دوباره با طبیعت، نخستین نمایشگاه عکس حیات وحش هرمزگان
“مرتضی آریانژاد”، عکاس مینابی متولد ۱۳۶۰ محقق حیات وحش و مدیر موسسه حامیان حیات وحش هرموز است.
ثبت اولین رکورد خرس سیاه آسیایی در مناطق شهرستان هشتبندی، چاپ شده در مجله IBN در سال ۲۰۱۷، اولین رکورد رسمی مارشو، کشنده‌ترین مار ایران در کوه‌های شرق استان هرمزگان و چاپ مقاله کوتاه در مجله Herpetological journal در سال ۲۰۲۰، چاپ مقاله کوتاه زنده‌گیری خرس سیاه در ایران در مجله IBN در سال ۲۰۲۲، چاپ مقاله پراکندگی پلنگ ایرانی در غرب آسیا در شماره ویژه مجله Cat news در سال ۲۰۲۲، چاپ مقاله پراکندگی دو گونه جغد کمیاب عمانی و ماهی‌خوار و چاپ عکس جغد عمانی روی جلد مجله Zoology in the Middle East در سال ۲۰۲۲، چاپ مقاله اولین رکورد درخت سرو مدیترانه‌ای (زربین) در شهرستان بشاگرد در مجله طبیعت ایران ۱۴۰۲، مجری طرح سازمان ملل SGP در شرق هرمزگان آموزش و توانمندسازی جامعه محلی و حفاظت از گونه در خطر انقراض پلنگ ایرانی ۱۴۰۲ از جمله فعالیت ها و اقدامات وی می‌باشد.
او در باب معرفی خود می‌گوید: زمین مادری جایی بود که اولین بار تصویر پلنگ را ثبت کردم، باور وجود پلنگ در کوه‌های میناب، اشتیاق من را برای ثبت حیات وحش بیشتر کرد. ساعت‌ها و روزهای بسیاری در سرما و گرما به انتظار دیدن نشستم، منتظر ماندم و با ثبت این شکوه قدم به قدم نزدیک‌تر شدم. از شوق دیدن هر پرنده‌ای پرواز کردم. با ثبت هر گونه‌ی جدید دلگرم شدم و با مرگ معصومانه‌ی هر پلنگی گریستم. برای دیدن خرس سیاه، غارنشین شدم. حالا نوبت وقف شدن برای طبیعت بود چرا که این عکس‌ها هر کدام گواه هویت یک جغرافیاست. طاهر قدیریان فعال محیط زیست و معلم طبیعت الهام بخش من در این راه بود تا بتوانم هویت زیستی هرمزگان را به باور برسانم.
درباره نمایشگاه توضیح دهید ؟ ایده آن از کجا به ذهنتان رسید و از کی عکاسی را شروع کردید؟
استان هرمزگان یکی از متنوع ترین استان‌ها در بحث تنوع زیستی گونه‌های مختلف جانوری در کل کشور است، اما مردم استان شناخت چندانی نسبت به حیات وحش موجود ندارند؛ به طور مثال اولین فیلم‌هایی که از پلنگ منتشر کردم مردم می‌گفتند که غیرممکن است که میناب پلنگ داشته باشد. این بازخورد مردم برای من جالب بود که تا این اندازه با حیات وحش و محیط زیست غریبه هستند. این ایده به ذهن من آمد که اگر نمایشگاهی از گونه‌های جانوری استان برپا کنم شاید دغدغه مردم درباره حفظ محیط زیست بیشتر شود. در واقع با این کار یعنی معرفی گونه‌ها، احتمال حفاظت از حیات وحش بیشتر می‌شود.
از سال ۹۱ عکاسی حیات وحش را به طور نیمه حرفه‌ای و از سال ۹۴ پس از آشنایی با استاد «طاهر قدیریان» به طور حرفه ای شروع کردم و ادامه دادم. نتیجه این نمایشگاه عکس‌هایی است که از سال ۹۴ ثبت کردم. رشته تحصیلی‌ام فنی بود اما علاقه زیادم به حیات وحش باعث شد به این سمت بیایم. بیشترین فعالیت‌هایم تحقیق و پژوهش از حیات وحش است.
برای ثبت عکس‌ها چقدر زمان گذاشتید ؟
برای ثبت عکس‌ها زمان زیادی گذاشتم. طولانی‌ترین زمانی که برای عکسبرداری گذاشتم، خرس سیاه بود که سه سال طول کشید.
این سه سال در واقع زمانی بود که دیگر می‌دانستم کجا می‌توانم پیدایش کنم و چطوری به دنبال آن بروم. وگرنه سال‌ها قبل دوست داشتم از خرس سیاه عکس بگیرم اما نمی‌دانستم که دقیقا کجا و کی به دنبالش بگردم.
عکاسی از چه حیواناتی است ؟ در کدام مناطق؟ آیا بومی هرمزگان هستند؟
از کودکی علاقه و شناخت زیادی روی گونه‌های جانوری و طبیعت داشتم و این موضوع باعث شده بود که همیشه درباره آن‌ها تحقیق کنم. سعی کردم گونه‌هایی را انتخاب کنم که کمتر دیده شده‌اند. مثلا زمانی که به کنار ساحل می‌رویم، گونه‌های مختلفی از پرندگان را می‌بینیم. سعی کردم به سراغ گونه‌هایی بروم که کمتر هستند و پیدا کردنشان پروسه سخت‌تری دارد. تمام عکس‌ها از حیات وحش هرمزگان است و به خاطر کم بودن فضای گالری ما بخشی از عکس‌ها را نتوانستیم به نمایش بگذاریم و تابلو ها، بخشی از گونه‌های جانوری هرمزگان است .
از تجربه عکاسی طبیعت بگویید ، چه چالش‌هایی دارد؟
عکاسان زیادی در استان داریم اما در بحث حیات وحش کمتر کسی به سراغ این ژانر می‌آید، چون کار بسیار دشوار و سختی است .
مثلا برای عکسبرداری از خرس سیاه باید در دمای ۵۰ درجه مرداد دنبال خرس برویم و این کار بسیار دشواری است. باید روزهای زیادی در زیستگاه حیات وحش باشید و هر روز هم به راهنمای محلی که همراهتان است حقوق بدهید، هزینه خورد و خوراک، از همه مهم‌تر تجهیزات و سخت افزارها این کار، لنزها، دوربین‌هایی که استفاده می‌شود بسیار گران است.
برای اینکه عکاس طبیعت شویم، چه ویژگی‌ها و شاخص‌هایی نیاز دارد ؟
مهم‌تر از همه اینکه علاقمند به این کار باشید، چون کار بسیار سخت و دشواری است و البته شناخت نسبتا خوبی از گونه‌های جانوری لازمه کار است.
چه ابزارهایی مورد نیاز است ؟
دوربین چشمی – دوربین عکاسی بستگی به میزان هزینه – لنز تله – دوربین های سوپر زوم.
خاطره‌ای از ثبت عکس‌ها برایمان بازگو کنید ؟
هر کدام از عکس‌ها برایم یک دنیا خاطره است و پشت همه آن‌ها یک داستان جالب است.
مثلا عکس “مار شو” برایم جذاب است. ماری که هیچ پادزهری در ایران ندارد و چندین سال دنبالش بودم و به طور رسمی خودم این مار را در شرق هرمزگان شناسایی و در ایران ثبت کردم.ثبت این عکس و این گونه خیلی برایم خاص بود.
از فعالیت‌های موسسه حامیان حیات وحش هرموز بگویید؟
در موسسه حامیان حیات وحش هرموز پروژه بزرگی را در بحث کاهش تعارض پلنگ با دامداران در مناطق شرق هرمزگان کار کردیم.
ما در این پروژه، زیستگاه‌های پلنگ را پایش کرده و فهمیدیم که در شرق استان پلنگ وجود دارد و از آن تصویر گرفتیم و به دامدارانی که از پلنگ آسیب دیدند کمک کردیم. در بحث آموزش و عدم رها کردن دام بدون چوپان و … کارگاه‌های زیادی برایشان برگزار کردیم.
برپایی نمایشگاه عکس در سال‌های گذشته متداول بود و استقبال خوبی هم از آن می شد، از نظر شما چرا این موضوع کمتر شده است؟
عکاسی از حیات وحش کار دشواری است و کمپانی‌های خاصی مثل BBC، National Geographic فعالیت انجام می‌دهند چون بسیار پرهزینه است .
من برای هر کدام از عکس‌هایم میلیون‌ها هزینه کردم تا توانستم این عکس‌ها را ثبت کنم. شاید این موضوع یکی از عواملی است که باعث شده کمتر به این امر پرداخته شود .
حرف آخر
دوست داشتم مردم با گونه‌های زیستی استان آشنا شوند. این‌ها سرمایه‌ای هستند که هزاران سال بوده و الان در حال نابودی‌اند. ما می‌توانیم بی تفاوت باشیم یا اینکه دغدغه‌مان باشد و برای نجات آن‌ها تلاش کنیم.
گفتنی است نمایشگاه “دوباره با طبیعت” با حضور مدیران، مسئولین محیط زیست و علاقمندان به حیات وحش افتتاح و از ۱۲ تا ۱۹ دی ماه از ساعت ۱۴ الی ۲۱ در گالری گرمساری فرهنگسرای طوبی بندرعباس در حال برگزاری می باشد.
مدیریت این نمایشگاه بر عهده “سارا میرزایی” است.