خانه جدیدی برای کودکان سندروم داون
از یک فکر ساده شروع شد و به زودی به رویایی بزرگ تبدیل شد؛ این که چرا کودکان سندروم داون نباید از خدمات فرهنگی و آموزشی بهره‌مند شوند؟ چرا این کودکان با نیازهای خاص، همانند دیگر کودکان نباید فرصت تجربه شادی و خلاقیت را نداشته باشند؟
در مراسمی که به مناسبت اربعین امسال در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد، اتفاقی ویژه و نادر رقم خورد. هیئتی که مخصوص بچه‌های سندروم داون تشکیل شده بود، نوای حسینی را با شور و عشق خود به گوش رساندند. خود این کودکان معصوم، با صداقت و سادگی‌ای که تنها در قلب‌های پاکشان جای دارد، نوحه‌سرایی کردند، سرود خواندند و مراسم عزاداری را برگزار کردند. این هیئت، نه تنها تجلی از شور حسینی بود، بلکه نمادی از قدرت و توانمندی این کودکان، علی‌رغم تمام محدودیت‌ها و چالش‌ها بود. در این مراسم، وعده‌ای ارزشمند از سوی مدیر کل کانون به این کودکان داده شد: سفری به کربلا و افتتاح مرکزی مخصوص آنها.
چهارشنبه ۱۸ مهر، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران با اقدامی نوآورانه، اولین مرکز ویژه‌ای برای کودکان سندروم داون را افتتاح کرد. این اتفاق که از مراسم معنوی اربعین امسال نشأت گرفت، به عنوان نقطه آغازی برای شناسایی و تقویت ظرفیت‌های بالقوه این کودکان معصوم و خاص مطرح شد. فرهاد فلاح، معاون فرهنگی کانون پرورش فکری استان تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنازندگی، به ابعاد و اهداف این مرکز و دلیل توجه ویژه به کودکان سندروم داون پرداخت.
آغاز یک مسیر نو برای کودکان سندروم داون در کانون پرورش فکری
فلاح به تأکید بر تجربه گسترده کانون در ارائه خدمات به کودکان نابینا، کم‌بینا، ناشنوا و دیگر کودکان با مشکلات حسی و حرکتی اشاره کرد و گفت: «ما در کانون پرورش فکری، پیش از این بیش از ۴۰ مرکز فراگیر داشتیم که به این دسته از کودکان خدمات ارائه می‌کردند. اما اکنون، کودکان سندروم داون را نیز به عنوان مخاطبان خود اضافه کرده‌ایم.»
او همچنین افزود که مربیان کانون برای تعامل موثر با این کودکان آموزش دیده‌اند و مرکز جدید در تهران به عنوان اولین مرکزی که خدمات خاص به کودکان سندروم داون ارائه می‌دهد، فعالیت خود را آغاز کرده است. به گفته فلاح، حدود هزار کودک سندروم داون در تهران زندگی می‌کنند که از این پس می‌توانند از خدمات کانون پرورش فکری بهره‌مند شوند.
وی ابراز امیدواری کرد که این مراکز در آینده در دیگر استان‌های کشور نیز راه‌اندازی شوند تا کودکان بیشتری بتوانند از این فرصت‌ها استفاده کنند.
هدف اصلی و خدمات ارائه‌شده در مرکز جدید
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران با ایجاد مراکز فراگیر ویژه، تلاش دارد تا خدمات فرهنگی و هنری خود را به کودکان با نیازهای ویژه از جمله کودکان سندروم داون ارائه دهد. فلاح در این خصوص تأکید کرد که برای خدمات‌رسانی به این کودکان، تمامی مراکز باید متناسب‌سازی شوند.
او گفت: «هر مرکز فراگیر باید از نظر ورودی، دیوارها و نوع تجهیزات، با نیازهای خاص کودکان سازگار باشد. به همین دلیل، ساختمان‌های مراکز فراگیر ما با دیگر مراکز کانون متفاوت هستند. همچنین، خدماتی که در این مراکز ارائه می‌شود، متناسب با نیازهای خاص هر کودک طراحی شده است.
فلاح به ذکر نمونه‌هایی از این خدمات پرداخت و توضیح داد که در مراکز کانون از تجهیزات خاصی مانند دستگاه سروش برای کودکان نابینا استفاده می‌شود که امکان تبدیل کتاب‌ها به خط بریل را فراهم می‌کند. او همچنین اشاره کرد که مربیان این مراکز باید آموزش‌های ویژه‌ای ببینند تا بتوانند با کودکان سندروم داون ارتباط موثری برقرار کنند و نیازهای آنها را به خوبی درک کرده و پاسخ دهند.
او اشاره کرد که علاوه بر آماده‌سازی زیرساخت‌ها و تجهیزات، آموزش مربیان نیز از اولویت‌های کانون برای ارائه بهترین خدمات به این کودکان است.
تعامل با خانواده‌های کودکان سندروم داون اولویت ماست
معاون فرهنگی کانون استان تهران توضیح داد که تعامل با خانواده‌ها در این مراکز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. او بیان کرد: «برنامه‌های ما برای کودکان سندروم داون متفاوت از سایر کودکان است. اولین تفاوت در نوع تعامل ما با خانواده‌هاست. وقتی کودکی سندروم داون به مرکز مراجعه می‌کند، یکی از اعضای خانواده‌اش نیز همراه او خواهد بود. ما در کانون تلاش میکنیم تا با برگزاری نشست‌های علمی و آموزشی، به خانواده‌ها نیز کمک کنیم تا بتوانند نیازهای فرهنگی و آموزشی فرزندشان را بهتر درک و برآورده کنند.
فلاح همچنین به نقش ویژه کتاب و قصه در برنامه‌های کانون برای این کودکان اشاره کرد و افزود: «در این مراکز، علاوه بر آموزش رسمی، ما به دنبال افزایش سطح تعامل کودکان سندروم داون با کتاب، قصه و فعالیت‌های خلاقانه هستیم تا به رشد فکری و خلاقیت آنها کمک کنیم.
او تأکید کرد که هدف اصلی کانون پرورش فکری تقویت خلاقیت و استعدادهای این کودکان از طریق فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی است، و این امر به طور متناسب با اهداف و سیاست‌های کانون برنامه‌ریزی شده است.
تبدیل کودکان سندروم داون به تولیدکنندگان هنر و فرهنگ
فلاح با اشاره به ضرورت تعامل اجتماعی و رشد خلاقیت کودکان سندروم داون تأکید کرد که کانون پرورش فکری نه تنها به دنبال ارائه خدمات فرهنگی به این کودکان است، بلکه هدف آن است که آنها خود به خالقان هنر و فرهنگ تبدیل شوند.
فلاح در این زمینه بیان کرد: «یکی از برنامه‌های ویژه ما این است که فرصت‌هایی برای تجمع و تعامل کودکان سندروم داون ایجاد کنیم. به عنوان مثال، ما به زودی تعدادی از این کودکان و خانواده‌هایشان را به سفر کربلا اعزام خواهیم کرد. همچنین جشنواره‌های اختصاصی، مسابقات و رویدادهایی برای این کودکان برگزار میکنیم تا بتوانند در فضایی شاد و اجتماعی، توانمندی‌های خود را نشان دهند.
او به این نکته اشاره کرد که یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های کانون پرورش فکری، عدم جداسازی کودکان با نیازهای ویژه از سایر کودکان است. ما به هیچ وجه موافق تاسیس مراکز خاص برای کودکان سندروم داون نیستیم. این کودکان باید در تعامل با دیگر بچه‌ها، از جمله نابینایان و حتی کودکان کاملاً سالم، رشد کنند و همزیستی مسالمت‌آمیزی را تجربه کنند.
معاون فرهنگی کانون استان تهران گفت: «مهم‌ترین ویژگی این مرکز، ایجاد فرصتی برای تعامل میان کودکان سندروم داون و سایر کودکان است که این موضوع به رشد اجتماعی و خلاقیت آنها کمک شایانی می‌کند.
نگاه به آینده؛ گسترش خدمات در سراسر کشور
در انتها، فلاح از چشم‌انداز روشن و امیدوارکننده این مرکز برای کودکان سندروم داون سخن گفت. او در مورد آینده این موسسه و برنامه‌های پیش‌رو چنین توضیح داد: «هدف ما تنها به تهران محدود نمی‌شود. ما در نظر داریم که به تدریج مراکز مشابهی را برای کودکان سندروم داون در دیگر استان‌های کشور راه‌اندازی کنیم.
وی افزود: «یکی از مهم‌ترین مراحل در این مسیر، آموزش مربیان تخصصی است که بتوانند با این کودکان به‌درستی ارتباط برقرار کنند و نیازهای آنها را درک کنند. خوشبختانه این آموزش‌ها در حال پیگیری است و امیدواریم به‌زودی شاهد اتفاقات مثبت و مؤثری باشیم.
فلاح در پایان آرزو کرد که با گسترش این مراکز و خدمات ویژه، کودکان سندروم داون بتوانند از امکانات فرهنگی و اجتماعی بهره‌مند شوند و در جامعه نقش فعالی ایفا کنند. امیدواریم که بتوانیم به این کودکان خدمات ویژه‌ای ارائه کنیم تا آنها هم مانند سایر کودکان جامعه، مسیر رشد و پیشرفت را طی کنند و به انسان‌هایی خلاق و مفید تبدیل شوند.