۱۰ استان؛ بدون جراح کودکان
رئیس انجمن جراحان کودکان می گوید استان‌های ایلام، هرمزگان، بوشهر، اردبیل کهکیلویه‌وبویراحمد، کردستان، خراسان جنوبی و شمالی، سیستان و بلوچستان و سمنان متخصص جراحی کودکان ندارند
ایران در ۱۰رشته جراحی جزو کشورهای برتر در حوزه پزشکی محسوب می‌شود و آوازه جراحی کشورمان در رشته‌های فک‌وصورت، پلاستیک، مغز و اعصاب، اندومتریوز، ایمپلنتولوژی، کم‌تهاجمی، لاپاراسکوپی، پوست، چشم و قوز قرنیه در دنیا پیچیده است؛ اما همه این آوازه در حوزه جراحی تخصصی کودکان به محرومیت بسیاری از شهرها و استان‌ها ختم می‌شود.
طبق اعلام رئیس انجمن جراحان کودکان ایران، ۱۰استان ایلام، هرمزگان، بوشهر، اردبیل، کهکیلویه و بویراحمد، کردستان، خراسان جنوبی و شمالی، سیستان و بلوچستان و سمنان فاقد پزشک جراح کودکان هستند و مردم این مناطق متحمل سختی‌های زیادی در این زمینه می‌شوند.
هرچند مسئولان این استان‌ها اعلام می‌کنند برای جراحی‌های عمومی از متخصصان جراحی بزرگسالان کمک می‌گیرند، اما جراحی‌های تخصصی و فوق‌تخصصی کودکان به‌ویژه در موارد اورژانسی بدو تولد، کار را کمی پیچیده کرده است.
فعالیت ۱۵روزه پزشک جراح در بوشهر
بوشهر یکی از استان‌هایی است که طبق اعلام احمد خالق‌نژاد طبری، رئیس انجمن جراحان کودک ایران پزشک جراح کودک ندارد. رئیس علوم پزشکی بوشهر هم این موضوع را تأیید، اما اعلام می‌کند که یک پزشک متخصص جراحی کودکان به‌صورت مشترک بین این استان و استان فارس فعالیت می‌کند و ۱۵روز از ماه در بوشهر مستقر است. سعید کشمیری، به همشهری می‌گوید: «بقیه متخصصان جراحی کارهای جراحی اطفال را انجام می‌دهند، اما به هر حال وجود یک متخصص جراح اطفال برای مرکز استان واجب است تا بتواند همه عمل‌های تخصصی را انجام دهد.» وی آنومالی کودکان، مشکلات ریوی، ورود محتویات شکم از دیافراگم وارد محوطه سینه در بدو تولد یا موارد مادرزادی اینچنینی را از عمل‌های اورژانسی کودکان می‌داند که تأخیر در انجام آنها می‌تواند حیات کودکان را تهدید کند.
کشمیری البته تأکید می‌کند که در کنار حضور پزشک جراح کودکان در نیمی از ماه، تشخیص زودهنگام بیماری‌های مادرزادی در ایام بارداری هم توانسته بسیاری از این موارد را حل کند، زیرا در صورت شناسایی، این مادران باردار برای زایمان به شهرهایی اعزام می‌شوند که پزشک متخصص مورد نیاز را داشته باشد. رئیس علوم پزشکی بوشهر با اشاره به فعالیت 6تخت پیآیسییو (بخش مراقبت‌های ویژه کودکان) و ۶۰تخت ان‌آی‌سی‌یو (بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان) توضیح می‌دهد: «پیآیسییو در استان بوشهر طی ۳سال اخیر راه افتاده و با توجه به حجم مراجعان و بیماران کمبودهایی به‌ویژه در زمینه دستگاه‌های تنفسی داریم که کم‌کم رفع می‌شود. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این‌باره به ما قول مساعد داده است.»
جراحی‌های تیمی در هرمزگان
استان هرمزگان هم در کنار بوشهر، یکی از استان‌هایی است که از حضور یک متخصص جراح اطفال محروم مانده. هرچند به‌گفته مسئولان دانشگاه علوم پزشکی این استان، پزشکان متخصص جراحی کودکان در قالب گذراندن دوره طرح خود به هرمزگان می‌آیند، اما هربار با تمام‌شدن طرح پزشکان، مشکلات راه خود را باز می‌کنند. سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان با بیان اینکه استان از نظر تجهیزات مشکلی ندارد، به همشهری می‌گوید: «هرمزگان هم به تخت‌های ان‌آی‌سی‌سو و هم پیآیسییو مجهز است، اما مدت‌زمان زیادی با وجود تجهیزات، پزشک جراح کودک نداشتیم تا اینکه مدتی است یک پزشک طرح خود را در هرمزگان می‌گذراند و مشکل تا حدودی حل شده. با وجود این، مشکل جراح عروق و اطفال به‌طور کلی در استان وجود دارد.»
فاطمه نوروزیان، می‌افزاید: «پیش از حضور این پزشک، یکی از جراحان عمومی استان که کارش خوب بود در زمینه جراحی کودکان هم به ما کمک می‌کرد، اما جراحی‌های فوق‌تخصصی را انجام نمی‌داد. استان‌های زیادی مشکلی شبیه ما دارند و این مسئله محدود به چند شهر یا استان نیست.» او البته به نکته جالبی اشاره می‌کند و می‌گوید: «کار بیماران اورژانسی در استان انجام می‌شود، اما برای جراحی‌های فوق‌تخصصی غیراورژانسی فهرست بیماران را تهیه و سپس هرچند وقت یک‌بار از یک تیم تخصصی جراحی دعوت میکنیم به بندرعباس بیایند. در این سفرها هزینه تیم پزشکی را دانشگاه علوم پزشکی پرداخت می‌کند و جراحی‌های فوق‌تخصصی بیماران به‌ویژه بیماران محروم به‌صورت رایگان انجام می‌شود.» نوروزیان همچنین تأکید می‌کند که فارس، استان معین هرمزگان برای اعزام‌های اورژانسی جراحی است، اما او هم مانند کشمیری معتقد است راه‌حل مشکل در استقرار پزشک جراح متخصص کودکان به‌صورت دائمی در استان است. یکی از پیشنهادهایی که سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان می‌دهد ایجاد بورسیه تحصیلی برای این تخصص در استان است.
رفع مشکل کهکیلویه و بویراحمد
با اینکه کهکیلویه و بویراحمد هم در فهرست استان‌های فاقد جراح کودک قرار گرفته، اما مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی یاسوج اعلام می‌کند مدتی است مشکل این استان با حضور یک فوق‌تخصص جراحی اطفال حل شده است.
وحید توانا، با بیان اینکه کهکیلویه و بویراحمد مشکلی از نظر تجهیزات مورد نیاز برای جراحی کودکان ندارد، به همشهری می‌گوید: «در بیمارستان امام سجاد(ع) ۱۴تخت ان‌آی‌سی‌یو فعال است و پیش‌بینی تخت در بیمارستان جدید یاسوج هم شده. همچنین در دهدشت و گچساران هرکدام ۵ تخت ان‌آی‌سی‌یو فعال است و تخت پیآیسییو و اتاق عمل ویژه کودکان هم در مرکز استان پیش‌بینی شده است.»
به‌گفته او، این استان نیازی به اعزام کودکان برای جراحی به استان‌های دیگر ندارد، مگر در مواردی که نیاز به حضور چند متخصص مختلف باشد.
نیاز به جراح جدید در اردبیل
اردبیل هم از استان‌هایی است که به جراح اطفال نیاز دارد. از ۲سال قبل تا‌کنون یکی از فارغ‌التحصیلان جراحی اطفال در این استان مشغول کار بود، اما تعهد او در حال پایان است و به همین دلیل باید برای جایگزینی یک جراح جدید در این استان فکری شود. مدیر درمان علوم پزشکی اردبیل به همشهری می‌گوید: «با اینکه هر استان باید ۲جراح ویژه اطفال داشته باشد در ۲سال گذشته ما یک جراح داشتیم که ۱۵روز در‌ماه آماده خدمت است و به همین دلیل در نیمی از ماه شهروندان استان مجبور بودند اطفال خود را برای جراحی به آذربایجان‌شرقی ببرند.» روزبه مقدم با بیان اینکه اگر در اسرع وقت جراح اطفالی را به اردبیل اختصاص ندهند وضعیت این استان دوباره به ۲سال قبل بازمی‌گردد، می‌افزاید: «ما اعلام نیاز کرده و مکاتبات لازم را انجام داده‌ایم. با این حال به این موارد بسنده نکرده و با جراحان اطفالی که به‌زودی فارغ‌التحصیل می‌شوند رایزنی میکنیم تا در استان جذب شوند.» وی ادامه می‌دهد: «متأسفانه فارغ‌التحصیل جراح اطفال بومی نداریم، اما قرار است از سهمیه استان استفاده کنیم تا یکی از جراحان استان که اکنون مشغول گذراندن طرح است، فوق‌تخصص اطفال بخواند.»
مدیر درمان علوم پزشکی اردبیل تأکید می‌کند که در زمینه امکانات، کمبودی برای جراحی اطفال در اردبیل وجود ندارد و مشکل دستگاه بیهوشی مخصوص هم با خرید تجهیزات و نصب آنها روی یکی از دستگاه‌های ویژه بزرگسالان حل شده است.
از سیستان‌وبلوچستان هم خبر می‌رسد که مانند هرمزگان گروهی از پزشکان متخصص به‌صورت پروازی در این استان حاضر می‌شوند و جراحی‌های تخصصی اطفال را انجام می‌دهند، اما این راه‌حل ماجرا نیست. بررسی صحبت‌های مسئولان استانی نشان می‌دهد استقرار دائمی پزشک جراح کودکان حداقل در مراکز استان‌ها و همچنین درنظرگرفتن بورسیه تحصیلی برای دانشجویان بومی یک راه‌حل دائمی برای رفع مشکل است، اما ایجاد یک استان معین به مرکزیت چند استان هم می‌تواند در کوتاه‌مدت مشکل استان‌های محروم در این زمینه را حل کند.