.
فریبا اسماعیلی _ مدرس دانشگاه و طراح لباس ، به کاهش استفاده از لباس‌های محلی اشاره کرد و در عین حال این پدیده را ناشی از عوامل مختلف دانست و توضیح داد: روند مدرن شدن در دنیا همراه با پیشرفت ارتباطات و فناوری باعث نزدیکی فرهنگ‌های مختلف شده و لباس‌های غربی به عنوان نماد پیشرفت و مدرنیته معرفی می‌شوند. این تغییرات فرهنگی می‌تواند تاثیرات عمیقی بر هویت و سنت‌های محلی داشته باشند.
چرا استقبال از لباس‌های محلی کم شده است؟
او افزود: از طرفی تغییرات اجتماعی و اقتصادی که سبب تغییر سبک زندگی مردم شده است، گرایش آنها را به سمت شهرنشینی افزایش داده و همین دلیل باعث شده بیشتر به دنبال راحتی و کارایی لباس باشند و از آنجایی که لباس‌های محلی نیاز به مراقبت بیشتری دارند، استفاده از آنها به تدریج کاهش یافته و در زندگی روزمره افراد جای کمتری پیدا کرده‌اند.
این طراح لباس شرایط اقتصادی را نیز عامل دیگری برای کاهش استقبال از لباس‌های محلی دانست و توضیح داد: دوخت لباس‌های محلی نیاز به متراژ زیادی پارچه، تزئینات خاص و بیشتر و… دارد که سبب می‌شود این لباس‌ها گران‌تر از لباس‌های روزمره تهیه شده و در جوامع امروزی با توجه به شرایط اقتصادی، تهیه این لباس‌های با هزینۀ بیشتر از اولویت افراد خارج شود.
اهمیت حمایت از تولیدکنندگان پوشاک سنتی
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه حمایت از صنایع دستی و تولیدکنندگان پوشاک سنتی باید در اولویت قرار گیرد، اظهار کرد: این حمایت از آن جهت مهم است که این صنعت نه تنها به حفظ هویت و فرهنگ ملی کمک می‌کند بلکه می‌تواند به عنوان یک منبع درآمد پایدار برای هنرمندان و طراحان محلی عمل کند.
او با بیان اینکه تلاش‌هایی برای احیای استفاده از لباس‌های محلی درحال انجام است، گفت: به عنوان مثال طراحان لباس زیادی، اِلِمان لباس‌های سنتی را در طراحی‌های جدید استفاده کردند، اما موانعی که ذکر کردم نمی‌گذارند لباس‌های محلی بیشتر شناخته شده و مورد استفاده قرار گیرد.
یونیفرم‌هایی اداری از جنس لباس‌های محلی
این طراح لباس با اشاره به نقش رسانه‌ها در فرهنگسازی استفاده از لباس‌های محلی، اظهار کرد: البته معتقدم فرهنگ‌ها گاهی با وجود محدودیت‌ها تغییر می‌کند؛ به عنوان مثال محدودیت در نحوۀ پوشش در ادارات که کارمندان ملزم به پوشیدن یونیفرم‌های اداری هستند و لاجرم باید از یک مدل پوشش تبعیت کنند.
در طول دوره برگزاری جشنواره مد و لباس فجر از لباس محلی حمایت می‌شود، اما بعد از آن مجددا همه چیز رو به فراموشی می‌رود. اتفاقات مثبت زمان جشنواره نباید بعد از برگزاری رها شود. اگر طراح ببیند که در طول سال هیچ حمایتی از او نمی‌شود، طبیعتا به مرور کمتر از جشنواره مد و لباس فجر استقبال می‌کند
او با اشاره به پوشیدن لباس محلی توسط برخی کارمندان ادارات استان هرمزگان در سالیان قبل، گفت: پوشیدن لباس محلی در ادارات استان هرمزگان به عنوان یک رسم فرهنگی و اجتماعی مورد توجه قرار دارد و در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای ترویج آن صورت گرفته است. البته قانون الزام‌آوری برای پوشش محلی در این استان وجود ندارد، اما در برخی موارد ادارات و نهادهای دولتی به منظور ترویج فرهنگ ملی و ایجاد فضایی دوستانه‌تر از کارکنان خود خواسته‌اند که لباس‌های محلی را در روزهای خاصی بپوشند. البته این نکته قابل ذکر است که در استان‌هایی مانند هرمزگان و سیستان و بلوچستان پوشیدن لباس‌های محلی نه تنها یک انتخاب فرهنگی بلکه بخشی از هویت اجتماعی و قومی افراد است و عدم استفاده از این نوع پوشش ممکن است به عنوان نادیده گرفتن فرهنگ و سنت‌های بومی تلقی شود.
اسماعیلی گفت: در ارزش‌ها و هویت فرهنگی مردم هم تغییراتی به وجود آمده است و الان آنچه که برای مردم بیشتر اهمیت دارد راحتی و کارایی بیشتر لباس است. با این وجود استفاده از لباس‌های محلی هنوز هم در مراسم‌های شادی رواج دارد.
احیای لباس سنتی به واسطه ترندهای خارجی!
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به تِرند شدن استفاده از کت‌های سوزن‌دوزی در سال‌های اخیر، بیان کرد: این اتفاق زمانی رخ داد که یکی از برندهای اروپایی دست به تولید کت‌های سنتی و شلوارهایی که تحت عنوان سندبادی می‌شناسیم، زد. بر این اساس برخی از تولیدکنندگان ایرانی هم که این موضوع می‌توانست باعث سودآوری آنان شود شروع به طراحی و تولید کت‌های سوزن‌دوزی کردند. موضوعی که از یک سو باعث گسترش استفاده از این لباس‌های سنتی شد و از سوی دیگر از نظر اقتصادی به طراح و تولید کننده کمک کرد.
چشم امید لباس‌های محلی به ترندهای خارجی!
یک نمونه سوزن‌دوزی
بازطراحی یا لباس‌هایی مدرن با رویکرد سنتی
این مدرس دانشگاه بازطراحی (redesign) را از اتفاقات مثبت حوزه مد و لباس دانست و گفت: در سال‌های اخیر خیلی از طراحان با تغییر الگوهای قدیمی و مدرن کردن آنها و استفاده از رنگ‌ها و طرح‌های کمی ساده‌تر دست به خلق لباس‌هایی مدرن با رویکرد سنتی زدند و این اتفاق جای خوشحالی دارد. این کار با این هدف انجام شد که نسل جوان هم از لباس‌های محلی و سنتی استفاده کنند چون معمولا نسل جوان از سبک‌ها و طراحی‌های شلوغ استقبال نمی‌کنند و به سبک مینیمال گرایش بیشتری دارند؛ بنابراین بهتر است که در بازطراحی‌ها، علایق نسل جوان را هم درنظر بگیریم.
او افزود: برخی از لباس‌های محلی آنقدر از لحاظ زیبایی طرح و نقش بی‌نظیر هستند که با بازطراحی برای نسل جوان جذابیت خواهند داشت و مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
جشنواره مد و لباس فجر به مثابه یک چسب زخم!
اسماعیلی در پاسخ به این پرسش که آیا جشنواره مد و لباس فجر توجه درستی به مقوله لباس‌های محلی دارد یا خیر؟ توضیح داد: جشنواره فجر یک بستر فرهنگی _ هنری است که می‌تواند در ترویج استفاده از لباس‌های محلی هم نقش داشته باشد. فرصت‌هایی مانند نمایش فرهنگ و هویت، رقابت‌های هنری، آموزش و آگاهی‌رسانی، حمایت از صنعت مد و لباس محلی و… که تشویق به مشارکت اجتماعی در این جشنواره محیاست و می‌توان از آن بهره برد.
او با تاکید بر اینکه میزان توجه به فرصت‌های گفته شده در این جشنواره به برنامه‌ریزی‌ها باز می‌گردد، گفت: این مهم است که حمایت‌ها و مسائلی که مطرح کردم تنها محدود به زمان جشنواره نباشد. متاسفانه آنچه که شاهدیم این است که در طول دوره برگزاری جشنواره از لباس محلی حمایت می‌شود، اما بعد از آن مجددا همه چیز رو به فراموشی می‌رود درحالی که پیگیری کارهایی که در زمان جشنواره، قول آن را داده‌اند نیز مهم است. اتفاقات مثبت زمان جشنواره نباید بعد از برگزاری رها شود. اگر طراح ببیند که در طول سال هیچ حمایتی از او نمی‌شود و حمایت‌ها تنها معطوف به زمان جشنواره است، طبیعتا به مرور کمتر از جشنواره مد و لباس فجر استقبال می‌کند.
چرا «روز ملی لباس محلی» نداریم؟
این طراح لباس با اشاره به اینکه همه استان‌ها لباس محلی مخصوص به خود را دارند، به طرح یک پرسش پرداخت و گفت: چرا یک روز را به عنوان «روز ملی لباس محلی» در تقویم ثبت نمی‌کنیم؟ اینکه در یک روز مشخص در همه شهرها افراد لباس‌های محلی بپوشند؛ باعث تشویق و ترغیب افراد به استفاده بیشتر از لباس‌های محلی می‌شود.