لطفا به دانش‌آموزتان باج ندهید!
وادار کردن بچه‌ها به انجام تکالیف یکی از کلافه کننده‌ترین کارهایی است که این روزها ممکن است والدین با آن مواجه شوند. متاسفانه برخی از والدین در این شرایط برای انگیزه دادن به کودک شان مدام انگیزه‌های مادی مانند خرید خوراکی یا اسباب بازی برای او ایجاد می‌کنند. این رویه در دراز مدت باعث تربیت فرزندی می شود که برای انجام پیش پا افتاده‌ترین وظایفش از شما باج خواهی خواهد کرد. در این گزارش راز انگیزه دادن به دانش‌آموزان برای انجام تکالیف را با والدین در میان گذاشتیم.
والدین اغلب خودشان را موظف می‌دانند تا فرزندشان را به انجام تکالیف و درس خواندن تشویق کنند و به‌طور طبیعی، وقتی فرزندشان تکالیفش را انجام نمی‌دهد به‌شدت ناراحت و عصبی می‌شوند اما به گفته روانشناسان، این احساس مسئولیت در والدین و جروبحث با کودک بر سر انجام تکالیف به‌مرورزمان به کنترل بر سر آن‌ها تبدیل می‌شود. فرزند شروع به مقاومت می‌کند تا کنترل بیشتری بر انتخاب‌های زندگی خود داشته باشد، درحالی‌که شما به‌عنوان والدین احساس می‌کنید وظیفه کنترل بر همه‌چیز را دارید. بنابراین، هر دو سخت‌تر می‌جنگید و درس خواندن در طول سال تحصیلی به جنگ در خانه شما تبدیل می‌شود! پس چه باید کرد؟
حقیقت برای والدین این است که شما نمی‌توانید فرزندتان را مجبور به انجام هیچ کاری کنید، چه رسد به تکالیف؛ اما کاری که می‌توانید انجام دهید این است که محدودیت‌هایی تعیین کنید، به انتخاب‌های فردی فرزندتان احترام بگذارید و به آن‌ها انگیزه دهید. متاسفانه برخی از والدین برای انجام هر تکلیف برای دانش آموزش شان هدیه تشویقی که بیشتر جنبه مادی دارد در نظر می گیرند .این رویه در دراز مدت باعث تربیت کودکی می شود که برای انجام هر وظیفه ای از شما باج خواهی می کند .ممکن است بگویید “فرزند من با بقیه فرق دارد، من نمی‌توانم او ر ا به انجام کاری تشویق کنم” اما باید بدانید که همه بچه‌ها انگیزه دارند، تنها ممکن است در انجام تکالیف آن‌طور که شما می‌خواهید انگیزه نداشته باشند. در ادامه به راهکارهایی برای ایجاد انگیزه بیشتر در دانش‌آموزان برای انجام تکالیف مدرسه اشاره میکنیم.
چرا بچه‌ها از نوشتن تکالیف متنفرند؟
آیا تابه‌حال فکر کرده‌اید که چرا فرزندتان از نوشتن تکالیف فرار می‌کند؟!
بعد از چهار ماه تعطیلات تابستانی، استراحت و بی‌حرکت ماندن در خانه طبیعی است که رفتن به مدرسه و محدودیت در بازی و تفریح شرایط سختی را برای دانش آموزان رقم می‌زند. با این اوصاف، جای تعجب نیست که برخی از بچه‌ها انگیزه‌ای برای انجام تکالیف و درس خواندن نداشته باشند.
ایجاد انگیزه در بچه‌ها برای انجام تکالیف دشوار نیست چراکه کودکان به‌طور طبیعی علاقه به یادگیری دارند؛ به‌شرط آنکه محیط مناسبی را برای آن‌ها فراهم کنیم و به آن‌ها انگیزه دهیم.
انگیزه دادن فقط تعیین جایزه مادی نیست
اغلب ما با شنیدن کلمه “انگیزه” سریع به خریدن اسباب‌بازی جدید، پول دادن، دانلود بازی‌های موردعلاقه و غیره فکر میکنیم؛ اگرچه این انگیزه‌ها ساده و مؤثر هستند و در لحظه مشکل را حل می‌کنند اما این انگیزه‌های بیرونی خیلی زود نتایج ناخواسته‌ای را رقم می‌زنند. درواقع زمانی که کودک با یک پاداش بیرونی انگیزه می‌گیرد، پس از مدتی دیگر علاقه‌ای به ادامه رفتار نخواهد داشت.
راه درست برای ایجاد انگیزه در فرزندانمان چیست؟
راه درست برای ایجاد انگیزه در کودکان، انگیزه درونی است. انگیزه درونی به کودک کمک می‌کند تا با درگیر شدن در یک فعالیت از انجام آن لذت ببرد. این لذت از درون فرد سرچشمه می‌گیرد و یک رضایت روانی ناشی از انجام‌وظیفه است، نه از یک نتیجه بیرونی؛ بنابراین، والدین قبل از اینکه فرزندشان را به انجام تکالیف وادار کنند، ابتدا باید به او کمک کنند از انجام آن لذت ببرد.
اغلب والدین و حتی معلمان سعی دارند بازی را از تکالیف و درس جدا کنند اما با این روش، انجام تکالیف احساس بدی را در کودک ایجاد می‌کند. اگرچه تکالیف ابزاری برای یادگیری و آشنایی کودکان با دانش تدریس شده در کلاس است اما برای لذت بردن از تکالیف، کودک باید از یادگیری لذت ببرد.
چگونه برای انجام تکالیف در بچه‌ها انگیزه ایجاد کنیم؟
برای ایجاد انگیزه در بچه‌ها، والدین ابتدا باید طرز فکر خود را تغییر دهند. یادتان باشد که هدف از رفتن به مدرسه ورود به دانشگاه، دستیابی به شغل خوب، کسب درآمد پایدار و غیره نیست؛ اگرچه تلاش برای رسیدن به این اهداف مهم است اما این‌ها یک طرز فکر کارآمد است و شما همه این کارها را به دلایلی غیر از لذت بردن از خود یادگیری انجام می‌دهید. بنابراین لازم است با رعایت نکات زیر در کودکان انگیزه ایجاد کرد تا از یادگیری درس و انجام تکالیف لذت ببرند:
به فرزندتان قدرت انتخاب دهید
بچه‌ها باید بدانند که زمانی برای غذا خوردن، زمانی برای انجام تکالیف و همچنین زمانی هم برای اوقات فراغت وجود دارد. به فرزندتان قدرت انتخاب دهید تا ترتیب انجام بازی و انجام تکالیف را خودش تعیین کند به شرطی که هر دو را تا پایان روز انجام دهد. دقت کنید که دادن استقلال به کودک در برنامه تکالیفش یکی از بزرگ‌ترین انگیزه‌ها است.
تکالیف را از بازی جدا نکنید
تحقیقات نشان داده که بازی تأثیر قابل‌توجهی بر یادگیری کودکان دارد. بازی، یادگرفتن را برای کودکان لذت‌بخش می‌کند و باعث می‌شود تا همیشه مشتاق دانسته‌های جدید باشند. با توجه به تأثیر بازی بر یادگیری، به‌هیچ‌عنوان فرزندتان را به خاطر مشق و درس از بازی محروم نکنید و به او نگویید “تا زمانی که تکالیف خود را تمام نکنی، نمی‌توانی بازی کنی”چون در این صورت به کودکتان القا می‌کنید که تکالیف مقوله‌ای جدا از بازی است و نمی‌تواند لذت‌بخش باشد.
والدین و معلمان برای لذت‌بخش کردن تکالیف و درس برای کودکان می‌توانند در صورت امکان دروسی همچون ریاضی، انگلیسی و حروف الفبا را در غالب بازی به بچه‌ها آموزش دهند؛ مثلاً، با استفاده از پازل، کتاب‌های رنگ‌آمیزی، درست کردن حروف با سیم، کشیدن حروف الفبا بر روی شن و… می‌توان یادگیری این حروف را برای کودکان جذاب کرد.
پافشاری نکنید
فرزندتان را چه با پاداش و چه با تنبیه مجبور به انجام تکالیف نکنید. پافشاری، تهدید و دعوا نتیجه معکوس خواهد داشت و انگیزه درونی فرزند شما را کاهش می‌دهد. انگیزه انجام تکالیف باید از درون خود کودک ناشی شود.
بگذارید فرزندتان با عواقب طبیعی کارهایش روبرو شود
ممکن است بپرسید وقتی فرزندمان تکالیفش را انجام نمی‌دهد و قرار باشد ما هم پافشاری نکنیم پس چطور او را وادار به انجام تکالیفش کنیم؟
وقتی فرزندتان از انجام تکالیف مدرسه امتناع می‌کند، هدف از یادگیری و انجام تکالیف را برای او توضیح دهید. همچنین عواقب طبیعی انجام ندادن تکالیف را به او گوشزد کنید؛ اینکه اگر تکالیفش را انجام ندهد باید به معلمش توضیح دهد که چرا تکالیف را انجام‌نداده و ممکن است زنگ تفریح و بازی با دوستانش را از دست بدهد و مجبور شود در مدرسه تکالیفش را بنویسد. اگر فرزندتان با شنیدن این توضیحات همچنان در نوشتن تکالیف مقاومت کرد، اجازه دهید عواقب ننوشتن تکالیفش را تجربه کند.
لازم به ذکر است که گاهی برخی والدین برای وادار کردن کودک به انجام تکالیف با جملاتی باعث ترس کودک از معلم و مدرسه می‌شوند؛ جملاتی مثل‌اینکه “اگر تکالیفت رو انجام ندی از مدرسه اخراج میشی، معلمت دیگه دوستت نداره، کتک میخوری و…”. دقت کنید این جملات نه‌تنها کودک را علاقه‌مند به انجام تکالیف نمی‌کند بلکه حتی باعث بی‌انگیزگی کودک در رفتن به مدرسه خواهد شد.
در این میان نباید از تأثیر معلمان غافل شد؛ معلمان نیز می‌توانند با رفتار مناسب، عدم سخت گیری و ایجاد فضای شاد در کلاس، دانش‌آموزانشان را به درس و مشق علاقه‌مند کنند.
برای انجام تکالیف فرزندتان را همراهی کنید
بسیاری از والدین وقت کافی برای همراهی کردن فرزندشان در انجام تکالیف نمی‌گذارند و این موضوع باعث می‌شود تا کودک خودش به‌تنهایی تکالیف را انجام دهد؛ تنهایی انجام دادن تکالیف از طرفی برای کودک لذت‌بخش نیست و از طرفی باعث کندی و طولانی شدن زمان انجام آن خواهد بود. این مسئله به خودی‌خود می‌تواند باعث شود تا کودک رغبتی در انجام تکالیفش نداشته باشد. بنابراین، والدین در عمل با همراهی کودک برای انجام تکالیف باید به او نشان دهند که آن‌قدر برای این کار ارزش قائل هستند که حاضرند برای انجام آن با کودکشان وقت بگذارند. علاوه بر این، همراهی والدین باعث می‌شود تا کودک تکالیف را با تمرکز بیشتری انجام دهد و به انجام آن متعهد باشد.
با تعریف و تمجید، انگیزه درونی فرزندتان را افزایش دهید
زمانیکه در کنار فرزندتان می‌نشینید تا تکالیفش را انجام دهد، به او به‌عنوان موجود ناتوانی نگاه نکنید که نمی‌تواند کارهایش را انجام دهد. وقتی در هنگام انجام تکالیف مداد را از فرزندتان می‌گیرید و خودتان سعی در حل مسئله یا نوشتن مشق‌هایش می‌کنید، درواقع غیرمستقیم به کودکتان می‌گویید “تو بلد نیستی و به‌تنهایی از پس‌کارهایت برنمی‌آیی.” در عوض، پیام شما باید این باشد: «می‌دانم که می‌توانی تکالیفت را انجام دهی. من آن‌قدر به تو ایمان‌دارم که اجازه می‌دهم خودت به‌تنهایی کارهایت را انجام دهی.» یادتان باشد تعریف و تمجید یکی از بهترین راه‌ها برای ایجاد انگیزه درونی در فرزندتان است.