تاثیرات کرونا بر رفتار آدم‌ها
تاثیرات عجیب و غریب عالم‌گیری کرونا روی رفتارمان را بشناسیم. در دوران همه‌گیری کوید۱۹، محدودیت‌های اجتماعی و ترس‌های ناشی از ابتلا به بیماری کرونا، مردم را منزوی و دور از یکدیگر کرد تا جایی که این فاصله اجتماعی موجب تغییراتی در رفتار و نوع ارتباط‌مان با یکدیگر شده است.
کووید-۱۹ با تمام سویه‌ها و جهش‌هایش بدون شک روی مردم سراسر دنیا اثر منفی گذاشته است. خود بیماری یا استرس ابتلا به آن و عدم اطمینانی که ایجاد کرده است، مردم را به نوعی تحت تاثیر قرار داده است.
بنا بر بررسی‌ها، کووید-۱۹ تمام جنبه‌های زندگی روزمره مردم، از خرید، کار و مدرسه گرفته تا سفر و تفریح را تغییر داده است. علاوه بر این تغییرات از نظر اقتصادی و فرهنگی، مردم گرفتار شک و تردید نسبت به وضعیت خود هستند.
اما آیا این تغییرات رفتاری و ارتباطی مردم با یکدیگر، دایمی یا موقتی است؟
در بررسی‌ها مشخص شد که بیشتر واکنش‌های عمومی به عالم‌گیری «مرگ سیاه» در قرن ۱۴ام ـ که بیماری طاعون، دنیا را به خود گرفتار کرده بود و مرگ‌ومیر بسیاری داشت – تاکنون بدون تغییر باقی مانده است. علاوه بر آن، عالم‌گیری‌های قبل از کرونا هم تغییرات چشمگیر و گسترده‌ای روی ساختارهای اجتماعی و اقتصادی – اجتماعی جوامع گذاشته است و این تغییرات همچنان باقی مانده‌اند.
بنا به گفته رئیس انجمن بین‌المللی روانشناسی دانشگاه آدلر در شیکاگو «نمی‌توان برای چگونگی و چرایی واکنش‌های مردم به موقعیت‌های استرس‌زا، یک استاندارد خاص در نظر گرفت و پیش‌بینی کرد که تمام مردم در هر زمان و موقعیت به یک شرایط بحرانی واکنش یکسان از خود نشان می‌دهند. ما در دو سال عالم‌گیری کرونا، در دل توفان بحران‌های عالم‌گیری، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی قرار داشتیم و مردم به طور طبیعی دست به رفتارهای انطباقی زدند تا بتوانند از پس این شرایط برآیند و باید گفت این رفتارهای انطباقی معمولا موجب تغییراتی پایدار در نحوه ارتباط و رفتار مردم شده است.»
انواع تغییرات رفتاری
رفتار مردم همچون واکنش‌های احتمالی آنها به بحران‌ها، فردی و چندوجهی است و نمی‌توان گفت تمام آنها واکنش و رفتارهای یکسانی دارند. در واقع در ذات هر رفتاری، جنبه‌های مختلف انگیزشی، رفتاری و عاطفی نهفته است و بر اساس این جنبه‌ها، رفتار خاصی بروز پیدا می‌کند.
به طور مثال از شروع این عالم‌گیری، هر کس اولویت‌های خود را دارد. برخی به سلامت و تناسب اندام‌شان بیشتر اهمیت می‌دهند، در حالی که دیگران خوردن بیشتر و کم ورزش کردن برایشان اهمیتی ندارد. از نظر ارتباطات هم، برخی از مردم از طریق تماس‌های ویدئویی، ارتباط خود با عزیزان‌شان را حفظ می‌کنند اما برخی دیگر انزوا را ترجیح می‌دهند.
از طرفی از زمان شروع عالم‌گیری، مقامات رسمی برای پیشگیری از گسترش کووید-۱۹ از مردم می‌خواستند که محدودیت‌ها را رعایت کنند. اما برخی دیگر این محدودیت‌ها را مورد تردید قرار دادند و بدین‌ترتیب مردم دو دسته شدند. برخی محدودیت‌ها را کاملا رعایت کردند و برخی دیگر به آن اهمیتی ندادند.
تمام موارد فوق منجر به تغییراتی در جنبه‌های مختلف زندگی‌مان شد که می‌توانند دائمی باشند. از برخی از این تغییرات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
دورکاری: افرادی که در دوران شدت عالم‌گیری کرونا مجبور به دورکاری شدند، به‌ویژه آنهایی که اولین بار این روش کار را امتحان کردند، اثر مثبتی در روند کاری خود یافتند. در واقع در بررسی‌ها مشخص شد، ۶۰درصد افرادی که به دلیل کرونا مجبور به دورکاری شدند، گفتند که می‌خواهند تا پایان کامل عالم‌گیری همین روند را ادامه دهند.
بنا به گفته محققان، در دورکاری، افراد می‌توانند با استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری و جلسات مجازی با هم در ارتباط باشند اما در این روش، هر قدر هم خوشایند آنها باشد، باز هم حس کامل بودن را نخواهند داشت. حسی که معمولا با به‌کارگیری تمام حواس و در ارتباط با دیگران به دست می‌آید. این حس در افرادی که دورکار هستند از بین می‌رود یا دچار تغییر شگرفی می‌شود.
تغییر عادات خرج‌کردن: در تحقیقی که دانشمندان ایتالیایی روی ۳۸۳۳ داوطلب ۱۸ تا ۶۴ ساله انجام دادند مشخص شد، محدودیت‌های اجتماعی و قرنطینه روی عادات خرج‌کردن مردم تاثیر گذاشته است. محققان متوجه شدند، مردم از نظر روحی و روانی به خرید انواع کالاها، چه ضروری و چه غیر ضروری، احساس نیاز می‌کردند و همین موضوع موجب افزایش خرید شده بود. در واقع اضطراب و ترس در خصوص کووید-۱۹، مردم را وادار به خرید کالاهای ضروری کرده بود و از طرف دیگر شیوع افسردگی میان آنها، باعث هزینه‌کردن روی کالاهای غیر ضروری شده بود. همچنین این روزها مردم عادت به خرید اینترنتی کرده‌اند و بیشتر آنها کالاهای خود را اینترنتی سفارش می‌دهند. این تغییرات چیزی است که کووید-۱۹ موجب آنها شده است.
بیماری‌های ذهنی: متاسفانه ترس و نگرانی از کرونا و صدماتی که این ویروس کشنده به جوامع سراسر دنیا زده است، بیماری‌های ذهنی متعددی همچون سندرم اضطراب کووید-۱۹ و اختلال خوردن ناشی از عالم‌گیری ایجاد کرده است که افراد بسیاری از دنیا به این بیماری‌های ذهنی مبتلا شده‌اند. بنابر بررسی‌ها، شیوع افسردگی و اضطراب در دنیا ۲۵درصد افزایش داشته است. همچنین اختلال خوردن یا استفاده از مواد مخدر در نوجوانان دنیا ۲۵درصد بیشتر شده است.
البته اثر مثبتی که این عالم گیری داشته این است که مردم درباره بیماری‌های روحی آگاهی‌های بیشتری کسب کرده‌اند و دیگر به افراد مبتلا به این بیماری‌ها برچسب‌های تحقیرآمیز نمی‌زنند.
تغییرات گفتاری و زبانی: در دوران عالم‌گیری یکسری تغییرات زبانی هم رخ داد و اصطلاح‌های جدید مربوط به عالم‌گیری وارد زبان‌های مردم دنیا شد. مثل، واژه Rona (رونا) که مخفف کروناویروس است.
متاسفانه ترس و نگرانی از کرونا و صدماتی که این ویروس کشنده به جوامع سراسر دنیا زده است، بیماری‌های ذهنی متعددی همچون سندرم اضطراب کووید-۱۹ و اختلال خوردن ناشی از عالم‌گیری ایجاد کرده است که افراد بسیاری از دنیا به این بیماری‌های ذهنی مبتلا شده‌اند.
افزایش بی‌ادبی: عالم‌گیری روی رفتارهای مردم اثر منفی گذاشته و آنها را پرخاشگر و البته برخی از افراد را بی‌ادب کرده است. بنابه گفته روانشناسان این پدیده می‌تواند ناشی از اضطراب و استرس طولانی‌مدت مربوط به کرونا باشد. همچنین متخصصان مراقبت‌های بهداشتی شاهد چنین رفتارهای نامناسبی بوده‌اند و در بررسی‌ها ۴۵,۷درصد از پرستارها اعلام کردند که بی‌ادبی و بی‌تمدنی میان مراجعه‌کنندگان بسیار بیشتر از دوران قبل از عالم‌گیری بوده است.
دلیل دیگر این رفتارهای نامناسب می‌تواند این باشد که برنامه‌های آموزش‌های مهارت اجتماعی در این دوران به شدت کاهش یافته و در نتیجه اثر منفی خود را روی رفتار مردم جامعه نشان می‌دهد.
نگاهی به آینده
هنوز نمی‌توان با قاطعیت نظر داد که این تغییرات پابرجا باقی می‌مانند یا خیر و آینده آن را مشخص می‌کند. اما وقتی عالم‌گیری کاملا به پایان برسد و با بهبود و تعدیل جامعه، برخی از تغییرات ممکن است به‌صورت هنجارهای جدید اجتماعی باقی بمانند؛ در حالی که تغییرات دیگر فراموش و محو شوند. البته باید گفت هیچ چیز کاملا مانند گذشته نخواهد شد و ما با فرصت‌دادن به خود می‌توانیم با شرایط جدید سازگار شویم و باید یادمان باشد که انسان در مسیر تکامل است و همیشه رو به جلو حرکت می‌کند و بازگشت به عقب معنایی ندارد.»