سرطان تخمدان؛ از علائم تا درمان
به بهانه روز جهانی سرطان تخمدان
سرطان تخمدان علائمی مشابه عوارض معمول‌تر و نه‌چندان خطرناک دیگر دارد و به همین دلیل اغلب در مراحل اولیه تشخیص داده نمی‌شود. علائم سرطان تخمدان می‌تواند شامل تورم شکم و درد در کمر یا پایین شکم شود.
تخمدان‌ها دو عضو کوچک و بیضی‌شکل در لگن هستند که در طرفین رحم و چسبیده به لوله‌های فالوپ قرار دارند که در واقع فالوپ‌ها ارتباط‌دهنده تخمدان‌ها و رحم هستند. لایه‌ای از بافت به نام پریتونیوم (صفاق) از تخمدان‌ها محافظت می‌کند. سطح تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و پریتونیوم بسیار به هم نزدیک‌اند. پزشکان عقیده دارند بیشتر سرطان‌های تخمدان در سلول‌هایی در انتهایی لوله فالوپ شروع می‌شوند و سپس به سمت تخمدان‌ها یا پریتونیوم می‌روند.
سرطان‌های تخمدان، لوله‌های فالوپ و پریتونیوم اغلب با هم گروهی ایجاد می‌شوند؛ زیرا شبیه هم‌اند و درمان مشابهی هم دارند. سرطان تخمدان می‌تواند هر کسی را که تخمدان و لوله فالوپ دارد درگیر کند.
انواع سرطان تخمدان
. سرطان اپیتلیال تخمدان
شایع‌ترین نوع سرطان تخمدان، نوع اپیتلیال آن است که منشأ آن سلول‌های اپیتلیال می‌باشد و خودش انواعی دارد و سروزی (serous) شایع‌ترین نوع آن است. حداقل ۸۰ درصد از موارد سرطان تخمدان از نوع سروزی هستند. این نوع سرطان تخمدان معمولاً گرید بالایی دارید که به معنی رشد سریع‌تر است. انواع کمتر شایع نیز شامل موارد زیرند:
. کارسینوم سلول شفاف
. آندومتریوز
. موسینوس
این انواع نسبت به نوع سروزی معمولاً در مراحل ابتدایی‌تر تشخیص داده می‌شوند.
تومورهای لب مرز
تومورهای لب مرز نیز از سلول‌های غیرنرمال اپیتلیال تشکیل می‌شوند؛ اما سرطانی نیستند و به‌آرامی رشد می‌کنند. این تومورها ممکن است به بافت‌های اطراف دست‌اندازی کنند اما نمی‌توانند در این بافت‌ها رشد کنند یا به دیگر قسمت‌های بدن سرایت کنند.
تومورهای سلول زایای تخمدان
این تومورها نادرند و در سلول‌های زایای تخمدان که تخمک تولید می‌کنند ایجاد می‌شوند. این نوع سرطان تخمدان در اپیتلیال نیست. سرطان سلول‌های زایای تخمدان معمولاً افراد جوان‌تر را درگیر می‌کنند و درمان متفاوتی با سرطان اپیتلیال تخمدان دارند.
علائم سرطان تخمدان
سرطان تخمدان علائمی مشابه عوارض معمول‌تر و نه‌چندان خطرناک دیگر دارد و به همین دلیل اغلب در مراحل اولیه تشخیص داده نمی‌شود. علائم سرطان تخمدان می‌تواند شامل تورم شکم و درد در کمر یا پایین شکم شود.
اگر هر یک از علائم زیر را به طور مرتب دارید به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید:
. نفخ و تورم طولانی‌مدت شکم
. احساس پُری خیلی زود بعد از شروع به خوردن کردن
. کم‌اشتهایی
. درد در قسمت پایین شکم
. کمردرد
. بیشتر از حد معمول ادرارکردن
. نیاز فوری به ادرارکردن (احساس اینکه نمی‌توانید ادرارتان را نگه دارید)
دیگر علائم
. تغییر در عملکردهای معمول دفع (اسهال یا یبوست)
. کاهش وزن بی‌دلیل
. خستگی زیاد و بی‌دلیل
. خونریزی واژینال بعد از یائسگی
اگر سنتان بالای ۵۰ سال است و علائم سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) را برای اولین‌بار و بدون‌سابقه قبلی دارید باید مورد بررسی پزشکی قرار بگیرید. سندرم روده تحریک‌پذیر می‌تواند باعث نفخ و تغییر در عملکرد روده‌ها شود؛ اما معمولاً بعد از ۵۰ سالگی شروع نمی‌شود.
ما می‌دانیم که ظاهرشدن هرگونه علامتی که می‌تواند سرطان باشد نگران‌کننده است؛ مهم‌ترین چیز این است که هر چه سریع‌تر با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.
علت‌ها و ریسک فاکتورهای سرطان تخمدان
ما نمی‌دانیم علت سرطان تخمدان دقیقاً چیست؛ اما ریسک فاکتورهایی وجود دارند که می‌توانند احتمال ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهند. داشتن یک ریسک فاکتور به این معنی نیست که فرد حتماً به سرطان تخمدان مبتلا می‌شود و نداشتن هیچ ریسک فاکتوری نیز به این معنی نیست که فرد سرطان تخمدان نمی‌گیرد.
سن
بیش از ۵۰ درصد از سرطان‌های تخمدان در زنان بالای ۶۵ سال رخ می‌دهند. این سرطان در سنین پایین ۳۰ سال نادر است.
فاکتورهای هورمونی
پزشکان فکر می‌کنند تعداد دفعاتی که تخمدان یک تخمک آزاد می‌کند ممکن است با احتمال سرطان تخمدان ارتباط داشته باشد. زیرا شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد شیردادن به کودک و مصرف قرص ضدبارداری می‌تواند ریسک سرطان تخمدان را پایین بیاورد.
درمان جایگزین هورمون (HRT)
درمان جایگزین هورمون که در آن از استروژن یا پروژسترون و یا هر دو استفاده می‌شود، بعد از یائسگی می‌تواند ریسک سرطان تخمدان را تا حدودی افزایش دهد.
سرطان سینه
اگر سابقه سرطان سینه داشته باشید، احتمالاً بیشتر در معرض ابتلا به سرطان تخمدان خواهید بود. علتش هم این است برخی از ریسک فاکتورهای این سرطان‌ها مشترک‌اند. اما پزشکان فکر می‌کنند شاید علتش این باشد که هر دو سرطان می‌توانند ناشی از ژن‌های مشابه سرطانی باشند.
دیابت
دیابت داشتن ممکن است ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.
آندومتریوز
آندومتریوز یک عارضه غیر سرطانی است. در این عارضه، سلول‌های مشابه سلول‌هایی که مخاط داخل رحم را تشکیل می‌دهند در نواحی بیرون رحم دیده می‌شوند. برخی از افراد نگران ارتباط آندومتریوز و ابتلا به سرطان تخمدان هستند. اما مطالعات نشان می‌دهند داشتن آندومتریوز به میزان بسیار کمی می‌تواند احتمال سرطان تخمدان را افزایش دهد.
فاکتورهای سبک زندگی
فاکتورهایی در سبک زندگی نیز می‌توانند ریسک سرطان تخمدان را بالا ببرند:
وزن
داشتن اضافه‌وزن یا چاق بودن هم ریسک فاکتوری برای سرطان تخمدان می‌تواند باشد.
سیگارکشیدن
سیگارکشیدن می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.
سابقه سرطان تخمدان در خانواده
داشتن سابقه سرطان تخمدان در خانواده می‌تواند احتمال ابتلا را بالا ببرد. اگر مادر یا خواهر شما سرطان تخمدان داشته‌اند پس شما هم سه برابر بیشتر در معرض این بیماری هستید.
ژن‌های BRCA۱ و BRCA۲
این ژن‌ها در ابتلا به سرطان تخمدان نقش مهمی دارند. اگر شما جهشی در یکی از این ژن‌ها داشته باشید ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به سرطان تخمدان باشید.
تشخیص سرطان تخمدان
پزشک در مورد علائمی که دارید از شما سؤال می‌کند و یک معاینه واژینال از شما به عمل می‌آورد تا هر گونه برآمدگی یا تورم را بررسی کند. سپس آزمایش‌های زیر انجام می‌شود:
. یک تست CA۱۲۵ برای بررسی افزایش سطح این پروتئین که در سرطان تخمدان ممکن است بالاتر باشد.
. سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی برای بررسی اندام‌های لگنی و محیط شکم
اگر این آزمایش‌ها هرگونه ناهنجاری را نشان دهند شما به متخصص سرطان‌های زنان ارجاع داده می‌شوید. اگر متخصص سرطان زنان ضایعه‌ای در لگن یا مایع در شکم شناسایی کند (آسیت) لازم است روند تشخیص و درمان فوراً پیش برود.
درمان سرطان تخمدان
تیمی از متخصصین با مشورت هم و باتوجه‌به گرید و استیج سرطان، بهترین درمان را برای شما در نظر می‌گیرند. درمان‌های سرطان تخمدان معمولاً شامل موارد زیر می‌شوند:
. عمل جراحی: بیشتر خانم‌هایی که دچار سرطان تخمدان می‌شوند تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند.
. شیمی‌درمانی: در شیمی‌درمانی از داروهای ضدسرطان برای ازبین‌بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. ممکن است شیمی‌درمانی بعد از عمل جراحی یا هم قبل از عمل و هم بعد از عمل انجام شود.
. درمان هدفمند: داروهای درمان هدفمند سرطان، شیوهٔ عملکرد سلول‌ها را تغییر داده و به بدن در کنترل رشد سرطان کمک می‌کنند.
. پرتودرمانی: به‌ندرت از پرتودرمانی برای درمان سرطان تخمدان استفاده می‌شود؛ زیرا این سرطان معمولاً اندام‌ها و بافت‌های زیادی را درگیر می‌کند. اما به دلایل گوناگونی ممکن است پرتودرمانی تجویز شود:
. اگر بیمار به دلیل سن بالا و مشکلاتی در سلامتی نتواند تحت شیمی‌درمانی قرار بگیرد.
. برای درمان قسمت کوچکی از سرطان عودکننده یا سرطان متاستازیک
. برای تسکین درد یا کنترل علائم مربوط به سرطان پیشرفته تخمدان (درمان تسکینی)
اگر سرطان برگشت چطور؟
اصلی‌ترین درمان در این حالت شیمی‌درمانی می‌باشد.
احتمال نجات جان بیمار در سرطان تخمدان
موفقیت در نجات جان بیمار به عوامل زیادی بستگی دارد و هیچ‌کس نمی‌تواند دقیقاً آن را پیش‌بینی کند.
استیج یک: تقریباً ۹۵ درصد از بیماران در این استیج نرخ بقای ۵ سال یا بیشتر دارند.
استیج دو: تقریباً ۷۰ درصد از بیماران در این استیج نرخ بقای ۵ سال یا بیشتر دارند.
استیج سه: بیش از ۲۵ درصد از بیماران در این استیج نرخ بقای ۵ سال یا بیشتر دارند.
استیج چهار: تقریباً ۱۵ درصد از بیماران در این استیج نرخ بقای ۵ سال یا بیشتر دارند.
چه چیزی بر نرخ بقای بیمار اثر می‌گذارد؟
به گزارش وب گاه تبیان، نتیجهٔ درمان بستگی به استیج سرطان در زمانی که سرطان تشخیص داده شده دارد؛ یعنی سرطان چقدر بزرگ است و یا متاستاز کرده یا نه. نوع و گرید سرطان تخمدان نیز بر نرخ بقا بیمار اثر می‌گذارد. گرید سرطان یعنی سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ چقدر غیرعادی به نظر می‌رسند. نرخ بقا بیمار به این مسئله هم بستگی دارد که آیا پزشک جراح توانسته است حین عمل تمام تومورها را خارج کند یا نه. وضعیت عمومی سلامت بیمار نیز بر نرخ بقا اثر می‌گذارد. سن بیمار نیز بر میزان موفقیت درمان اثرگذار است و به‌طورکلی بیماران جوان‌تر شانس بیشتری برای بقا دارند.